به روزهای پایانی سال نزدیک می شویم و بوی خوش بهار آرام آرام به مشام می رسد.
نوروز از عیدهای باستانی ایران است و از هزاران سال پیش این روز بزرگ را به زیبایی جشن می گرفتند.
همان طور که می دانیم در ایران باستان هر روزی و هر مراسمی آداب و سنت های خاص و ویژه و قشنگ خودش را داشته است.
نوروز نیز آدابی دارد که بعد از سالیان سال هنوز که هنوز است مردم تا حدودی نوروزشان را با همان آداب و رسوم جشن می گیرند.
این رسوب عبارت بودند از:
خانه تکانی: خانه تکانی و غبار روبی از سنت های بسیار قدیمی نوروز است که مردم قبل از شروع نوروز با خانه تکانی به پیشباز نوروز می روند
که در گذشته شامل شستن فرش ها و زیر اندازها و غبار روبی و گرد گیری خانه گرفته بود و امروز علاوه بر اینها نو کردن وسایل خانه را هم شامل می شود. این سنت خانه تکانی از دیرباز تا به اکنون در ایران تاجیکستان افغانستان و جمهوری آذربایجان بوده و هست.
محاسبه نفس: از جمله آداب و سنت های قدیم نوروز محاسبه نفس و مال بوده است که کاسبان و تاجران در پایان سال علاوه بر حساب و کتاب اموالشان به محاسبه نفس نیز می پرداختند تا بدانند در این یکسال چه کارهایی انجام داده اند و خوب و بد کارهایشان را محاسبه می کردند. که متاسفانه امروزه فقط به محاسبه اموالشان می پردازند و برنامه می ریزند تا در سال آینده چکار کنند تا بیشتر از قبل سود نمایند.
صله رحم : صله رحم و دید و بازدید از قشنگ ترین سنت های نوروز باستان بوده از قدیم تا به امروز.
اینکه همه خانواده به دیدن بزرگ فامیل می رفتند و دور هم جمع می شدند و بعد از آن دید و بازدید فامیل از هم که قشنگترین لحظات زندگی را برای خودشان به یادگار می گذاشتند.
چون هدف فقط حرمت به بزرگترها و تازه کردن دیدارها بود بدون هیچ غرض و مرضی بدون هیچ حسادت و چشم و هم چشمی و اینکه هیچ چیز واجبتر و مهمتر از دیدار با بزرگترها نبود.
صلح و آشتی: از سنت های خوب و قشنگ نوروز باستان صلح و آشتی است و کسانی که باهم کینه و کدورتی دارند و یا باهم قهر هستند نوروز بهانه ای می شود برای پایان این کدورت و با تماسی یا دیداری تمام اختلافاتشان را فراموش می کنند. و چه خوب است که علاوه به خانه هایمان دلهایمان را هم از کینه و دلخوری پاک کنیم.
نوپوشی,تمیزپوشی, دست دادن: از سنتهای دیگر نوروز نوپوشی و تمیزپوشی است که مردم از قدیم تا جایی که برایشان مقدور بود کفش و لباس نو می خریدند و لباس های تمیز می پوشیدند و برای دید و بازدیدها باهم دست می دادند و روبوسی می کردند. که متاسفانه این روزها با این قیمتهای نجومی عده ای توان خرید هیچ کفش و لباسی ندارند و عده ای هم نوروز را کارناوالی برای به نمایش گذاشتن خود و فخر فروشی می دانند.
سفر کردن: از دیگر سنت های قدیمی نوروز سفر کردن بوده و است به نیت صله رحم و دید و بازدید یا زیارت و تفریح. که به هر دلیلی باشد سفر روح انسان را تازه می کند.
زیارت اهل قبور: از سنت های قشنگ قدیمی نوروز زیارت اهل قبور است اینکه علاوه بر زنده ها به یاد درگذشتگان هم باشیم و حتی هفت سین و سبزه هم بر سر مزار عزیزان از دست رفته می بریم.
دعای تحویل سال: از قشنگترین لحظات تحویل سال خواندن دعای تحویل سال است فرقی نمی کند به چه زبانی دعا کنیم مهم این است که در آن لحظه قشنگ از صمیم قلب و با خلوص برای خودمان و عزیزانمان بهترین حالات و اتفاقات را از خدا بخواهیم.
هدیه دادن : هدیه دادن یا همان عیدی دادن از سنت های لذت بخش نوروز بوده و هست خصوصا برای بچه ها که از دست بزرگترها اسکناس های تا نخورده یا لباس و اسباب بازی دریافت می کنند.
از جمله سنتهای دیگر ایران باستان پخت رشته پلو در شب عید بود به این نشانه که سررشته امور را در سال جدید به دست بگیرند و پختن سبزی پلو با ماهی در روز اول عید که سبزی نماد شادابی و برنج نماد برکت و ماهی نماد جنب و جوش و سلامتی بوده است.
اجزاء سفره ی هفت سین:
سنجد: نماد عشق و دلباختگی است و از مقدمات اصلی تولد و زایندگی. عده ای عقیده دارند که بوی برگ و شکوفه درخت سنجد محرک عشق است.
سبزه: نماد شادابی و سرسبزی و نشانگر زندگی بشر و پیوند او با طبیعت است.
سمنو: نماد زایش و باروری گیاهان است و از جوانه های تازه رسیده گندم تهیه می شود.
سکه: که نمادی از خیر و برکت و درآمد است.
سیب: هم نماد مهر و مهرورزی.
سماق و سیر :نماد چاشنی و محرک شادی در زندگی به شمار می روند. اما غیر از این گیاهان و میوه های سفره نشین، خوان نوروزی اجزای دیگری هم داشته است:دراین میان « تخم مرغ» نماد زایش و آفرینش است و نشانه ای از نطفه و نژاد. «آینه» نماد روشنایی است و حتماً باید در بالای سفره جای بگیرد. «آب و ماهی» نشانه برکت در زندگی هستند. ماهی به عنوان نشانه اسفند ماه بر سفره گذاشته می شود.
کتاب مقدس هم یکی از پایه های اصلی سفره هفت سین است و براساس آن هرخانواده ای به تناسب مذهب خود، کتاب مقدسی را که قبول دارد بر سفره می گذارد.
چنانچه مسلمانان قرآن، زرتشتیان اوستا و کلیمیان تورات را بر بالای سفره هایشان جای می دهند.
درسر سفره هفت سین زرتشتیان درکنار اسپند و سنجد، « آویشن» هم دیده می شود که به گفته موبد فیروزگری خاصیت ضدعفونی کننده و دارویی دارد و به نیت سلامتی و بیشتر به حالت تبریک بر سر سفره هفت سین گذاشته می شود.
شاخه های سرو، دانه های انار، گل بیدمشک، شیر نارنج، نان و پنیر، شمعدان و… را هم می توان جزو اجزای دیگر سفره هفت سین دانست.
تخم مرغ هم در سفره هفت سین نماد باروری و نطفه است.
بیایید سنت هایمان را پاس بداریم.