آیا ترکیه می‌تواند الگویی برای سیاست خارجی ایران باشد؟
پایگاه خبری / تحلیلی نگام _ یکی از کارشناسان ایرانی مسائل راهبردی در مصاحبه با «آناتولی» تاکید کرد این کشور می‌تواند با تاسی از مدل ترکیه به شکل معقول‌تری سیاست تقابل با اسرائیل و آمریکا را در پیش گیرد.
دکتر اسفندیار خدایی، فارغ التحصیل دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و کارشناس ارشد مسائل آمریکا در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار آناتولی پیرامون سیاست‌های ایران در دوره زمامداری جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا اظهار داشت: ”می‌شود با مدل ترکیه و چین بدون نیاز به تغییر حکومت، تقابل با اسرائیل و آمریکا به شکل معقول‌تری پیگیری شود تا از این طریق مانع باج‌خواهی دیگر کشورها نیز شویم. مثلا پکن دیگر نتواند در مواقع حساس به ضرر ایران رای مثبت بدهد.”
وی درباره این دیدگاه خود که «بایدن خواهان ترکیه‌سازی ایران است… تیم بایدن خواهان نابودی جمهوری اسلامی از راه‌های سخت نیست، بلکه بر تغییر رفتار و ماهیت بنیادگرایانه آن تاکید دارد»، نیز گفت: ”تلاش او برای ترکیه‌سازی ایران، یادآور دهه ۹۰ است که بیل کلینتون چین را جذب جامعه سرمایه‌داری کرد و ماهیت این کشور را از تضاد با آمریکایی‌‌ها به حالت همراهی با واشنگتن درآورد.”
خدایی افزود: ”کلینتون به‌جای اینکه چین را شبیه سومالی کند، همتراز با ترکیه کرد تا بتواند مخالف را به دوست تبدیل سازد. بایدن نیز برای تغییر سیاست اسرائیل‌ستیزی ایران، چنین مسیری را برگزیده است. در چنین حالتی ایران یا هر کشور دیگری منافع خود را در همراهی با واشنگتن می‌داند و دست از تقابل و تجادل با آمریکا برخواهد داشت. هرچند این اتفاق درباره ایران امری محال قلمداد می‌شود.”
او در نقد اختلاف دائمی ایران با آمریکا نیز تصریح کرد: ”ذهنیتی پررنگ در افکارعمومی ایران به این رای می‌دهد که آمریکاستیزی، هزینه‌های زیاد و غیرقابل جبرانی تا به امروز برای ما داشته است و باید با نظام بین‌الملل همراه شویم. دقیقا به همین دلیل، عده‌ای موافق جدی برجام هستند و گروهی هم برای مخالفت با هر نوع مذاکره سینه چاک می‌کنند.”
این استاد دانشگاه تهران ادامه داد: ”تصمیم‌گیران ایران با مذاکرات برجام نشان دادند که می‌توان در راستای تعامل دیپلماتیک با دنیا گام برداشت. اگر ایران منفعت خود را در همراهی با تمام کشورها بداند و مخالفت با آمریکا را اصلی اصولی در نظر نگیرد، سیاست خارجی پویاتری خواهد داشت. این سیاست می‌تواند در اجرایی شدن ایده‌های بایدن هم تاثیر مثبتی داشته باشد. لازم به ذکر است که «منفعت‌طلبی به واسطه تعامل» در بین جریان‌های اصلی فعال در داخل ایران هم موافقان جدی دارد.”
او راجع به تفاوت سیاست دونالد ترامپ با جو بایدن در قبال ایران نیز تصریح کرد: ”مشی بایدن با سیاست‌های چهار سال گذشته آمریکا، از جمله در رابطه با ایران تفاوت عمده خواهد داشت. البته هر دو قصد از سر راه برداشتن موانع جمهوری اسلامی را دارند. با این توضیح که ترامپ آشکارا به دنبال دفع ایران در جامعه بین‌الملل بود، اما بایدن می‌خواهد ایران را به جهان جذب کند و از این طریق به اهدافش برسد.”
این کارشناس مطالعات راهبردی آمریکا در پایان راجع به ریشه‌های چهار دهه اختلاف تهران-واشنگتن گفت: ”نظام ایران براساس بایدها و نبایدهای ایدئولوژیک و آرمان‌های اسلامی مدیریت می‌شود. عده‌ای ظاهر صحبت امام خمینی (ره) را گرفته و آمریکا را شیطان بزرگ می‌دانند، اما برخی دیگر، هر کشوری را که در جایگاه استعمار قرار بگیرد شیطان خطاب می‌کنند که می‌تواند شامل چین و روسیه هم باشد.
اکثر مردم ایران و حتی بسیاری از اصول‌گرایان به این تشخیص رسیده‌اند که ماهیت نظام لزوما آمریکاستیزی نبوده، بلکه هدف اصلی انقلاب ۵۷ استعمارستیزی و ظلم‌ستیزی بوده است و به همین دلیل جدال را نباید به آمریکا و اسرائیل محدود کنیم. وقتی ایدئولوژی نسبت به مصلحت در اولویت و منافع ملی زیر سایه قرار می‌گیرد، نه تنها هیچ دستاوردی حاصل نمی‌شود، بلکه موانع روز به روز بیشتر می‌شود و همچنین فضا را برای باج‌خواهی‌ها در سطح بین‌المللی هموار می‌کند.”