بودجه کم رمق میراث در ۱۴۰۰
پایگاه خبری / تحلیلی نگام – بودجه سال ۱۴۰۰ وزارت میراث‌فرهنگی در حالی نسبت به سال افزایش یافته که بخشی اعظمی از درآمد این وزارتخانه به دلیل شیوع کرونا تقریبا معلق است
حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگریِ کشور روزهای پر فراز و نشیبی را از سال ٩٨ تا این لحظه سپری کرده است؛ روزهایی پر از اتفاق و حادثه که باعث شد تا این حوزه باز هم نتواند به شرایط پایدار برسد. شاید بتوان گفت در لیست تخصیص بودجه، یکی از حوزه هایی که بیشترین بودجه را دریافت می کند حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. اما احتمالا مدیریت نا کارآمد به همراه روند صعودی حوادث طبیعیِ کشور و در نتیجه خسارت‌های بسیاری که به بناهای تاریخی و تاسیسات گردشگری وارد شد، باعث شده که این حوزه آن چنان که باید به تعادل نرسد. در گام آخر هم ویروس کرونا ابعاد حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را نیز دستخوش تحول و تعطیلی کرد و تیر خلاص را به حیاط آن شلیک کرد. حال در حالی درباره لایحه بودجه ۱۴۰۰ و سهم حوزه میراث فرهنگی از این بودجه بحث می شود که به نظر می رسد چندان به روزهای هولناکی که این حوزه از سر می گذراند، توجه نمی شود.
افزایش بودجه همزمان با افزایش حوادق و کاهش درآمد
بودجه سال ۱۴۰۰ وزارت میراث‌فرهنگی در حالی نسبت به سال قبل ۱۱ درصد افزایش یافته که بخشی از درآمد این وزارتخانه مانند بلیت‌فروشی از موزه‌ها و پایگاه‌های تاریخی به دلیل شیوع کرونا کاهش داشته است. به عبارت با احتساب بودجه پژوهشگاه و دیگر مجموعه‌های وزارتخانه میراث، می توان گفت بودجه نه ۱۱ درصد بلکه تنها نزدیک به ۵ درصد افزایش داشته است. این درحالی است که این وزارتخانه در یک سال اخیر از سازمان به وزارت تبدیل شد و می‌بایست طبق یکی از اهداف سند چشم انداز گردشگری تا سال ۱۴۰۴ حدود ۲۵ میلیون گردشگر خارجی به ایران جذب کند. این ها فارغ از مباحث مربوط به حفاظت از میراث فرهنگی است که به دلیل گسترده بودن ایران و سایت‌های باستانی آن، بودجه‌ای هنگفت لازم دارد.
*نگاهی به سهم میراث از آخرین بودجه قرن
در لایحه بودجه ۱۴۰۰ در بخش اعتبارات هزینه‌ای وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی مبلغ ۶۰۱ میلیارد و ۱۱۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و در بخش تملک دارایی‌های سرمایه‌ای این وزارتخانه مبلغ ۷۹۳ میلیارد و ۲۰۸ هزار و ۶۰۰ هزار تومان محاسبه و پیشنهاد شده است. در حالی‌که مجموع اعتبارات مصوب وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در سال ۱۳۹۹ مبلغ یک هزار و ۳۵۷ میلیارد و ۹۲۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بود. بر اساس جدول شماره هفت (هزینه دستگاه‌های اجرایی) این لایحه، عملکرد بودجه‌ای وزارت میراث‌فرهنگی در سال ۱۳۹۸ هم، ۶۳۸ میلیارد و ۸۰۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اعلام شده است.
نگاهی جزیی تر به بودجه میراث و زیرمجموعه های آن
از مبلغ یک هزار و چهارصد و هفتاد و شش میلیارد تومان (۱,۴۷۶ میلیارد تومان) کل بودجه هزینه‌ای و تملک دارایی متعلق به مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی حدود مبلغ ششصد و هفتاد و هشت میلیارد ریال (۶۷۸ میلیارد ریال) حدود چهل و شش درصد (۴۶ درصد) هزینه‌ای و پنجاه و چهار درصد (۵۴ درصد) سرمایه‌ای است. هرچند متعادل نیست ولی از میانگین نسبت‌های هزینه‌ای و سرمایه‌ای بودجه عمومی دولت مندرج در لایحه سال ۱۴۰۰ بهتر است. کل بودجه هزینه‌ای و تملک دارایی متعلق به مجموعه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مندرج در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ بالغ بر یک هزار و چهارصد و هفتاد و شش میلیارد تومان (۱,۴۷۶ میلیارد تومان) به شرح زیر بین بخش‌های مختلف این وزارت خانه تقسیم شده است:
– بخش میراث فرهنگی: مبلغ هشتصد و هفتاد و سه میلیارد تومان (۸۷۳ میلیارد تومان) حدود (۵۹.۱ درصد) از مجموعه بودجه وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که از این مبلغ حدود (۳۰ درصد) هزینه‌ای و (۷۰ درصد) سرمایه‌ای است که بسیار مطلوب‌تر از نسبت‌های هزینه‌ای و سرمایه‌ای کل بودجه دولت و وزارتخانه تنظیم شده است.
– بخش گردشگری: مبلغ سیصد و شصت و شش میلیارد تومان (۳۶۶ میلیارد تومان) حدود (۲۴.۸ درصد) از مجموعه بودجه وزارتخانه که از این مبلغ حدود (۵۷ درصد) هزینه‌ای و (۴۳ درصد) سرمایه‌ای است که نسبت هزینه‌ای بالاتر از میانگین وزارتخانه را به خود اختصاص داده است.
– بخش صنایع دستی: مبلغ یکصد و پنجاه و پنج میلیارد تومان (۱۵۵ میلیارد تومان) حدود (۱۰.۵ درصد) از مجموعه بودجه وزارتخانه که از این مبلغ حدود (۸۵ درصد) هزینه‌ای و (۱۵ درصد) سرمایه‌ای است که نسبت هزینه‌ای بالاتری از میانگین وزارتخانه را به خود اختصاص داده است.
– پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری: مبلغ هفتاد و هفت میلیارد تومان (۷۷ میلیارد تومان) حدود (۵.۳ درصد) از مجموعه بودجه وزارتخانه که از این مبلغ حدود (۹۵ درصد) هزینه‌ای و حدود (۵ درصد) سرمایه‌ای است که نسبت هزینه‌ای بسیار بالاتری از میانگین وزارتخانه را به خود اختصاص داده است، البته بخش از آن ناشی از خصلت پژوهش بودن آن است به شرطی که بیلان کارهای پژوهشی بالایی داشته باشد.
– مرکز مطالعات منطقه‌ای حفظ میراث فرهنگی در آسیای میانه و غربی: مبلغ چهار میلیارد تومان (۴ میلیارد تومان) حدود (۰.۳ درصد) از مجموع بودجه وزارتخانه که عمدتاً هزینه‌ای و در قالب کمک به بناهای تاریخی حوزه فرهنگ ایرانی واقع در کشورهای آسیای میانه و غربی است که در صورت مشارکت طبق ضوابط انجام خواهد شد.
ردیف‌های درآمدی: در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ پیش بینی شده این وزارتخانه در ردیف‌های درآمدی ۹ گانه خود حدود دویست و چهل نه میلیارد تومان (۲۴۹ میلیارد تومان) به درآمدهای اختصاصی خود و دولت واریز نماید که تحقق آن نیازمند گذر زمان است. ۱۰۶ میلیارد تومان برای مشارکت در اجرای ۲۶ پروژه سهم این وزارت در تبصره ۱۹ لایحه بودجه است.
– پروژه‌های مشارکت عمومی و خصوصی: سهم این وزارتخانه از تبصره ۱۹ لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ بالغ بر حدود یک صد و شش میلیارد تومان (۱۰۶ میلیارد تومان) برای مشارکت در اجرای ۲۶ پروژه منظور شده است.
*و در پایان…
با توجه به حجم زیاد و متنوع و مهم این وزارتخانه در بخش‌های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فقط پانزده صدم درصد (۰.۱۵ درصد) از بودجه عمومی دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۰ برای آن پیش بینی شده است که رقم بسیار پایینی هست و متأسفانه این نسبت از رقم بودجه مصوب سال گذشته که حدود بیست و یک صدم درصد (۰.۲۱ درصد) بوده است نیز کمتر شده است. پس در نهایت می توان گفت کل بودجه این وزارتخانه و مجموعه‌های وابسته حدود چهار و هفت دهم درصد (۴.۷ درصد) نسبت به سال گذشته افزایش یافته است.