نویسنده: سیمین کاظمی
منبع: کانال تلگرامی شبکه جامعهشناسی علامه
?چند سالی است، حضور زنان با ظاهر غیر متعارف در مراسم عزاداری ماه محرم مورد توجه رسانه ها قرار گرفته و عکس هایی از آنها در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود.
ظاهراً آنچه موجب توجه به این موضوع شده است، تناقضی است که بین مراسم عزاداری به عنوان آیینی مذهبی و ظاهر غیر دینی زنان دیده می شود.
?در حالی که قرائت سنتی و جریان اصلی دین داری، قایل به تفکیک جنسیتی در مراسم و مناسک دینی است و این تفکیک به طور پیش فرض مردان را در متن و زنان را در حاشیه قرار می دهد، به مردان نقش بازیگر فعال و در معرض دید و به زنان نقش تماشاچی پنهان می دهد؛ در متن ظاهر شدن زنان، آن هم زنانی که بواسطه آرایش و لباس شان، مورد انتقاد دینداران هستند، “تمرد مضاعف” و کنشی غیرقابل تحمل تلقی می شود.
?البته برخی دیگر، حضور این زنان را به ظرفیت های دین و آیین های دینی نسبت می دهند که می تواند افراد سست باور را نیز به خود جذب کند و گروهی هم ورود متفاوت زنان به مراسم محرم را ذیل مفهوم زنانه شدن دین تفسیر می نمایند. این دو گروه با حضور زنان در مراسم و آیین های دینی مشکلی ندارند و با تساهل و مدارا با موضوع مواجه می شوند.
?جدا از تحمل نکردن یا پذیرش زنان با ظاهر غیرمتعارف، به نظر می رسد تغییرات اجتماعی در دهه های اخیر، دین را به عنوان امری شخصی و اعتقاد قلبی صورت بندی کرده و دیگر برای بسیاری، دین به عنوان کلیتی که ظاهر و باطن را در امتداد هم قرار می دهد، مطرح نیست. به این ترتیب عجیب نیست اگر همبستگی بین ظاهر شخص و باورها و ارزش های دینی او سست و غیر معنی دار شده باشد. شخص زندگی فردی و اجتماعی خود را منطبق با سلایق فردی اش پیش می برد و در موقعیت مذهبی هم مناسک آن را به جا می آورد و تعارضی هم میان افعالش احساس نمی کند.
?زنانی که با ظاهر غیرمتعارف در مراسم عاشورا حضور می یابند، پرورش یافته جامعه ای هستند که از یک سو افراد را به رعایت دین و وفاداری به ارزش های دینی فرامی خواند و از سوی دیگر زنان را تحت الزام زیبایی و جذابیت جنسی قرار می دهد، و همزمان زندگی در زمانه ای را تجربه می کنند، که زنان محدود شدن در حوزه خصوصی را تحمل نمی کنند و در حال استیفای سهم خود از حوزه عمومی هستند. این گونه است که نمایشگری با ظاهر غیرمذهبی، در متن یک آیین مذهبی در حوزه عمومی برای این دسته از زنان امکان پذیر می شود. امکانی که برخی آن را تاب نمی آورند و تعرض به ساحت دین تلقی اش می کنند و برخی آن را موفقیتی برای دین به حساب می آورند، اما برای این دسته از زنان ظاهراً مهم تر از اینها، تمایزی است که با حل تعارض اعتقاد دینی داشتن و جذابیت جنسی در حوزه عمومی به نمایش می گذارند.