پول ایرانی روی میز آمریکایی در کره جنوبی
پایگاه خبری / تحلیلی نگام _ تنش میان ایران و کره جنوبی بر سر دارایی‌های مسدود شده ایران در این کشور بالا گرفت.
تنش میان تهران و سئول بر سر دارایی‌های بلوکه شده ایران در بانک‌های کره جنوبی، حالا به قدری بالا گرفته که کار به تهدید به شکایت بین المللی و احضار سفیر و جدال‌های لفظی پردامنه کشیده شده است. اما بهانه‌گیری و طلبکاری طرف کره‌ای، این بار واکنش بخشی از نماینده‌های مجلس و افکار عمومی را نیز به دنبال داشته است. از تحریم کالاهای کره‌ای تا توقف پخش سریال‌های این کشور از صدا و سیما.
افزایش تنش‌ها
چند روز پیش بود که سخنگوی وزارت خارجه کره جنوبی از تماس با سفیر ایران در سئول برای ابلاغ آنچه اعتراض کره جنوبی در مورد احتمال شکایت تهران از این کشور به دیوان بین المللی دادگستری خوانده، خبر داد. خبرگزاری «یونهاپ» می‌گوید «وزارت خارجه کره جنوبی برای اعتراض به تصمیم ایران جهت شکایت از بلوکه شدن دارایی‌های خود در بانک‌های این کشور، با سفیر این کشور تماس گرفت.» به گفته «کیم این چول»، سخنگوی وزارت خارجه کره جنوبی، یک مقام مسئول کره جنوبی با سفیر ایران تماس گرفته و درباره به گفته او «اظهارات نامناسب» ابراز تاسف کرده است. این خبر به دنبال آن بود که چند روز پیش، سفیر کشورمان در کره جنوبی از احتمال شکایت از سئول به دیوان دادگستری بین المللی خبر داده بود. سفیر ایران در کره البته تاکید کرده بود «در صورت آزادی دارایی‌ها، این اقدام انجام نمی‌شود.»
علاوه بر این، کیم این چول سخنگوی وزارت خارجه کره جنوبی در کنفرانس مطبوعاتی خود در این باره گفت: «مقام مربوطه با سفیر ایران صحبت کرده و درباره اظهارات طرف ایرانی ابراز تاسف کرد. طرف ایرانی نیز خواستار تفاهم شده و تاکید کرد که این موضع رسمی دولت ایران نیست.»
پیش از این نیز سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینکه مدت‌هاست پیگیر مطالبات از کره‌جنوبی هستیم، تصریح کرده بود: «کره‌جنوبی حق ندارد اموال ملت ایران را برای مدت مدیدی به بهانه تحریم‌ها و فشارهای آمریکا بلوکه کند و تبعیت کورکورانه کره‌جنوبی از آمریکا و بلوکه کردن اموال ایران در این کشور به بهانه تحریم‌ها و فشارهای آمریکا به هیچ وجه قابل قبول نیست.»
حدود یک ماه پیش نیز، حسن روحانی رئیس‌جمهوری روز ۲۳ خردادماه در گفت‌وگوی تلفنی با همتی رئیس کل بانک مرکزی با انتقاد از اقدام به مسدودسازی منابع بانک مرکزی ایران توسط کره‌جنوبی، دستورات لازم را برای پیگیری مطالبات بانک مرکزی از کره‌جنوبی از طریق سیاسی دوجانبه و نیز مسیر حقوقی و نهادها و مجامع بین‌المللی و نیز ارائه طرح تامین مالی غیرتورمی پروژه‌های مهم نفتی صادر کرد.
در این میان، به تازگی، «حسین تنهایی» رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و کره جنوبی به برنا گفته: «با ایجاد شرایط بغرنج اقتصادی پس از شیوع ویروس کرونا و مشکلات متعدد برای کشورمان، از کره جنوبی خواسته شد تا دست کم ۵۰ میلیون دلار برای تهیه غذا و دارو در این بحران، به ایران بدهد اما این کشور سر باز زد.» تنهایی علت این موضوع را ترس و نگرانی از تهدیدات آمریکا دانست و گفت: «شرکت‌های بزرگ این کشور می‌گویند با ایران تنها یک درصد فعالیت اقتصادی داریم ولی با آمریکا ۲۵ درصد روابط تجاری داریم، به همین علت شرکت‌های بزرگ کره‌ای مدت‌هاست با ایران فعالیت نمی‌کنند.»
ماجرا چیست؟
به گفته علی ربیعی، سخنگوی دولت، درآمد صادرات نفت و میعانات گازی به کشور کره‌جنوبی در حساب‌های بانک مرکزی در بانک‌های کره‌ای است. دراین میان مقامات کره‌جنوبی اعلام کرده‌اند که مشغول رایزنی با آمریکایی‌ها هستند تا راهکاری برای پرداخت پول به ایرانی‌ها پیدا کنند. کره‌جنوبی می‌گوید پول ایران به دو بانک این کشور ارسال شده، اما چون بانک مرکزی ایران تحریم است، بانک‌های سئول قادر به ارسال این مبلغ به ایران نیستند. در همین حال با شیوع ویروس همه‌گیر کرونا، مقامات کره‌جنوبی مدعی شدند که کاخ سفید با پیشنهاد این کشور برای ایجاد سازوکاری برای انجام مبادلات بشردوستانه با ایران همانند کانال سوئیس موافقت کرده است و در این راستا در تاریخ ۹ خردادماه سال‌جاری اقلام دارویی به ارزش ۵۰۰ هزار دلار در قالب کالای بشردوستانه به ایران ارسال کردند. آن‌طور که مقامات کره‌جنوبی اعلام کرده‌اند ماه آینده میلادی، نیز محموله دیگری به ارزش ۲ میلیون دلار شامل دارو و تجهیزات پزشکی و کالاها و تجهیزات کشاورزی به ایران ارسال خواهند کرد. اقلامی که در واقع به نوعی پرداخت بدهی کره‌جنوبی به ایران محسوب می‌شود.
اما در واکنش به این اظهار نظر، وزارت خارجه در نشستی مطبوعاتی درباره بدهی میلیاردی کره جنوبی به ایران و این محموله‌ها گفت: «زحمت کشیده‌اند. ما چیزی حدود دو سال با کره جنوبی مذاکره داشتیم ولی کره‌ای‌ها در این زمینه به آمریکایی‌ها گوش می‌دهند و برای پرداخت بدهی‌شان منتظر پاسخ مثبت آمریکا بودند.»
۲۱خردادماه نیز عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی ایران در گفت‌وگو با بلومبرگ گفت: «این نوع تجارت مشمول تحریم‌های آمریکا نیست و آن‌ها تصمیم گرفته‌اند وارد بازی سیاست شوند و از تحریم‌های غیرقانونی و یکجانبه ایالات متحده پیروی کنند.» همتی البته در بخش دیگری از پاسخ کتبی خود به این رسانه آمریکایی گفت: «دیدن این منظره وحشتناک است. این موضوع که بانک‌های کره‌ای با خیال راحت تعهدات خود و توافقات مالی بین‌المللی رایج را زیر پا می‌گذارند بسیار ناراحت کننده است.»
اما ریشه این محافظه کاری کره‌ای‌ها را باید در روابط خاص این کشور با آمریکا جستجو کرد. کره جنوبی از متحدان نزدیک آمریکا است و در عین حال در چند دهه اخیر، از طرف‌های تجاری اصلی ایران بوده است. سئول با مشکل ایجاد توازن بین حفظ روابط خود با ایالات متحده و باز نگه داشتن مسیر تجارت با ایران مواجه است. اول اردیبهشت ماه امسال بود که به گزارش روزنامه وال استریت ژورنال، مقامات نیویورک بانک صنعتی کره جنوبی را با ارجاع به پرونده‌های سال ۲۰۱۰ به مبلغ ۳۵ میلیون دلار جریمه کردند. طبق ادعای مقامات نیویورک، بانک دولتی کره جنوبی در سال ۲۰۱۰ در مورد نصب و راه‌اندازی سیستم نظارت کافی بر مبادلات مالی کوتاهی کرده است .روزنامه وال‌استریت‌ژورنال به استناد یک سند از اداره خدمات مالی نیویورک ادعا می‌کند که فردی تحت عنوان کنت زونگ از سال ۲۰۱۱ بیش از یک میلیارد دلار معاملات غیرقانونی از طرف تهران با استفاده از حساب‌های خود با این بانک انجام داده است. براساس سند ارائه شده، زونگ مقامات بانک را متقاعد کرد که دولت ایران به او بابت مصالح ساختمانی که او فروخته پول نقد بدهکار است. وزارت دادگستری آمریکا نیز مدعی است که زونگ فاکتورها، قراردادها و لوایح بارگیری برای فریب بانکداران جعل کرده است. بانک صنعت یکی از دو بانک در کره جنوبی بود که مقامات سئول در سال ۲۰۱۰ برای انجام تجارت مجاز با تهران ضمن رعایت کردن تحریم‌های ایالت متحده از آن استفاده می‌کردند.
اما پس از این اقدام آمریکایی ها و تغییر رفتار کره بود که در ۱۷ خرداد، دکتر همتی رئیس کل بانک مرکزی، برای دیدار با مقامات کره، راهی سئول شد. همتی طی سفر به کره جنوبی در دیدار با رییس بانک مرکزی، خواستار اقدام جدی مسئولین کره در حل مشکلات بانکی دو کشور شد. همتی در این دیدار با طرح مشکلات بانکی طرفین بویژه عدم همکاری بانک های کره جنوبی در خصوص استفاده از منابع بانک مرکزی ایران؛ خواستار اقدام جدی مسئولین کره در حل هرچه سریعتر مشکلات شد. دکتر همتی همچنین با اشاره به تاثیر منفی مشکلات بانکی بر روابط دوکشور که به دلیل محافظه کاری بیش از حد طرف کره ای ممکن است ایجاد شود، ابراز امیدواری کرد این موضوع هرچه سریعتر حل شود
از تحریم کالاها تا توقف پخش سریال‌های کره‌ای
شاید نقل یک اظهار نظر بود که باعث افزایش خشم عمومی نسبت به اقدام کره‌ای‌ها درباره دارایی‌های مسدود شده ایران شد.تنهایی، رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و کره چندی پیش خبر داد «نه تنها این کشور پول‌های ایران را آزاد نمی‌کند بلکه اوری بانک کره اعلام کرده که حق‌‌العمل و اجرت نگهداری پول را هم از ایران می‌خواهد، این در حالی است که کره جنوبی در حال استفاده و کار کردن با پول‌های ایران است.»
این خبر در کنار خبر احضار سفیر ایران در کره و بالاگرفتن جدال‌های لفظی بود که با واکنش تند برخی نمایندگان مجلس و کاربران ایرانی در فضای مجازی همراه شد.
«علی اکبر کریمی» عضو مجلس یازدهم، در رابطه با پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی گفت: «ملت ایران، اگر این رویه تداوم پیدا کند قطعاً در قالب کمپین گسترده ملی نسبت به تحریم کالاهای کره جنوبی اقدام می‌کند.» کریمی در گفت و گو با برنا، همچنین گفت: «کره‌جنوبی و سایر کشورهایی که منابع بسیار زیاد ارزی رسوب شده ایران را بلوکه کرده و نگه داشته‌اند این اقدام آن‌ها را می‌توان، مشارکت اصلی در جنگ اقتصادی بر علیه جمهوری اسلامی ایران دانست. دولت موظف است با استفاده از همه ظرفیت‌ها برای مقابله با این اقدام مخرب و تخریب پ‌گر در فضای اقتصادی کشور مقابله کند و قطعاً باید این موضوع هم از مجاری دیپلماتیک و امنیتی دنبال و هشدارها به دولت کره جنوبی داده شود و همچنین، اقدامات مقابله به مثل اقتصادی انجام شود.» او ادامه داد: «ایران مبادلات گسترده‌ای را با کره جنوبی دارد که در قالب راه‌های رسمی واردات کالا و واردات غیر رسمی است که به صورت قاچاق است، خصوصاً در کالاهای الکترونیکی و لوازم خانگی. اگر کره جنوبی بخواهد رویه جاری را ادامه دهد باید اقدام جدی و مقابله با این دولت انجام دهیم. همچنین ملت ایران، اگر این رویه تداوم پیدا کند قطعاً در قالب کمپین گسترده ملی نسبت به تحریم کالاهای کره جنوبی اقدام می‌کند.» کریمی در پاسخ به بهانه جویی دولت کره‌جنوبی مبنی بر نبودن سازوکار مالی بانکی در ایران نیز گفت : «چنین چیزی وجود ندارد. ایران می‌خواهد پول‌های خودش را وارد کشور کند و یا آن را صرف خرید کالاهای اساسی و مورد نیاز کشور کند، این توجیه و دلیل برای مقاومت دولت کره برای عدم آزادسازی منابع ارزی، پذیرفتنی نیست.»
در این میان، یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه بانک‌های کره جنوبی هفت میلیارد دلار ایران را آزادسازی نمی کنند، گفت که اگر طی روزهای آینده این پول آزاد نشود موج تحریم کالاهای کره ای رقم خواهد خورد. عباس مقتدایی، در تذکری در جلسه علنی چهارشنبه مجلس گفت: «هفت میلیارد دلار از اموال ملت ایران که ناشی از فروش نفت بوده مدت‌هاست در بانک‌های کره جنوبی است و رها نمی‌شود، اکنون که مردم نیاز به این پول دارند دولت کره به مسئولیتش عمل نمی‌کند.» او اضافه کرد: «متاسفانه فعالیت‌های وزارت خارجه هم نتیجه لازم را نداده و بانک مرکزی نتوانسته حقوق ملت را احقاق کند. چرا رئیس جمهور شخصا به این موضوع ورود نمی‌کند؟ در حالیکه هفت میلیارد دلار بسیار بیشتر از مبلغی است که در مراحل اولیه برجام قرار بود دریافت شود.» مقتدایی یادآور شد: «دولت کره جنوبی بداند ما از شرایط سخت می‌گذریم ولی در حافظه تاریخی ملت خواهد ماند که چه کسانی در شرایط ویژه بد عهدی کردند. اگر در روزهای آینده به سرعت عمل نشود و پول مشروع ما آزاد نشود موج تحریم کالاهای کره‌ای را رقم می‌زنیم. این عضو کمیسیون امنیت ملی همچنین خواستار توقف پخش برنامه های ساخته شده توسط کره جنوبی در صدا و سیما شد.
ماجرایی که از درماندگی و بهانه‌گیری کره‌ای‌ها به دلیل محدودیت‌های آمریکا آغاز شده بود، حالا به طلبکاری این کشور رسیده و به نظر می‌رسد، دیگر چندان نتوان برای حل مشکل، به مذاکره و رایزنی امیدوار بود و حالا باید دید پروسه شکایت بین المللی، تا چه اندازه ایران را به اموال مسدود شده خود در بانک‌های کره، نزدیک خواهد کرد؟