حراجی‌های هنری مستعد پولشویی‌اند
پایگاه خبری / تحلیلی نگام _عضو هیأت علمی گروه فلسفه هنر دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات معتقد است که حراجی‌های هنری می‌توانند بستر مناسب و مستعدی برای پولشویی باشند.
سیزدهمین دوره از حراج تهران پس از چند بار تعویق و کش و قوس‌های فراوان ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا، سرانجام عصر روز جمعه ۲۶ دی‌ماه ۱۳۹۹ با حضور جمعیتی محدود به شکل حضوری و آنلاین برگزار شد و در جریان آن ۱۱۰ اثر هنری در معرض فروش قرار گرفتند. در این میان، تابلوی نقاشی دو لته «خاطرات امید» اثر آیدین آغداشلو که برخی آن را کپی ضعیف و میانمایه‌ای از اثر هنری «پیرو دلا فراچنسکو» با نام «دوک و دوشس» می‌دانستند، توانست رکورد عجیب و مرموزی در تاریخ حراج تهران را برجای بگذارد و به قیمت بی‌سابقه ۱۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان؛ یعنی ۱۰ برابر برآورد اولیه خود چکش بخورد!
آیدین آغداشلو جنجالی‌ترین چهره حاضر در حراج سیزدهم بود؛ وی در حالی توانست رکورد فروش آخرین دوره حراج تهران را به نام خود ثبت کند که طی سال‌ها و به ویژه ماه‌های اخیر به دلیل انتشار و افشای برخی ایمیل‌های شخصی و همچنین ادعاهایی که از سوی برخی شاگردان و خبرنگاران حوزه هنرهای تجسمی مطرح شده، در کانون اتهاماتی نظیر سوء استفاده جنسی و فساد اخلاقی قرار گرفته است؛ اتهاماتی که دامنه آن به انتشار گزارشی افشاگرانه در روزنامه «نیویورک تایمز» هم رسید.
«مریم بختیاریان» استاد گروه فلسفه هنر دانشگاه علوم تحقیقات ضمن ارزیابی روند فروش آثار عرضه شده در سیزدهمین حراج تهران بیان کرد: نکته‌ای که می‌خواهم به آن اشاره کنم، بارها در مجامع و مقاطع مختلف گفته و ذکر شده است و آن اینکه وقتی وارد مبحث اقتصاد هنر می‌شویم، با شرایطی استثنایی مواجهیم؛ چراکه اساساً روندهای حاکم بر آن قابل پیش‌بینی نیست. این پیش‌بینی‌ناپذیری عمدتاً به دلیل همان نوآوری‌ها، تازگی‌ها، ایده‌ها و اعجاب‌هایی است که در هنر و اثر هنری وجود دارد.
استاد گروه فلسفه هنر دانشگاه علوم تحقیقات ضمن تأکید بر فقدان وجود ارزش و نبوغ در کارهای کپی شده تصریح کرد: اینکه در فرایند خلق اثر هنری ایده یک هنرمند توسط هنرمند دیگری کپی شود، ملاک ارزش اثر و نبوغ هنرمند کپی‌کار نیست. البته کپی در هنر وجود دارد اما در قالب اقتباس خود را نشان می‌دهد؛ فرهنگ اقتباس علاوه بر هنر، در سایر حوزه‌ها نیز وجود دارد. مهم این است که آنچه توسط یک هنرمند اقتباس می‌شود، با حفظ استقلال هنرمند اقتباس‌کننده همراه باشد.
وی عنوان کرد: می‌توان گفت که در حراجی‌ها ارزش زیبایی‌شناختی آثار هنری با ارزش اقتصادی آنها برخوردی غیرمنتظره دارد و به همین دلیل است که غالباً روند فروش آثار هنری در حراجی‌های سراسر دنیا با حواشی و چالش‌های گوناگونی همراه می‌شود. با این اوصاف، نکته حائز اهمیت این است که برخورد مذکور چه بازخوردهایی را به همراه خواهد داشت؛ از نگاه من چنین برخوردی هم واجد سویه‌های مثبت و هم دربرگیرنده سویه‌های منفی است و عملکرد رسانه‌ها نیز در زمینه بازتاب اینگونه بازخوردها بسیار مهم و تأثیرگذار است.
بختیاریان در پاسخ به این پرسش که آیا حراج‌های هنری می‌توانند بستری بالقوه برای پولشویی باشند، یا خیر، گفت: یکی از بسترهایی که پولشویی در آن به خوبی رخ می‌دهد، هنر و حراجی‌های هنری است و اساساً حراجی‌ها در همه جای دنیا از ظرفیت مستعد و قابل توجهی برای پولشویی برخوردارند و وقوع آن امری بعید و دور از ذهن نیست؛ البته من نمی‌خواهم این گزاره را به حراج تهران تعمیم دهم و درباره این حراج قضاوتی داشته باشم. به بیان دیگر می‌توان گفت که حراجی‌های هنری به عنوان بازارهای ثانویه تحت تأثیر مناسبات اقتصاد کلان کشورها هستند.