پایگاه خبری / تحلیلی نگام ، در پی شکست طرح قطعنامه آمریکا در شورای امنیت درباره تمدید تحریم تسلیحاتی ایران، آمریکا مکانیسم ماشه را فعال میکند. ترامپ به پیشنهاد پوتین درباره میانجیگری روسیه در مناقشه هستهای با ایران نیز واکنشی سرد نشان داده است.
مکانیسم ماشه چیست و پاسخ مناسب ایران به آن کدام است؟
آمریکا ساعاتی پیش رسماً اعلام کرد که از شورای امنیت سازمان ملل خواسته است تا مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند.
بر اساس بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام، اگر یکی از طرفین اجرای برجام مدعی باشد و شکایت کند که طرف دیگر برخی یا تمام تعهدات خود را انجام نداده، ابتدا این موضوع در کمیسیون مشترک مورد بررسی قرار خواهد گرفت. این کمیسیون ۱۵ روز برای این موضوع فرصت دارد.
اگر طرف شکایت کننده، قانع نشد موضوع به وزرای خارجه کشورهای طرف برجام ارجاع داده می شود و این مجموعه نیز ۱۵ روز وقت خواهد داشت که مساله را فیصله دهد و طرف شکایت کننده راضی شود.
در غیر اینصورت بازهم کمیسیون مشترک ۵ روز فرصت رسیدگی خواهد داشت.
اگر در این فرآیند ۳۵ روزه طرف شکایت کننده راضی نشد و طرفین به توافق نرسیدند، مساله به شورای امنیت ارجاع داده می شود.
این شورا ۳۰ روز در این زمینه فرصت دارد و در این فرصت قطعنامه «ادامه تعلیق تحریمهای ایران» رای گیری میشود.
متاسفانه این ترتیبات عجیب و غریب به نحوی چیده شده که یک کشور، میتواند با وتوی این قطعنامه تحریمهای ایران را برگرداند!
هرچند با توجه به اینکه هم اکنون نیز آمریکا و اروپا تمام تحریمهایشان را علیه ایران اعمال میکنند، اینکه اگر این اتفاق بیفتد در میدان عمل اتفاق خیلی چشمگیری رخ میدهد یا خیر؟ مساله جداگانهای است که در تحلیلهای دیگر به آن اشاره خواهد شد.
با این حال در حال حاضر حقوقدانان و کشورهای عضو برجام تاکید دارند که آمریکا به دلیل اینکه سال ۲۰۱۸ از برجام خارج شده و عضوی از آن نیست نمیتواند از مکانیسم مندرج در آن استفاده کند؛ چین و روسیه و اروپا موضع خود را در این زمینه اعلام کردهاند.
اما کارشناسان معتقدند غیر از این مانع حقوقی بر سر راه آمریکا ایران باید مانع عملی و انگیزشی مهمی نیز در راه او بچیند و به این اقدام امریکا واکنش جدی و سختی نشان دهد؛ در غیر اینصورت مشخص نیست اروپا مانعی بر سر راه آمریکا ایجاد کند.
لغو تمام نظارتهای فراپادمانی یکی از گزینههایی است که کارشناسان پیشنهاد میکنند؛ ایران باید اعلام کند در صورت پیگیری و اعمال مکانیسم ماشه از حق خود در بندهای ۳۶ و ۳۷ استفاده و تمام نظارتهای پروتکلی و فراپروتکلی را برخواهد چید.
تجربه نشان داده است که هیچ راهی غیر از مقاومت فعال و اقدام متقابل موثر و قدرتمند در مقابل آمریکا بازدارندگی ایجاد نمیکند.
دونالد ترامپ از فعال کردن “مکانیسم ماشه” علیه ایران خبر داد
دو روز پس از ناموفق ماندن تلاش آمریکا برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران در شورای امنیت سازمان ملل، دونالد ترامپ از گام بعدی این کشور سخن گفته است.
خبرگزاری رویترز روز یکشنبه ۱۶ اوت (۲۶ مرداد) با انتشار گزارشی از بدمینیستر، خبر از واکنش دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا به پیشنهاد ولادیمیر پوتین، همتای روسی خود درباره برگزاری نشست فوقالعاده سران و رهبران کشورهای پنجبهاضافهیک با ایران را داده است.
ولادیمیر پوتین خواستار برگزاری اجلاس فوقالعاده همه کشورهای صاحب حق رای در شورای امنیت و همچنین آلمان درباره توافق هستهای با ایران شده بود. اجلاسی که قرار بود در آن ایران نیز شرکت کند.
ترامپ در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران که پرسیده بود آیا رئیس جمهوری آمریکا نیز در چنین اجلاسی شرکت خواهد کرد یا نه گفته است: «احتمالا نه.”
ترامپ در ادامه اظهارات خود درباره پایان تحریمهای تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران گفته است: «ما از مکانیسم ماشه استفاده میکنیم. شما هفته آینده شاهد این موضوع خواهید بود.»
“مکانیسم ماشه” راهکار پیشبینی شده در توافق هستهای سال ۲۰۱۵ کشورهای پنجبهاضافهیک با ایران است. بر اساس این راهکار، هرگاه یکی از کشورهای ذیربط در توافق هستهای از انجام تعهدات خود عدول کند، طرف مقابل نیز از حق عدول از این توافق برخوردار خواهد شد.
خبرگزاری رویترز در ادامه گزارش خود با اشاره به خروج آمریکا از توافق هستهای با ایران در سال ۲۰۱۸ نسبت به حق آمریکا در استفاده از این مکانیسم ابراز تردید کرده است.
باید یادآور شد که تحریمهای تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر سال جاری به پایان میرسد. آمریکا اعلام کرده است که به ایران اجازه خرید و فروش تسلیحات را نخواهد داد.
پیشنهاد پوتین
روسیه و چین به طرح قطعنامه آمریکا در مورد تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران در شورای امنیت رای منفی داده بودند. پس از آن، ولادیمیر پوتین برای نجات توافق هستهای خواستار برگزاری یک اجلاس فوقالعاده شده بود. اجلاسی که قرار بود همه کشورهای شرکت کننده در توافق هستهای سال ۲۰۱۵ در آن حضور یابند.
دفتر ریاست جمهوری فرانسه اعلام کرده است که امانوئل مکرون مخالفتی با شرکت در چنین اجلاسی ندارد.
این در حالی است که وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرده است که این کشور هنوز با صراحت نمیتواند به این پیشنهاد پاسخ بدهد. آلمان خواستار روشن شدن بیشتر جزئیات این پیشنهاد شده است.
از سوی دیگر، خبرگزاری فرانسه نیز با انتشار گزارشی به نقل از کارشناسان اعلام کرده است که آمریکا آگاهانه قطعنامه تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران را به شورای امنیت ارائه داده است.
به باور این دسته از کارشناسان، آمریکا با این اقدام خود بر آن بوده تا توافق هستهای را کاملا به شکست بکشاند. و از این طریق جمهوری اسلامی ایران را وادار به خروج از توافق هستهای بکند.
باید یادآور شد که در پی تمدید و تشدید تحریمها از سوی ایالات متحده آمریکا، جمهوری اسلامی به طور گام به گام از تعهدات پیشبینی شده در توافق هستهای فاصله گرفته و بر میزان ذخایر اورانیوم و درجه غنیسازی آن افزوده بود.
مایک پمپئو در کنفرانس خبری با وزیر خارجه عراق: آمریکا به دنبال بازگرداندن تحریمهای بین المللی علیه جمهوری اسلامی است / مکانیسم ماشه را فعال می کنیم
وزیر خارجه ایالات متحده به روسیه و چین هشدار داد که درخواست واشینگتن از شورای امنیت سازمان ملل متحد برای استفاده از مکانیسم ماشه و ازسرگیری تحریمها علیه ایران را نادیده نگیرند
به گزارش خبرگزاری رویترز، مایک پومپئو روز چهارشنبه ۲۹ مرداد در پاسخ به سئوال مجری شبکه تلویزیونی فاکسنیوز که آیا ایالات متحده در واکنش به مخالفت احتمالی چین و روسیه با این درخواست، تحریمهایی را علیه این کشورها اعمال خواهد کرد، گفت که «قطعا چنین خواهد بود».
وی اظهار داشت: «ما هماکنون نیز هر کشوری را که از تحریمها تخطی کرده است، مجازات کردهایم… در رابطه با تحریمهای کنونی ایالات متحده، همه کشورها مسئول هستند. ما همین کار را نیز در رابطه با تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران خواهیم کرد.»
مایک پمپئو وزیر خارجه ایالات متحده صبح چهارشنبه به همراه وزیر خارجه عراق در یک کنفرانس خبری در محل وزارت خارجه آمریکا شرکت کرد.
آقای پمپئو در این کنفرانس خبری در مورد تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریمهای بینالمللی علیه جمهوری اسلامی ایران گفت زمانبندی خاصی را اعلام نمیکند ولی انتظار دارد به طور کامل قطعنامه ۲۲۳۱ بر اساس مفاد آن از سوی همه کشورها، اجرا شود.
وزیر خارجه آمریکا در پاسخ به سوالی درباره زمان ارائه پیشنهاد برای بازگرداندن تحریمها علیه جمهوری اسلامی در شورای امنیت گفت: «مطلب خاصی در مورد زمانبندی و زمانی که آن را اجرا خواهیم کرد، ندارم. همانطور که پرزیدنت ترامپ گفت ما به زودی آن را اجرا میکنیم. دوم آن که، این یک قطعنامه کاملا معتبر و لازمالاجرای شورای امنیت سازمان ملل است و ما انتظار داریم مانند همه قطعنامههای دیگر شورای امنیت سازمان ملل، اجرا شود.»
آقای پمپئو افزود: «باید به یاد داشته باشید که [قطعنامه] ۲۲۳۱ یک سند ایالات متحده نیست؛ [بلکه] یک سند شورای امنیت سازمان ملل است که یک مجموعه شرایط، حقوق و وظایف، در آن لحاظ شده است و ما آن را کاملا رعایت خواهیم کرد. و ما انتظار داریم تمامی کشورهای جهان – از جمله هر پنج قدرت [اعضای دائم شورای امنیت] و همه اعضای دیگر سازمان ملل که تعهدات بینالمللی که پذیرفتهاند، را جدی میگیرند – به آن پایبند بمانند. انجام این کار یک تعهد دیرینه ایالات متحده است و ما اطمینان داریم همه کشورها خواهند دید که اجرا شدن کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل – که یک مجموعه تعهدات قانونی، گسترده، و مستمر است – به نفع آنها است. سازوکار اجرایی این قطعنامه همان است که ما برای تمامی قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل داریم.»
تحریم تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر منقضی میشود و ایالات متحده آمریکا خواهان تمدید این تحریم تسلیحاتی است. تلاش آمریکا برای تمدید در شورای امنیت ناکام ماند و پرزیدنت ترامپ اعلام کرد مکانیسم بازگشت تحریمهای بینالمللی را فعال میکند.
پیشتر اعلام شد که مایک پمپئو تصمیم دارد روز پنجشنبه در نشست شورای امنیت سازمان ملل شرکت کند و رسما خواستار اعمال «مکانیسم ماشه» شود. براساس بندی از توافق هستهای سال ۲۰۱۵، اگر کشوری شاهد نقض تعهدات این توافق باشد، میتواند تقاضای بازگرداندن تحریمهای بینالمللی را ارایه دهد.
اقدام تبلیغاتی آمریکا هیچ تاثیری در بازگشت تحریمهای سازمان ملل ندارد
آمریکا با ارائه درخواست رسمی به شورای امنیت سازمان ملل متحد خواستار فعالسازی مکانیسم ماشه علیه ایران شد لیکن این اقدام با توجه به خروج آمریکا از برجام و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ به لحاظ حقوقی زیر سوال بوده و بیشتر حرکتی تبلیغاتی است.
سه كشور اروپايى عضو برجام دقايقى پس از درخواست آمريكا براى فعال سازى مكانيسم ماشه در بيانيه اى اعلام كردند آمريكا ٨ مه ٢٠١٨ از توافق هسته اى خارج شده و امكان استفاده از مكانيسم ماشه را ندارد.
روسیه نیز با درخواست تشکیل جلسه اضطراری شورای امنیت در روز جمعه به این اقدام غیرقانونی آمریکا واکنش نشان داد
چین و روسیه نیز به عنوان دو عضو اصلی شورای امنیت پیشتر بر غیر قانونی بودن این اقدام آمریکا تاکید کرده بودند
وزیر امور خارجه ایران نیز ضمنگفتگو با دبیرکل سازمان ملل متحد و ارسال نامه اعتراضی به رییس دوره ای شورای امتیت اعلام کرد: با یکجانبهگرایی و قانونگریزی آمریکا مقابله کنیم که به یاری خدا حتما یک بار دیگر طعم انزوا را به قانونشکنان آمریکایی خواهیم چشاند.
شكست آمريكا در دقايق نخست
همه كشورهاى عضو برجام با درخواست آمريكا مخالفت كردند
سه کشور اروپایی عضو برجام (آلمان، فرانسه و بریتانیا) در نامهای به رئیس دورهای شورای امنیت با آغاز « مکانیسم ماشه »از سوی آمریکا مخالفت و اعلام کردند از این اقدام حمایت نخواهند کرد.
فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده یادآور شدند که آمریکا بعد از خروج خود از توافق هستهای در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸، به مشارکت خود در برجام خاتمه داده است.
نماينده روسيه در سازمان هاى بين المللى مستقر در وين مخالفت روسيه را با درخواست آمريكا براى فعال كردن مكانيسم ماشه اعلام كرد.
به اين ترتيب همه كشورهاى عضو برجام تاكيد دارند امريكا به لحاظ قانونى حق فعال كردن مكانيسم ماشه را ندارند.
چين نیز دقايقى پس از ارائه نامه آمريكا به شوراى امنيت ، اقدام آمريكا را غيرقانونى خواند و مخالفت خود را با آن اعلام كرد.
متن کامل بیانیه مشترک تروئیکای اروپا در مخالفت با مکانیسم ماشه
روز ۲۰ آگوست، آمریکا با ارسال نامهای به شورای امنیت خواستار آغاز روند بازگشت خودکار [تحریمها] شده که به طرفهای برجام اجازه میدهد خواستار بازاعمال تحریمهای چندجانبهای علیه ایران شوند که ذیل مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ علیه ایران رفع شده است.
فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده یادآور میشوند که آمریکا بعد از خروج خود از توافق هستهای در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸، به مشارکت خود در برجام خاتمه داده است.
موضع ما درباره کارآمدی اطلاعیه آمریکا ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ به صراحت به رئیس شورا و تمامی اعضای شورای امنیت ابراز شده است.
بنابراین، ما نمیتوانیم از این اقدام که با تلاشهای فعلی ما برای حمایت از برجام سازگاری ندارد حمایت کنیم.
فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده به حراست از فرایندها و نهادهایی که شالودههای چندجانبهگرایی را تشکیل میدهند متعهدند. ما کماکان بر اساس هدف حفظ مرجعیت و تمامیت شورای امنیت سازمان ملل عمل میکنیم.
ما از تمامی اعضای شورای امنیت میخواهیم از انجام اقداماتی که تنها اختلافات در شورای امنیت را تعمیق میکنند یا بر کار آن اثرات مضر دارند خودداری کنند. ما علیرغم چالشهای قابلتوجه ایجادشده در اثر خروج آمریکا از برجام به این توافق پایبند میمانیم.
معتقدیم به مسئله فعلی عدم پایبندی ایران به تعهداتش در برجام باید از طریق گفتوگو میان طرفهای برجام به روشهای مختلف از جمله از طریق “کمیسیون مشترک برجام” و استفاده از “ساز و کار حل و فصل اختلافات” در برجام رسیدگی کرد.
ما از ایران میخواهیم به منظور حفظ توافق تمامی اقدامات ناسازگار با تعهدات هستهای خودش را به عقب برگردانده و بدون تأخیر به پایبندی کامل توافق برگردد.
همانطور که تا به حال در مقاطع مختلف از جمله در بیانیه مورخه ۱۹ ژوئن اعلام کردهایم ما به ویژه با توجه به اقدامات ثباتزدای ایران که بیوقفه ادامه دارند از تبعات انقضای تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران نگرانیهای جدی داریم.
تروئیکای اروپا مصمم به یافتن پاسخهای مناسب برای این چالشها است و به همکاری با تمامی اعضای شورای امنیت و طرفهای ذینفع برای حرکت در مسیر رو به جلو در جهت حفظ فضای دیپلماسی بیشتر ادامه میدهد. تلاشهای ما در جهت حفظ مرجعیت و تمامیت شورای امنیت سازمان ملل و پیشبرد امنیت و ثبات منطقه خواهد بود.
مسکو: تهدیدات آمریکا، مانع همکاری با ایران نخواهد شد / بازگرداندن تحریمها علیه ایران مضحک است
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه گفت، تهدیدهای تحریمی آمریکا موجب قطع همکاریهای تهران و مسکو نخواهد شد. این دیپلمات روس، بیانیه آمریکا درخصوص بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را مضحک توصیف کرد و گفت چنین اقدامی هیچ پایه و اساس قانونی یا سیاسی ندارد.
معاون وزیر امور خارجه روسیه گفت، علیرغم تهدیدات آمریکاییها، مسکو به همکاری با تهران ادامه خواهد داد.
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه گفت، تهدیدهای تحریمی آمریکا موجب قطع همکاریهای تهران و مسکو نخواهد شد.
به نوشته خبرگزاری «شینهوا»، ریابکوف گفت: «ما بهطور اخص، در راستای منافع خود، تعهدات و قوانین بینالمللی حرکت میکنیم».
این دیپلمات روس، بیانیه آمریکا درخصوص بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را مضحک توصیف کرد و گفت چنین اقدامی هیچ پایه و اساس قانونی یا سیاسی ندارد.
ریابکوف افزود، مایه تأسف است که برداشتن چنین گامی غیرمسئولانه از سوی آمریکا به ایجاد بحرانی جدی در شورای امنیت سازمان ملل منجر خواهد شد.
واشنگتن از قبل اعلام کرده چنانچه در تمدید تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران موفق نشود، قصد دارد از یکی از بندهای برجام که با نامهایی مانند «مکانیسم ماشه»، «ساز و کار حل و فصل اختلاف» یا «ساز و کار بازگشت خودکار تحریمها» شناخته میشود برای بازگرداندن تحریمهای بینالمللی علیه ایران استفاده کند.
«مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا که قرار است امروز (به وقت محلی) با حضور در سازمان ملل رسماً خواستار فعالسازی مکانیسم ماشه شود، به نقل از همتای پیشین خود در کاخ سفید مدعی شد واشنگتن میتواند تمام تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را که ذیل برجام لغو شده بود، بازگرداند.
چین: آمریکا هیچ حقی برای درخواست بازگشت تحریمها علیه ایران ندارد / درخواست آمریکا برای فعالسازی مکانیسم ماشه “فاقد منطق” و “اساس حقوقی” است
سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به اینکه مکانیسم بازگشت خودکار تحریمها نباید فعال شود بیان کرد: طرفین برجام و اکثریت اعضای شورای امنیت بر این باورند که درخواست آمریکا هیچ مبنای حقوقی نداشته و مکانیسم ماشه فعال نشده است.
پکن با محکوم کردن درخواست آمریکا برای بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، گفت این ترامپ بود که تصمیم گرفت از برجام خارج شود.
وزارت خارجه چین تاکید کرد آمریکا بعد از خروج از برجام، هیچ حقی برای ارائه درخواست بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه چین درخواست آمریکا برای فعالسازی مکانیسم ماشه را “فاقد منطق” و “اساس حقوقی” خواند.
به گزارش ایسنا، سخنگوی وزارت خارجه چین در واکنش به تلاش آمریکا درخصوص فعالسازی مکانیسم ماشه گفت: تقاضای آمریکا فاقد اساس حقوقی و منطق است. این چیزی جز نمایشی سیاسی که توسط آمریکا طراحی شده نیست. این درخواست حمایت اعضای شورای امنیت را دریافت نخواهد کرد و جامعه بینالمللی نیز آن را قبول نخواهند کرد.
وی ادامه داد: برجام که توسط قطعنامه ۲۲۳۱ گرامی داشته شده، از نیروی قوانین بینالمللی برخوردار است. آمریکا در مه ۲۰۱۸ به صورت یکجانبه از برجام خارج شد و تحریمهای یکجانبه غیرقانونی را علیه آن اعمال کرد. این نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بود. آمریکا با خروج از برجام دیگر جزئی از طرفین برجام محسوب نمیشود و هیچ حقی برای درخواست فعالسازی مکانیسم بازگشت تحریمها از شورای امنیت آنطور که در قطعنامه ۲۲۳۱ ذکر شده ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه چین با اشاره به اینکه مکانیسم بازگشت خودکار تحریمها نباید فعال شود بیان کرد: طرفین برجام و اکثریت اعضای شورای امنیت بر این باورند که درخواست آمریکا هیچ مبنای حقوقی نداشته و مکانیسم ماشه فعال نشده است. سفیر ژانگ جون نیز نامهای برای رئیس شورای امنیت فرستاده که مخالفت چین با درخواست آمریکا را ابراز میکند.
وی افزود: چین با طرفین مربوطه همکاری خواهد کرد تا برجام، قطعنامه ۲۲۳۱ موضع درست، چندجانبهگرایی، اعتبار شورای امنیت رژیم بینالمللی عدم اشاعه و امنیت و ثبات منطقهای حفظ شود و برای حل مسئله هستهای ایران راهحلی سیاسی و دیپلماتیک را پیدا کند.
آقای دیپلمات علیه مکانیسم ماشه”
نامه محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران، را مجید تختروانچی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمانملل، روز پنجشنبه به رییس شورای امنیت تسلیم کرد.
ظریف در این نامه تاکید کرده: “جمهوری اسلامی ایران بر اساس دلایل روشن بر این عقیده است که ایالاتمتحده از هیچ حقی برای اعمال دوباره بندهای قطعنامههای لغوشده برخوردار نیست”.
به گفته وزیر امورخارجه ایران، “توضیحات ایالات متحده برای محق کردن خود در احیای قطعنامههای لغوشده پیشین فاقد هرگونه اعتبار یا مشروعیت بود و ضروری است که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد رد شود”.
از سوی دیگر، دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، اعلام کرد که قصد دارد در سازمانملل “مکانیسم ماشه” را جهت بازگرداندن تمامی تحریمها در ارتباط با برنامه هستهای ایران فعال کند.
او گفت از مایک پمپئو خواسته که امروز تقاضای آمریکا در این راستا را در شورای امنیت ارائه کند.
ظریف خطاب به دبیرکل سازمان ملل: آمریکا عضو برجام نیست / اقدامات آمریکا تبعات خطرناکی برای حقوق بین الملل خواهد داشت
در تماس تلفنی دبیرکل ملل متحد با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، ظریف اظهار داشت : براساس اجماع کلیه اعضای برجام و اعضای شورای امنیت و حقوقدانان بینالمللی، آمریکا عضو برجام نیست و اقدام واشنگتن هیچ مبنایی در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام نداشته و تبعات خطرناکی برای حقوق بین الملل خواهد داشت و نتیجه ای جز تخریب سازوکارهای بین المللی و بی اعتباری شورای امنیت به دنبال نخواهد داشت.
گوترش با ظریف تلفنی گفت و گو کرد
در تماس تلفنی دبیرکل ملل متحد با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، آنتونیو گوترش ضمن ارائه گزارشی از آخرین تلاشهای ملل متحد برای پایان دادن به جنگ در یمن، از جمهوری اسلامی ایران درخواست کمک برای حل و فصل برخی مشکلات زیست محیطی در بندر حدیده داشت که وزیر امور خارجه آمادگی کشورمان برای مساعی جمیله در این خصوص را اعلام کرد.
ظریف نیز با استفاده از فرصت این گفتگوی تلفنی به اقدام غیر قانونی ایالات متحده اشاره کرد و ضمن یادآوری مسئولیت شورای امنیت و دبیرکل در این خصوص اظهار داشت : براساس اجماع کلیه اعضای برجام و اعضای شورای امنیت و حقوقدانان بینالمللی، آمریکا عضو برجام نیست و اقدام واشنگتن هیچ مبنایی در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام نداشته و تبعات خطرناکی برای حقوق بین الملل خواهد داشت و نتیجه ای جز تخریب سازوکارهای بین المللی و بی اعتباری شورای امنیت به دنبال نخواهد داشت.
وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران از دبیرکل و اعضای شورای امنیت انتظار دارد به وظایف قانونی خود در مقابله با سرکشی دولت آمریکا عمل کنند.
دبیرکل ملل متحد نیز در پاسخ اظهار داشت: به دقت نکات مطروحه را در نظر می گیرد.
انتقاد مقام آمریکایی از تلاش این کشور برای فعالسازی مکانیسم ماشه
مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا با انتقاد از فعالسازی بازگشت تحریم های سازمان ملل اعلام کرد که ابتدا خود آمریکا اولین کشوری بوده که برجام را زیرپا گذاشته است.
به گزارش ایسنا، سوزان رایس، مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا در زمان اوباما روز جمعه در توییتی نوشت: «فعالسازی مکانیسم بازگشت آن هم وقتی که آمریکا خود اول از همه با خروج یکجانبه توافق با ایران را نقض کرده، حق وتوی آمریکا در شورای امنیت و رژیمهای تحریم جهانی را تضعیف میکند. احمق و احمقتر!»
تاکنون این پیشنهاد آمریکا با مخالفت تمام قد کشورهای مختلف روبرو شده است؛ آنها اعلام کرده اند که آمریکا که خود ناقض برجام است نمی تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند.
در صورت فعالسازی مکانیسم ماشه، شورای امنیت یک ماه فرصت دارد قطعنامهای را برای تمدید تحریمهای هستهای علیه ایران تصویب کند؛ در غیر این صورت، تحریمها خود به خود بازخواهد گشت.
جوزپ بورل: آمریکا نمیتواند از مکانیسم ماشه علیه ایران استفاده کند
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشاره به درخواست آمریکا از سازمان ملل برای فعالسازی مکانیسم ماشه تاکید کرد که ایالات متحده نمیتواند از این سازوکار استفاده کند.
به گزارش ایسنا به نقل از یورونیوز، جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در پی درخواست آمریکا مبنی بر فعالسازی مکانیسم ماشه در بیانیهای اعلام کرد: همانطور که بارها یادآور شدهام، آمریکا بهطور یکجانبه مشارکت در برجام را در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ متوقف کرده و متعاقب آن در هیچ فعالیت مربوط به توافق هستهای ایران شرکت نکرده است؛ بنابراین آمریکا با توجه به اینکه کشور مشارکت کننده در برجام نیست، نمیتواند از روند بازگشت تحریمهای پیشبینی شده طبق قطعنامه ۲۲۳۱، استفاده کند.
جوزپ بورل تاکید کرد که به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام، هر کاری انجام خواهد داد تا این توافقنامه حفظ و بهطور کامل از سوی همه طرفها اجرا شود.
وی افزود: برجام همچنان یک عامل اصلی در جلوگیری از تکثیر جهانی سلاحهای هستهای و برقراری ثبات منطقهای است.
جوزپ بورل همچنین در گفتوگو با سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز تاکید کرد که مصمم است تا برای حفظ برجام همکاریها را با سایر مشارکتکنندگان در این توافق ادامه دهد.
سیانان: مخالفت متحدان واشنگتن با مکانیسم ماشه، آمریکا را در عرصه جهانی منزوی کرد
وبگاه شبکه «سیاِناِن» در یادداشتی به قلم «کایلی آتوود» به بررسی تلاش ایالات متحده برای فعالسازی مکانیسم موسوم به ماشه جهت احیای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران پرداخته و نوشت مخالفت متحدان واشنگتن با این مسئله، آمریکا را در عرصه جهانی منزوی کرد.
یک شبکه آمریکایی با اشاره به مخالفت کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان با درخواست واشنگتن برای احیای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، نوشت که این نشانه انزوای جهانی ایالات متحده است.
وبگاه شبکه «سیاِناِن» در یادداشتی به قلم «کایلی آتوود» به بررسی تلاش ایالات متحده برای فعالسازی مکانیسم موسوم به ماشه جهت احیای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران پرداخته و نوشت مخالفت متحدان واشنگتن با این مسئله، آمریکا را در عرصه جهانی منزوی کرد.
بر این اساس، سیانان ضمن اشاره به ادعای «مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا مبنی بر توانایی این کشور برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، تصریح کرد: «دیگر کشورهایی که هنوز بخشی از توافق هستند – چین، روسیه، فرانسه، انگلیس و آلمان – با منطق حقوقی پامپئو مخالفت کردند».
نویسنده این یادداشت با بیان اینکه کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه در بیانیهای مشترک با تصمیم آمریکا برای احیای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران مخالفت کردند، این اقدام را نشانه انزوای جهانی آمریکا دانست.
در ادامه این مطلب همچنین آمده است که روسیه خواستار برگزاری جلسه اضطراری شورای امنیت در روز جمعه برای بررسی این اقدام آمریکا شده است.
سیانان اما نوشت که نمایندگی روسیه در سازمان ملل بعد از مخالفت آمریکا با برگزاری جلسه شورای امنیت درباره ایران، درخواست خود را پس گرفته است.
ساز و کار موسوم به بازگشت خودکار تحریمها که با نامهای دیگری مثل «مکانیسم ماشه» یا «اسنپبک» نیز شناخته میشود به دنبال احیای تمامی قطعنامههای تحریمی علیه تهران است که پس از حصول برجام میان ایران و گروه موسوم به ۱+۵ تعلیق شده بودند.
در واپسین ساعت روز پنجشنبه (به وقت تهران) بود که پامپئو ا ارائه نامهای رسماً سازمان ملل را از خواست خود برای بازگرداندن تمامی تحریمهای بینالمللی علیه ایران مطلع کرد.
روسیه و اتحادیه اروپا: شرایط حقوقی برای پیشنهاد آمریکا به شورای امنیت وجود ندارد
وزیر امور خارجه روسیه و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره برجام گفت وگو کردند و دو طرف خاطرنشان کردند که شرایط حقوقی برای پیشنهاد آمریکا به شورای امنیت درباره تحریم ایران وجود ندارد.
به گزارش روز جمعه ایرنا از وزارت امور خارجه روسیه، روز 20 ماه اوت، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه و جوسپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره دورنمای حفظ برجام مذاکره و تبادل نظر کردند.
دو طرف خاطرنشان کردند که هرگونه شرایط قانونی برای پیشنهاد آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل در مورد مسائل مربوط به اجرای برجام که با قطعنامه 2231 شورای امنیت تایید کننده آن یکپارچه است و واشنگتن در سال 2018 از آن خارج شد، وجود ندارد.
لاوروف و بورل در مورد برخی مسائل مهم در روابط روسیه و اتحادیه اروپا هم گفت وگو کردند.
وزیر خارجه آمریکا که با مخالفت جامعه جهانی با تحرکات ضد برجامی واشنگتن به خوبی آگاه است، درخواست فعال کردن سازوکار موسوم به ماشه را به رئیس دورهای شورای امنیت ارائه داد.
مایک پمپئو عصر پنجشنبه به مقر نیویورک سازمان ملل متحد آمد تا در دیدار با دیان دیجانی سفیر و نماینده دائم اندونزی در سازمان ملل متحد که ریاست دورهای این شورا را هم برعهده دارد، درخواست دولت ترامپ را برای بازگرداندن تحریمهای شورای امنیت علیه ایران ارائه دهد.
در این دیدار که برایان هوک نماینده مستعفی آمریکا در امور ایران وزیر خارجه ترامپ را همراهی کردند، پمپئو نامهای را با امضای کلی کرافت نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد ارائه داد که طی آن اعلام شده است ایران به تعهدات برجامی خود عمل نکرده و همچنین ممنوعیت تسلیحاتی را نقض کرده است!
در نامه آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل متحد آمده است: مطابق بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱، به نیابت از دولتم مینویسم که ایران بخش قابل توجهی از تعهدات خود تحت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را اجرا نکرده است.
سه کشور اروپایی عضو برجام با صدور بیانیه ای اعلام کردند که از اقدام آمریکا برای به کارگیری مکانیسم ماشه علیه ایران حمایت نمی کنند.
در این بیانیه که یک نسخه آن در تارنمای وزارت امور خارجه انگلیس منتشر شد آمده است: ایالات متحده آمریکا در تاریخ ۲۰ اوت (۳۰ مرداد) در نامهای به شورای امنیت سازمان ملل متحد خواستار فعال شدن مکانیسم ماشه شد که بر اساس آن یکی از مشارکتکنندگان برجام می تواند خواستار بازگرداندن تحریمهای چندجانبه ای شود که در سال ۲۰۱۵ وفق قطعنامه ۲۲۳۱ برداشته شد.
اسپوتنیک روسیه هم دیشب گزارش داد که نماینده روسیه در نیویورک خواستار برگزاری جلسه اضطراری شورای امنیت درباره مساله ایران شده است.
بلژیک هم با راهاندازی مکانیسم ماشه توسط آمریکا مخالفت کرد
نمایندگی بلژیک در سازمان ملل با تاکید بر اینکه آمریکا به دلیل خروج از برجام نمیتواند تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را برگرداند، خواستار حفظ توافق هستهای شد.
در ادامه مخالفتهای مختلف با تصمیم آمریکا برای فعالسازی مکانیسم موسوم به ماشه جهت بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران و انزوای واشنگتن در عرصه جهانی، دولت بلژیک نیز به صف مخالفان پیوست.
دفتر نمایندگی بلژیک در سازمان ملل در صفحه توئیتر خود نوشت: «قضیه برای بلژیک مانند روز روشن است، آمریکا به دلیل توقف مشارکت خود در برجام به تاریخ می ۲۰۱۸، نمیتواند از طریق برجام تحریمها را بازگرداند».
در ادامه بیانیه نمایندگی بلژیک در سازمان ملل آمده است: «ما باید برجام را حفظ کنیم. این تنها راه برای اطمینان حاصل کردن از صلحآمیز باقیماندن ماهیت برنامه هستهای ایران است».
در واپسین ساعت روز پنجشنبه (به وقت تهران) بود که پامپئو با ارائه نامهای رسماً سازمان ملل را از خواست خود برای بازگرداندن تمامی تحریمهای بینالمللی علیه ایران مطلع کرد.
ساز و کار موسوم به بازگشت خودکار تحریمها که با نامهای دیگری مثل «مکانیسم ماشه» یا «اسنپبک» نیز شناخته میشود به دنبال احیای تمامی قطعنامههای تحریمی علیه تهران است که پس از حصول برجام میان ایران و گروه موسوم به ۱+۵ تعلیق شده بودند.
شبکه «سیاِناِن» نیز با اشاره به مخالفت کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان با درخواست واشنگتن برای احیای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، نوشت که این نشانه انزوای جهانی ایالات متحده است.
تخت روانچی: آمریکا شانس خود را برای مکانیسم ماشه امتحان نکند؛ نتیجه اش جز تحقیر چیزی نخواهد بود
نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل با بیان اینکه هفته گذشته جامعه بین المللیحق آمریکا برای مکانیسم ماشه را رد کرد، گفت: آمریکا شانس خود را امتحان نکند، چون نتیجه اش جز تحقیر چیزی نخواهد بود.
نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل با بیان اینکه هفته گذشته جامعه بین المللیحق آمریکا برای مکانیسم ماشه را رد کرد، گفت: آمریکا شانس خود را امتحان نکند، چون نتیجه اش جز تحقیر چیزی نخواهد بود.
مجید تخت روانچی سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل امروز (پنجشنبه) در توئیتی نوشت: «دیروز پامپئو (وزیر خارجه آمریکا) خواستار اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شد.»
وی افزود:« ٢٢٣١ برجام را تأیید کرده و آمریکا مشارکت خود را پایان داده است. این اقدام نقض هر دوی آنهاست.»
تخت روانچی عنوان کرد: «هفته گذشته جامعه بین المللیحق آمریکا برای مکانیسم ماشه را رد کرد.
آمریکا نباید شانس خود را امتحان کند. نتیجه صرفا تحقیر مجدد خواهد بود.»
«مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا بامداد روز پنجشنبه در گفتوگو با شبکه فاکسنیوز ضمن هشدار به چین و روسیه به دلیل مخالفت با قطعنامه بازبینی شده واشنگتن برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران در شورای امنیت تصریح کرد که ایالات متحده برای اجرای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران مصمم است.
گزارشهای منتشر شده حاکی از آن است که «مایک پامپئو» به نیویورک میرود و رئیس شورای امنیت را از تصمیم آمریکا برای فعال کردن «مکانیسم ماشه» (اسنپبک) که در قطعنامه ۲۲۳۱ ذکر شده، مطلع کند.
رئیس جمهور آمریکا بامداد پنجشنبه (به وقت تهران) در کنفرانس خبری اعلام کرد که به وزیر خارجه خود گفته به سازمان ملل قصد آمریکا برای فعال کردن سازوکار بازگشت تحریم را اعلام کند.
عراقچی: شورای امنیت به آمریکا اجازه نمیدهد از قطعنامه ۲۲۳۱ سوءاستفاده کند
سیدعباس عراقچی در توییتی به زبان انگلیسی نوشت: «ابلاغیه آمریکا به لحاظ حقوقی فاقد هرگونه صلاحیتی برای مؤثر واقع شدن است. این ابلاغیه بیاعتبار و بیارزش است. هیچیک از اعضای باقیمانده در برجام قائل نیستند که این ابلاغیه میتواند به اجرا درآید. اطمینان داریم که شورای امنیت به ایالات متحده اجازه نخواهد داد که از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سوءاستفاده کند تا به هدف اعلامشده خود یعنی از بین بردن این قطعنامه برسد.»
معاون سیاسی وزیر امور خارجه در واکنش به تلاش غیرقانونی آمریکا برای فعالسازی مکانیسم ماشه گفت: اطمینان داریم که شورای امنیت به ایالات متحده اجازه نخواهد داد که از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سوءاستفاده کند تا به هدف اعلامشده خود یعنی از بین بردن این قطعنامه برسد.
به گزارش انتخاب، سیدعباس عراقچی در توییتی به زبان انگلیسی نوشت: «ابلاغیه آمریکا به لحاظ حقوقی فاقد هرگونه صلاحیتی برای مؤثر واقع شدن است. این ابلاغیه بیاعتبار و بیارزش است. هیچیک از اعضای باقیمانده در برجام قائل نیستند که این ابلاغیه میتواند به اجرا درآید.
اطمینان داریم که شورای امنیت به ایالات متحده اجازه نخواهد داد که از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سوءاستفاده کند تا به هدف اعلامشده خود یعنی از بین بردن این قطعنامه برسد.»
خطیب زاده: صِرف درخواست آمریکا موجب فعال شدن مکانیسم ماشه نمی شود
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان این که خط خبری برخی رسانه های بیگانه این است که نشان دهند صرفا با درخواست آمریکا، ایران از طرف شورای امنیت سازمان ملل تحت تحریم قرار خواهد گرفت تاکید کرد : آمریکا هیچ جایگاهی برای چنین اقدامی ندارد و در اقدامی مغایر با مقررات و قواعد حقوق بین الملل و مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، صرفا “درخواست” به رییس دوره ای شورای امنیت ارائه کرده است.
به گزارش ایسنا، سعید خطیب زاده در پاسخ به پرسش خبرنگاران در خصوص آخرین روند تحولات و اقدامات غیرقانونی آمریکا در شورای امنیت و تلاش های کشورمان اظهار کرد: در ابتدا لازم است این نکته مهم مورد تاکید قرار گیرد که در روند بازتاب اخبار و تحولات مرتبط با تلاش بیمبنای ایالات متحده برای بازگرداندن قطعنامه های شورای امنیت که بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ لغو شده است، شاهد تلاش برخی رسانه های بیگانه برای القای یک برداشت نادرست هستیم. این خط خبری به دنبال این است که نشان دهد صرفا با طرح درخواست آمریکا، قطعنامه های لغو شده و به تبع آن تحریم ها احیاء شده و ایران از طرف شورای امنیت سازمان ملل تحت تحریم قرار خواهد گرفت.
خطیب زاده افزود: این در حالی است که آمریکا هیچ جایگاهی برای چنین اقدمی ندارد و در اقدامی مغایر با مقررات و قواعد حقوق بین الملل و مفاد قطعنامه ۲۲۳۱، صرفا “درخواست” به رییس دوره ای شورای امنیت ارائه کرده است. صلاحیت آمریکا برای طرح این درخواست از سوی همه اعضای برجام رد شده و آمریکا حتی در بین متحدان خود تا آنجا منزوی شده که سه کشور اروپایی را متحدان آیتاللههای ایران خوانده است. تمامی اعضای باقی مانده در برجام شامل سه کشور اروپایی آلمان انگلیس و فرانسه و همچنین روسیه و چین بلافاصله و قویا با این درخواست بی مبنا و غیر قانونی ایالات متحده مخالفت کرده و آن را به اطلاع رئیس شورای امنیت نیز رسانده اند. سایر اعضای شورای امنیت نیز ظرف روزهای آینده موضع مشابه اتخاذ خواهند کرد.
سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به وقایع مرتبط با نشست اخیر شورای امنیت و مخالفت قاطع همه کشورهای عضو به جز یک کشور و به خصوص مخالفت اعضای دائم شورای امنیت به خصوص روسیه و چین با آمریکا افزود: واشنگتن هیچگاه به خواست نامشروع خود نخواهد رسید.
خطیب زاده با تاکید بر اینکه هدف اول و غایی آمریکا پیشبرد تروریسم اقتصادی علیه مردم ایران با توسل به ابزارهای یکجانبه گرایانه سیاسی و مهمتر از آن جنگ روانی و تبلیغاتی و بر هم زدن ثبات و امنیت روانی و اقتصادی کشور است، اضافه کرد: همانگونه که دکتر ظریف در پیام شب گذشته خطاب به ملت ایران در صفحه اینستاگرام تاکید کردند، دستگاه دیپلماسی همانند هفت سال گذشته، تمامی تلاش و ظرفیت سیاسی و حقوقی خود را برای ترویج و تثبیت چهرهی مقتدر و منطقی ایران در عرصه بینالملل بکار گرفته و در تلاش است برای مقابله با یکجانبهگرایی و قانونگریزی آمریکا، به یاری خدا حتما یک بار دیگر طعم انزوا را به قانونشکنان آمریکایی بچشاند.
ترامپ به دنبال سورپرایز جنگ است/بهتر است به دنبال سناریوهای دفاعی باشیم
علی نظری ،تحلیلگر سیاسی در گفتگو با پیام اقتصاد:ستاره انتخاباتی ترامپ رو به افول است.
به همین دلیل ترامپ به دنبال سورپرایز جنگ است.
در آمریکا رئیس جمهوری که در حال جنگ است را مردم این کشور هیچ گاه تنها نمی گذارند.
اگر نظرسنجی یک تا دو ماه آینده نشان دهد ترامپ از بایدن پایین تر است رئیس جمهور آمریکا سمت جنگ خواهد رفت.
بنابراین نباید احتمال جنگ ایران و آمریکا رامنتفی دانست.
با آگاهی باید به دنبال سناریوهای دفاعی باشیم.
لری جانسون، دستیار سابق دبیرکل سازمان ملل در امور حقوقی تحلیل کرد؛ چرا آمریکا از نظر قانونی نمی تواند مکانیسم ماشه را اجرا کند؟ / مرجع تصمیم گیری در این مورد صرفا سایر اعضای برجام هستند نه حتی شورای امنیت / حتی در صورت ورود شورای امنیت به موضوع، این شورا می تواند دستور کار درخواستی آمریکا درمورد ایران را رد کند؛ طبق آیین نامه، این تصمیم را نمی توان وتو کرد
لری جانسون، دستیار سابق دبیرکل سازمان ملل در امور حقوقی می گوید آمریکا حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد. او در استدلال حقوقی خود در این مورد عنوان کرده که تنها اعضای باقی مانده برجام هستند که می توانند بگویند آمریکا چنین حقی دارد یا خیر.
مارک فیتزپاتریک، مدیر اجرایی اندیشکده انستیتو بین المللی مطالعات استراتژیک نظر لری جانسون را درباره امکان فعال شدن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا از نظر حقوقی را پرسیده و آن را در یک رشته توئیت آورده است.
این رشته توئیت به شرح زیر است:
لری جانسون، استاد مدرسه حقوق کلمبیا و دستیار سابق دبیرکل سازمان ملل در امور حقوقی، کسی است که قانون را میشناسد و به قوانین شورای امنیت آشنایی دارد. وی در مقالهای که تاکنون منتشر نشده است، توضیح میدهد که چرا ممکن است تلاش آمریکا برای اسنپ بک تحریمهای سازمان ملل متحد علیه ایران با موفقیت همراه نباشد. وی به من اجازه داد که نکات کلیدی را به شرح زیر بیان کنم.
از تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸، ایالات متحده طبق اسناد و اظهارات رسمی خود دیگر یکی از شرکت کنندگان برجام نیست. بنابراین، بر اساس چه مبنایی اکنون ایالات متحده ادعا میکند که میتواند بر اساس قطعنامهای که حق استفاده از اسنپ بک را مجاز میداند، اقدام کند؟
شاید استدلال ایالات متحده که خود را یکی از شرکت کنندگان برجام میداند، بر اساس پاراگرافی از قطعنامه ۲۲۳۱ است که مستقل از متن معامله به شمار میرود.
به نظر میرسد استدلال این است که، چون این قطعنامه در ذیل فصل هفتم شورای امنیت صادر شده و الزام آور است، ایالات متحده بدون در نظر گرفتن موضع داخلی اش که از برجام خارج شده، یک شرکت کننده به شمار میرود، مگر اینکه شورای امنیت تصمیم دیگری بگیرد. اگر این مبنای قانونی ادعای واشنگتن باشد، بسیار ناقص است.
اول، پاراگراف مورد نظر صرفاً توصیفی و هشداری است. قطعنامه به عنوان یک واقعیت تصریح کرده است که مشارکت کنندگان در زمان تصویب قطعنامه در سال ۲۰۱۵ چه کسانی بودند. شورا به کسی “وضعیت مشارکت” را تحمیل یا اعلام نکرد.
دوم، اسنپ بک تحت بند الزام آور قطعنامه فقط توسط دولت شرکت کننده در برجام قابل پیگیری است. ایالات متحده در حال حاضر و با اقدام خودش مبنی بر خروج از برجام، در موقعیت مشابه اعضای شورای امنیت که عضو برجام نیستند، قرار دارد.
ایالات متحده در جایگاهی نیست که بتواند اسنپ بک را به جریان بیندازد و یا اعلام کند که ایران به تعهداتش در برجام عمل نکرده است.
سوم، مرجع تصمیم گیری در مورد اینکه شرکت کنندگان برجام چه کسانی هستند، کیست؟ شورا؟ یک کشور به تنهایی؟ البته منطق این است که فقط سایر شرکت کنندگان تصمیم میگیرند که چه کسانی عضو برجام هستند. این تصمیم به عهدهی شورای امنیت یا افراد خارج از برجام نیست.
مراحل بعدی: آیا میتوان ایالات متحده را از توسل به اسنپ بک بازداشت؟ اظهارات نگران کنندهای وجود دارد که میگوید پاسخ این سوال با قاطعیت منفی است، زیرا ساز و کار اسنپ بک بیش از حد هوشمندانه است و به سختی تدوین شده است. اما این برداشت کاملاً درست نیست.
اول، هیچ کس نمیتواند هیچ یک از اعضای سازمان ملل را از ادعای توسل به اسنپ بک و به گردش در آوردن این مکانیسم باز دارد. این مشابه چیزی است که در سیستمهای حقوقی رخ میدهد. به طوریکه هر کسی میتواند درباره هر چیزی ادعا کند، اما موضوع مهم این است که آیا این ادعا مورد قبول واقع میشود و به آن رسیدگی خواهد شد یا خیر.
احتمالاً ایالات متحده اعلام خواهد کرد که ایران به تعهداتش در برجام عمل نکرده است و به این ترتیب مهلت ۳۰ روزه را مد نظر قرار خواهد داد که به صورت اتوماتیک شروع به کار کند. در این ۳۰ روز، ایالات متحده انتظار دارد قطعنامه اسنپ بک به جریان بیفتد و به رأی گذاشته شود.
حتی اگر رایزنیهای غیررسمی دیدگاههای واگرایانهای را مطرح و تصریح کنند که ایالات متحده تقریباً بدون پشتوانه است، این امکان وجود دارد که واشنگتن پیش نویس قطعنامه اسنپ بک را به طور رسمی و عمومی به جریان بیندازد.
آیا میتوان اقدام واشنگتن مبنی بر تهیه پیش نویس را متوقف کرد؟ بله. نهادهای سازمان ملل با شوراهای شهر، نهادهای مقننه ایالتی و پارلمانها تفاوت ندارند. همه آنها طبق آیین نامه اداره میشوند. دو احتمال وجود دارد که من [لری جانسون] میبینم:
تصویب دستور کار: شورا در ابتدای هر جلسه باید دستور کار را تصویب کند که به طور سنتی برای هر جلسه یک موضوع در دستور کار قرار میگیرد. تصویب دستور کار مشمول حق وتو نیست. دستور کار مشروط برای تصویب به ۹ رای موافق نیاز دارد.
شورا به سادگی میتواند دستورالعمل درخواست شده برای آن جلسه را رد کند و بنابراین جلسه به پایان میرسد. ۵ شرکت کننده برجام در شورا به علاوه ۲ عضو اتحادیه اروپا ۷ عضو میشوند که میتوانند آمریکا را از ۹ رای لازم برای ادامه کار محروم کنند.
به تعویق انداختن بحث در مورد موضوع مطروحه به طور نامحدود: اقدامات خاص رویهای بر اولویتهای اصلی و پیش نویس قطعنامهها قبل از شورا ارجحیت دارد، از جمله میتوان به این حرکت رویهای اشاره کرد: “به تعویق انداختن بحث در مورد موضوع مطروحه به یک روز خاص یا به طور نامحدود.
شاید برخی کشورها رسیدگی به این موضوع که چه کشورهایی «مشارکت کننده در برجام» هستند، را در راستای منافع ملی خود ارزیابی نکنند، و این طور اظهار کنند که وظیفه دولتهای درگیر با این موضوع است که چنین مسائلی را حل و فصل کنند. تا آن زمان، بهتر است بحث را به تعویق بیندازیم.
اگر چنین اتفاقی بیفتد، ایالات متحده بدون تردید همچنان ادعا میکند که اعلان عدم تعهد ایران به توافق به جریان افتاده است و بنابراین اسنپ بک به طور خودکار عمل خواهد کرد. زیرا هیچ قطعنامهای در مدت ۳۰ روز مانده تا اتمام زمان فسخ تحریمها اتخاذ نشده است.
بعد چه میشود؟ چه کسی در چنین شرایطی به ایالات متحده خواهد پیوست؟ احتمالاً اکثر کشورها از سایر شرکت کنندگان در معامله و اتحادیه اروپا پیروی خواهند کرد. آنان معتقدند که هیچ پایه قانونی برای اعمال مجدد تحریمها وجود ندارد و موضع واشنگتن را نادیده خواهند گرفت.
از منظر قانونی باید گفت که تلاش ایالات متحده برای استفاده از اسنپ بک غیرقابل دفاع است. در این باره میتوان به قاعده استاپل استناد کرد که میگوید نمیتواند رفتار و عملمان با یکدیگر تناقض داشته باشد. در زندگی واقعی به آن “عقل سلیم” میگویند.
ماشه علیه ایران چکیده خواهد شد؟
✍️ هادی خسروشاهین
در دو هفته آينده شاهد يكي از سهمگين ترين نبردهاي سياسي و ديپلماتيك ميان قدرت هاي بزرگ در شورای امنیت خواهيم بود؛نبردي كه از زمان پايان جنگ جهاني دوم بدين سو بي سابقه است و مي تواند اعتبار شوراي امنيت را به عنوان نهادي تصميم گير در مناقشات بين المللي بطور جدي زير سوال ببرد.همين اتفاق مي تواند نشانه اي از دگرديسي عميق در نظام بين الملل باشد.
اختلاف و شكاف ميان قدرت هاي بزرگ در زمينه اسنپ بک آنچنان حدت و شدت دارد كه حتي مي توان تصور كرد درصورت پيشبرد پروژه واشنگتن در فرداي سي امين روز حداقل روسيه و چين به مفاد قطعنامه هاي پيشين شوراي امنيت در مورد ايران تن ندهند يعني از نظر آمريكا، ايران ذيل فصل هفتم منشور ملل تعريف شود و از نظر ساير قدرت هاي جهان همچنان مناسبات برامده از قطعنامه٢٢٣١ ساري و جاري باشد. در اين صورت خود تصور كنيد آيا از اعتبار شورای امنیت چيزي باقي خواهد ماند؟
مهدی محمدی تحلیلگر حوزه امنیت ملی در یادداشت تلگرامی نوشت:
رویدادهای فعلی در مواجهه ایران و امریکا پیچیده است و در داوری درباره آن نباید شتابزده، تبلیغاتی یا سیاست زده برخورد کرد. در این میان چند اصل هست که صحنه را روشن می کند:
۱- هدف نهایی ترامپ خلق نتیجه برای سیاست فشار حداکثری است. هر تصمیمی که یک ‘نتیجه’ به ترامپ هدیه کند، بسیار خطرناک خواهد بود.
۲- چیز زیادی برای ترسیدن یا نگران شدن وجود ندارد. مسیر شورای امنیت بن بست است، بن بست هم که نباشد، قادر به تولید فشار مهمی بر ایران نیست. نباید وقتی چیز چندانی برای ترسیدن وجود ندارد، صحنه را بیش از حد خطرناک جلوه داد.
۳- درست است که امریکا برای تمدید تحریم های تسلیحاتی و فعال کردن اسنپ بک دچار دشواری شده، اما باید عمیقا توجه کرد امریکا زمانی که همه تحریم ها را علیه ایران برگرداند دچار چنین انزوایی نشد و برجام در تحقق اصلی ترین هدف خود که برداشتن تحریم ها بود شکست خورد.
اکنون هم که جامعه جهانی مقاومت می کند به دلیل ترس از خطر نابودی کامل برجام است که از قضا نشان دهنده مطلوبیت شدید برجام برای طرف های مقابل است و اینکه از حیث راهبردی تنها زمانی می توان روی محاسبات طرف های مقابل اثر واقعی گذاشت که ‘تهدید معتبر از بین رفتن برجام’ ایجاد شود. این کاری است که ایران باید همان شب خروج ترامپ از برجام انجام می داد.
تحریم تسلیحاتی ایران، سازوکار ماشه و آینده برجام
✍️محمد مهدی عسگری
- مطابق با مفاد برجام تحریمهای تسلیحاتی ایران در ۲۷ مهرماه امسال به پایان میرسد. آمریکا برای جلوگیری از این اتفاق قطعنامهای را در شورای امنیت درخصوص تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در معرض رای اعضا گذاشت که با ۱۱ رای ممتنع و دو رای مخالف از مجموع ۱۵ رای به تصویب نرسید. ساختار شورای امنیت سازمان ملل به گونهای است که برای تصویب یک قطعنامه لازم است حداقل ۹ عضو به آن رای مثبت داده و بهعلاوه هر ۵ عضو دائمی شورا (شامل آمریکا، انگلستان، روسیه، فرانسه و چین) نیز به آن رای منفی ندهند. این رویه که از آن با عنوان حق وتو یاد میشود میتواند پاشنه آشیل تداوم برجام و بازگرداندن تمامی تحریمهای سازمان علیه ایران باشد. این امتیاز ترامپ و پومپئو را به صرافت انداخته تا از سازوکار ماشه برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران و پایان دادن به برجام استفاده کنند. اما سازوکار ماشه چیست؟
- بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام به موضوع نقض عهد طرفین در اجرای برجام و موضوعات اختلافی اختصاص دارد. بر اساس بند ۳۶ اگر یکی از طرفین برجام نسبت به عدم رعایت مفاد برجام از سایر طرفها شکایت داشته باشد:
۱- موضوع به کمیسیون مشترک برجام انتقال داده میشود: بررسی طی ۱۵ روز (در صورت اجماع طرفین قابل تمدید است).
۲- در صورت عدم رفع مشکل موضوع در سطح وزرای خارجه پیگیری میشود: بررسی طی ۱۵ روز (در صورت اجماع طرفین قابل تمدید است).
۱-۲- همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران بررسی موضوع توسط یک هیأت مشورتی: بررسی طی ۱۵ روز
۳- چنانچه، متعاقب این فرآیند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیأت مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد.
۴- چنانچه پس از ۳۵ روز طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» میباشد، آنگاه میتواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزیی اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کرده یا به عنوان مصداق «عدم پایبندی اساسی» به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ کند.
- بر اساس بند ۳۷ برجام:
۱- متعاقب دریافت ابلاغ طرف شاکی شورای امنیت سازمان ملل متحد قطعنامهای برای تداوم لغو تحریمها را به رای می گذارد.
۲- چنانچه قطعنامه فوقالذکر ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ به تصویب نرسد، سپس مفاد قطعنامههای سابق شورای امنیت سازمان ملل متحد مجدداً اعمال خواهند شد، مگر اینکه شورای امنیت سازمان ملل متحد به نحو دیگری تصمیم گیری کند.
- با توجه به مفاد بند ۳۷ در صورتی که قطعنامه مبنی بر تمدید لغو تحریمهای ایران در شورای امنیت به رای گذاشته شود آمریکا میتواند با رای منفی، آن را وتو کرده و حتی در صورت موافقت ۱۴ عضو دیگر موجبات بازگشت تحریمهای ایران را فراهم آورد! در عین حال اگر هیچیک از طرفها با توجه به آگاهی از رای منفی آمریکا قطع نامهای در این راستا پیشنهاد نکند، تحریمها خودبخود و پس از ۳۰ روز از ارجاع به شورای امنیت مجددا وضع خواهند شد.
- در حالی که به نظر میرسد از زمان تصمیم آمریکا به فعالسازی سازوکار ماشه حداکثر ۶۵ روز زمان تا وضع مجدد تحریمها لازم است توجه به سه نکته ضروری است:
الف- دو مدت زمان ۱۵ روزه بررسی در کمیسیون مشترک و وزرای خارجه در صورت اجماع اعضا قابل تمدید است، بنابراین با توجه به خروج آمریکا از برجام و تمایل سایر طرفهای برجام به تداوم این توافقنامه ممکن است این مدت زمان تمدید شود، کما اینکه به رغم تهدید اروپا به استفاده از سازوکار برجام در زمستان هنوز پرونده ایران به شورای امنیت منتقل نشده است.
ب- آمریکا از برجام خارج شده و اساساً امکان استفاده از این سازوکار در قالب برجام را ندارد و با اتکا به مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ که در بندهای ۱۱ و۱۲ به موضوع سازوکار و ماشه میپردازد قصد بازگرداندن تحریمهای ایران را دارد. اتکای آمریکا به این قطعنامه چندان از نظر حقوقی مسموع نیست و احتمالاً موضوع یک دعوای حقوقی بینالمللی خواهد بود که باید منتظر نتایج آن ماند، به ویژه آنکه در همین قطعنامه نیز صراحتاً به تذکر یکی از اعضای برجام برای پیگیری پرونده در شورای امنیت اشاره شده است.
ج- بازگشت تحریمهای سازمان ملل اثر اقتصادی جدیای برای ایران نخواهد داشت، زیرا تحریمهای اقتصادی آمریکا به مراتب وسیعتر از مفاد قطعنامههای تعلیق شده ایران است، با این حال مسیر بازگشت ایران به توافق مجدد با غرب را دشوارتر کرده و گرهی بر گرههای پرونده هستهای ایران خواهد افزود.
تصویر فوق ۱۰ عضو غیر دائم فعلی شورای امنیت را نشان می دهد که تاکنون ۲ کشور از این ۱۰ کشور مخالفت خود را با درخواست آمریکا اعلام کرده اند
این ۲ کشور بعلاوه ۴ عضو دائم( فرانسه، انگلستان ، روسیه و چین ) جمعا تاکنون ۶ مخالف از ۱۵ عضو شورای را تشکیل می دهند .
اگر فقط ۱ کشور دیگر از لیست فوق مخالفت خود را اعلام کند در آن صورت ، حتی در جلسه رسیدگی آیین نامه ای شورای امنیت که قابل وتو نیست آمریکا به نصاب لازم ۹ رای برای تصویب نخواهد رسید و در صورت تحقق چنین نتیجه ای حتی بدون توجه به ماهیت نامشروع درخواست و عدم طرفیت در برجام، آمریکا در همان ترفند آیین نامه ای که عده ای آنرا آکروباسی حقوقی یا بندبازی آیین نامه ای نامیده اند هم با یک رسوایی بزرگ روبرو خواهد شد.