✍️ محمد شبيری
? مقام رهبری در سخنرانی خود در حرم امام هشتم حضرت امام رضا علیه السلام، به ناکار آمدی اروپا در مقابل خروج آمریکا از برجام به درستی اشاره کردند.
? اروپای امروز هرگز نمی تواند جای خالی آمریکا را در مسائل تجاری و مراودات اقتصادی پر کند بخصوص اگر به مسائلی مانند تحریم آمریکا دچار شویم. این نکتهٔ بسیار مهمی در تجربهٔ بین المللی ایران میتواند باشد.
?امروزه اروپا در صدد استقلال از آمریکاست، بعنی خود اروپا نیز در مسائل تجاری و اقتصادی و حتی سیاسی با مرکزیت تصمیمگیریهای آمریکایی مواجه است. در چنین شرایطی عقل اقتضا میکند که در مواجهه با واقعیت بهترین تصمیم را بگیریم. وقتی گفته میشود بهترین تصمیم، اینگونه تصور نشود که بهترین آن آرمانگرایانهترین آن است. بهترین تصمیم ، تصمیمیست که بطوری در فرایند برنامه ریزی قرار گیردکه منافع زمینی و قابل مشاهده و خروجی مطابق با واقعیت از آن صادر شود. هم اکنون همه به این نکته مهم رسیدهاند که ابر قدرتی بنام آمریکا وجود واقعی دارد(البته برخیها آن را پوشالی میدانند، به این معنا که وجود واقعی قدرت آمریکا انکار میشود!) انکار امر واقع نمیتواند منجر به شناخت و تصمیم درست شود. عدم شناخت و تصمیم درست، لاجرم به تصمیم غلط منتهی خواهد شد.
با انکار قدرت آمریکا معنای درستی از عقلانیت را برای ما ارائه نمیدهد و دوری از خرد تصمیمگیرانه کاری را به نفع ما به پیش نمیبرد. برای بهترین تصمیم ابتدا باید بهترین مشاهده و شناخت از واقعیت را باید داشته باشیم. هیچ امر واقعی بدون شناخت واقعی امکان پذیر نیست.
? به نظر میرسد با خروج آمریکا در دورهٔ ریاست جمهوری ترامپ از
برجام، و بلا اثر شدن کل اروپا از این خروج! هماکنون باید مفهوم وجود واقعی آمریکا برای مسئولین کشور پذیرفته شده باشد. حداقل تاثیر خروج ترامپ از برجام این بود که در کشور ما برای برخیها معلوم گردید که حضور آمریکا در برجام مهم بود و اکنون خروج آن نیز نشان داده است که بدون آمریکا برجام به امری بلا موضوع تبدیل شده است. الان نه ميشود از آن خارج شد و نه با بودن در آن بدون حضور آمریکا منافعی بر آن متصور است. بهطوریکه خروج از آن، ایران را در معرض تهدید بیشتر قرار میدهد و عدم خروج نیز هنگامی که مجددا (با خروج آمریکا از برجام)در تحریم آمریکایی قرار گرفتهایم، ما را در چنبرتناقض افکنده است و عملاً قدرت تاثیر گذاری آمریکا در تحریم کشور ما روشن کرده است که فعلاً تصوری که از پوشالی بودن قدرت آمریکا در اذهان برخیها غلیان دارد نمیتواند حکایت از فهم درست واقعیت باشد.
? آنچه برای تقریب مفهوم به ذهن لازم است گفته شود این است که اگر کشور ما فقط با آمریکا مذاکره میکرد و چهار کشور دیگر اروپایی در برجام نبودند با وضعیت کنونی ما (با خروج آمریکا)تفاوتی نمیکرد! اگر چه بهتر همان بود که سایر دول اروپایی نیز در آن مشارکت داشتند اما مساله بر سر تاثیر حضور آمریکا و عدم حضور آن در برجام است. تصور اینکه اگر آمریکا در برجام باقی میماند و همهٔ چهار کشور دیگر از آن خارج میشدند ما را به واقعیت امر بیشتر آشنا میکند! اگر چهار کشور مهم اروپایی از برجام خارج میشدند اما فقط آمریکا در آن میماند و بر آن اصرار و از آن دفاع میکرد، آیا ما همین مشکلات را داشتیم که آمریکا خارج شده و بقیه ماندهاند؟! نمیخواهم نتیجه بگیرم که ما با آمریکا ارتباط داشته باشیم و بقیه را رها کنیم! اما شناخت واقعیتهای موجود کمک بسیار شایانی به امر تصمیمگیری میکند. چهار کشور اروپایی که (با خروج آمریکا از یک معاهده و اقدام مشترک مانند برجام ) وجود و حضورش در آن هیچ کمکی به ما نمیکند! به درد چه چیزی میخورد؟ کاملا روشن است که نباید از آن طرف بام بیفتیم و بر آن باشیم که وجود واقعی اروپا را از جانب دیگری انکار کنیم. ولیکن شناخت درست واقعیت بر تصمیم درست بسیار کمک میکند. من نمیگویم با آمریکا همین حالا ( در حالیکه با بد عهدی تاریخی و بعد از خروج از برجام )و شناختی که از واقعیت قدرت آن پیدا شده است، باید مذاکره کنیم؛ که مذاکره و زمان و موقعیت و ملزومات آن موضوع مهمی است که نیاز به تجزیه و تحلیل تخصصی دیگری نیاز دارد، بلکه میگویم اکنون که تاثیر شگرف آن بر تمامی معادلات بین المللی مکشوف و مبرهن شده است، نیازی به اینکه آنرا قدرت پوشالی بنامیم نداریم. چنین اظهاراتی چیزی غیر از فقدان عملکرد درست دستگاه شناختی آدمی را نشان نمیدهد! آخر این چه قدرت پوشالیست که چهار کشور مهم اروپایی نمیتوانند در مقابل تحریمهای آمریکا در حالیکه با آن مخالفاند کاری از پیش ببرند؟!
اکنون که کل اروپا در برابر مخالفت ترامپ با برجام در جا میزند و عملا هیچ کاری از پیش نمیبرد، ما چه نتیجهٔ قابل قبولی میوتوانیم بگیریم، غیر از اینکه اگر با سیاستهای آمریکا مخالف هم باشیم که هستیم باید تصمیمات را بر مبنای امر واقع بگیریم نه امر موهوم! .
? باید تا کنون متوجه شده باشیم که با سیاستهای آمریکا و ترامپ اغلب کشورهای اروپایی مخالف و در برابر آن موضع دارند، اما مواجهٔ آنها چگونه است؟! ژاپن با آمریکا چگونه و با چه سیاستگذاری در عرصهٔ بین المللی رفتار میکند؟ چین چگونه؟ کشورهای دیگر دنیا چه؟ امر واقع به شناخت واقع نیازمند است. نه جنگ، تخاصم و نه گندهگویی نشانهٔ قدرت و مهمتر از آن نشانهٔ خرد است، نه مذاکره و ارتباط عادی با آمریکا نشانهٔ ضعف کشورها و نه نشانهٔ سازش و تسلیم پذیریست!
برای مخالفت با سیاستهای آمریکا نیازی به روشهایی که تا کنون نتایج مفیدی از آن نگرفتهایم نیست.