نگام ؛ اجتماعی _ آمارها از ابتلای 6 میلیون و ۴۰۰هزار نفر ایرانی به افسردگی خبر میدهد و وزارت بهداشت و درمان نیز نسبت به بیتوجهی به سلامت روان هشدارهای جدی میدهد و خواستار مدیریت سلامت روان در داخل کشور است.
حسن مقیمی
به نظر می رسد مسائل روان در جامعه نیازمند افزایش مهارت های ارتباطی گفت وگو، کنترل خشم، استرس، خشونت، حل مساله و تفکر منطقی در افراد جامعه است.همچنین تحرک، تغذیه سالم، استراحت مناسب و پرهیز از مصرف مواد مخدر و الکل نیز در پیشگیری از ابتلا به افسردگی بسیار موثر است.
فرد دچار افسردگی ناخودآگاه عکس العمل عادی روانی و جسمی خود را از دست می دهد، بی حوصله و کم حرف می شود و اشتهای کمتری برای غذاخوردن دارد. همچنین او دچار افکار منفی و غیرمنطقی می شود که راه گریزی از آنها ندارد، ناامیدی و یأس نیز همزاد افسردگی است.
مساله مهم در ارتباط با افراد افسرده آن است که آنها قادر به کمک به خود نیستند، البته در دوره های اولیه افسردگی این افراد می توانند تمرین های ذهنی و روانی برای بهبود وضعیت روانی داشته باشند، اما در صورتی که در اوایل دوران افسردگی فرد به هر نحو از درمان محروم شود یا آنکه نسبت به علائم بروز افسردگی بی تفاوت باشد در این صورت این بیماری روانی به سرعت در روان او اثر می گذارد و به مراحل حادتر می رسد. در مراحل نهایی فرد ممکن است دست به خودکشی و آزار خود و دیگران بزند.
دکتر سید احمد جلیلی درباره فراوانی بیماری های روانی در بین سایر بیماران گفت: “دست کم 30 درصد مراجعان به پزشکان عمومی به دلیل انواع مختلفی از بیماری های روانی مراجعه کرده اند. لذا لازم است پزشکان عمومی درباره درمان بیماریهای روانی مطالعه داشته باشند. همچنین 30 درصد دیگر بیماران این پزشکان هم دارای انواع بیماری روانی و جسمی هستند و می توان گفت بالاتر از 50 درصد بیماران در کشور، مبتلا به گونه های مختلف بیماری روانی از جمله افسردگی هستند.”
او درباره شیوع افسردگی بین دانشجویان هشدار داد و گفت: “آمارها تایید می کند شیوع افسردگی در دانشجویان و همچنین سوءمصرف مواد و مصرف خودسرانه دارو، بیشتر است. زیرا جوانان هم در رده سنی دوره خاصی قرار دارند و هم نخبه گانی هستند که در دانشگاه وارد شده اند و انتظاراتی از این موقعیت خود دارند. آنها از هم سن و سالهای خود بیشتر می فهمند و نسبت به رده های سنی دیگر روحیه حساستری دارند. از طرفی باید مشکلات جامعه و دانشگاه ها را هم باید در نظر گرفت که به طور مسلم، همه این عوامل تاثیر می گذارند تا دانشجویان دچار افزایش میزان افسردگی نسبت به سایر اقشار شود. یعنی آنها در دوره ای از عمر خود هستند که بیشتر می فهمند، حساس ترند ولی امکان عمل از آنها گرفته می شود و به همین دلیل میزان افسردگی ممکن است در آنها بیشتر شود.”
میزان شیوع افسردگی در ایران از زبان وزیر بهداشت نیز 12.6 درصد اعلام شده است. بنا بر آمار و با توجه به آخرین نظرات کارشناسان و مسئولین، آمار افسردگی در ایران را به طور میانگین باید مابین ۲۰ تا ۲۵ درصد دانست. بهگفته روانشناسان و روانپزشکان به طور کلی بیشترین اختلالات روانی در افراد متاهل، افراد مسن، افرادی که طلاقگرفتهاند و زنان دیده میشود.گزارش انجمن روانشناسی ایران نشان میدهد، سهم زنان ایرانی از اختلال روانی، سه تا چهار برابر بیشتر از حد معمول است. استاندارد افسردگی زنان، بین پنج تا هفت درصد است اما با ارقام اعلام شده بین ۱۵ تا ۲۸ درصد زنان ایرانی افسردهاند. گروه دیگری که به زعم روانشناسان بیش از دیگران در معرض افسردگی هستند سالمنداناند. به گفته دکتر سید حسن قاضیزاده هاشمی، با وجود شیوع افسردگی در گروههای مختلف اجتماعی، این اختلال روانی درحالی در جامعه رو به افزایش گذاشته که درصد کمی از افراد به مداوای بیماری خود اقدام میکنند.
دکتر آرش میراب زاده گفت : بر اساس آخرین مطالعاتی که در ایران انجام شده آمار زنان افسرده حدود ۱۶ درصد و مردان افسرده حدود ۱۰ درصد بوده است، گفت: به طور کلی اختلالات روانپزشکی در زنان ۲۶ درصد و در مردان ۲۰ درصد است.
معصومه ابتکار، معاون رئیس جمهوری ایران در امور زنان و خانواده، به مناسبت “هفته تندرستی و سلامت زنان”، از خطر افسردگی در جامعه یاد کرد و ورزش درمانی را راهی برای غلبه بر این آسیب خواند.
خانم ابتکار گفت: «امروزه عنوان میشود یک ساعت پیادهروی در جنگل و یا فضاهای سبز بسیار در سلامت روانی و جسمی تاثیرگذار است و در همین رابطه از شهرداری و نهادهای مربوطه تشکر میکنم.»
ابتکار خواستار تخصیص امکانات شهرداریها برای ورزش و تحرک زنان شد و گفت: «اگر این امکانات را تقسیم کنند در وهله اول عدالت جنسیتی برقرار میشود. شهرداریها باید فضاهای جدید ورزشی برای زنان ایجاد کنند و پارکهای خاص بانوان هم کمک کننده است.» او گفت برای سلامت زنان روستایی هم برنامهریزیهای ویژهای در حال انجام است.
پارکهای مخصوص زنان در تهران یا اصفهان، در حومه شهر ساخته شدهاند تا از دیدرس دور بمانند. در این پارکها حجاب اجباری نیست اما عکاسی ممنوع است و نگهبانان زن با دقت همه چیز را کنترل میکنند. ساخت این بوستانها از سال ۸۷ شروع شده اما دوچرخه سواری در همه آنها با وجود ساخت پیست مخصوص، میسرنیست. یک مشکل در استفاده از این پارکها آن است که خانوادهها ترجیح میدهند دسته جمعی از آنها استفاده کنند و جداسازیها به معنای تفرقه در جمع خانوادگی است.
به گفته کارشناسان، افسردگی سومین مشکل سلامتی در ایران است و پژوهشها نشان میدهند که بیقانونی، احساس بیعدالتی و نابرابریهای گوناگون در جامعه از عوامل اصلی شیوع این عارضه هستند.
احمد حاجبی، مدیرکل سلامت روانی و اجتماعی وزارت بهداشت در بهار ۱۳۹۶ گفته بود: «بسیاری از افراد انتظار دارند، فقط وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت برای کنترل افسردگی اقدام کند در حالی که وزارت بهداشت در بسیاری از عوامل بروز افسردگی مانند مسائل اقتصادی و اجتماعی نقشی ندارد و وزارت بهداشت از اساس متولی این امور نیست.»
در سال ۲۰۱۵ موسسه نظرسنجی “گالوپ” گزارش داد که ایران در جدول غمگینترین کشور دنیا، پس از عراق، رتبه دوم را دارد.
محمدهادی ایازی، معاون اجتماعی وزیر بهداشت در اسفند ۹۶ گفته بود ۱۲ درصد مردان و ۱۶درصد زنان ایرانی به افسردگی مبتلا هستند. از جمله دلایل افسردگی بیشتر نزد زنان، تبعیضهای اجتماعی و فرهنگی، فشار اقتصادی و برزخ گذار از سنت به مدرنیته عنوان میشود.
هوشنگ مهریار، روانشناس در خرداد ۹۷ به نشریه آرمان گفته است: «فرهنگ مردم بسیار غمانگیز شده و تعطیلات رسمی بیشتر به روزهای وفات مربوط میشود. شادیهای دسته جمعی اندکند و امکانات رفاهی – تفریحی به ویژه برای دختران و زنان محدود است.»