نگام ؛ بین الملل _ جمال خاشقجی روزنامهنگار منتقد سعودی ظهر سهشنبه ۲ اکتبر / ۱۰ مهر به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول مراجعه کرده بود که گواهی تجرد بگیرد اما دیگر بازنگشته و همچنان اثری از او نیست. ابعاد این پرونده روز به روز گستردهتر میشود. مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا بعد از دیدار با ملک سلمان، پادشاه عربستان و محمد بن سلمان ولیعهد او به آنکارا رفت که نتیجه این سفر را به اطلاع رجب طیب اردوغان و مولود چاووشاوغلو، رئیس جمهور و وزیر خارجه ترکیه برساند. نیروهای پلیس ترکیه در ادامه تحقیقاتشان درباره مفقود شدن خاشقچی، با مجوز عربستان سعودی وارد اقامتگاه سرکنسول این کشور در استانبول شدهاند. در همان حال دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا یک بار دیگر تأکید کرد که عربستان متحد آمریکا علیه ایران است و به همین سبب ایالات متحده مایل است به روابط خود با این کشور ادامه دهد. سرانجام بعد از ۹ ساعت تفتیش و تجسس در اقامتگاه سرکنسول عربستان سعودی در استانبول به پایان رسید.
حسن مقیمی
از سرنوشت جمال خاشقجی، خبرنگار منتقد دولت عربستان، از لحظه ورود به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول تا کنون هیچ اطلاعی در دست نیست. مقامات دولت ترکیه رسما اعلام کردهاند که اطلاعاتی حاکی از قتل خاشقجی در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول در اختیار دارند.
دولت عربستان تا کنون چنین خبری را تکذیب کرده است و محمد بن سلمان گفته است، از اینکه در کنسولگری عربستان در استانبول چه گذشته است، کاملا بیاطلاع است. این در حالی است که روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی که پیرامون جزئیات پرونده خاشقجی منتشر کرده مدعی شده که بسیاری از “گروه مرگ” ۱۵ نفرۀ اعزام شده به استانبول از ماموران نظامی و اطلاعاتی عربستان بوده و با محمد بنسلمان، شاهزاده عربستان در تماس بودهاند.
دولت ترکیه و فایل صوتی
مقامات ترکیه اعلام کردهاند مدارکی دال بر قتل جمال خاشقجی در اختیار دارند. آنها از تفتیش کنسولگری و محل اقامت سرکنسول عربستان نیز خبر دادهاند.
موضوع پرونده خاشقجی از جمله مسائلی بود که در دیدار میان مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا و مولود چاووشاوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز مورد بحث و گفتوگو قرار گرفت.
پمپئو در این دیدار پیام ترامپ درباره پرونده خاشقجی را به اطلاع مقامات ترکیه رسانده است. وزیر امور خارجه آمریکا خواستار روشن شدن کامل ماجرای ناپدید شدن خاشقجی شده است.
گفته میشود تئوری ضبط فایل صوتی مربوط به قتل خاشقجی توسط ساعت هوشمند او از نظر کارشناسان برای رد گم کردن در رابطه با جاسوسی احتمالی از ساختمان کنسولگری عربستان توسط مقامات امنیتی ترکیه طرح شده است.
پنجشنبه ۱۸ اکتبر
- اقامتگاه و باغچه سرکنسول تفتیش شد
به گزارش خبرگزاری رویترز، مأموران تحقیق، بعد از ۹ ساعت اقامتگاه سرکنسول عربستان سعودی در استانبول را ترک کردند.
گزارش شده که مأموران در اقامتگاه سرکنسول نمونهبرداریهایی انجام دادهاند.
گروه تحقیق نه فقط اتاقها، بلکه باغچه و گاراژ اقامتگاه را هم تفتیش کرد.
گزارش شدهکه مأموران ترکیهای و بازرسان بستهها و جعبههایی را از اقامتگاه سرکنسول به خارج از این محل حمل کردند.
رسانههای ترکیهای گزارش دادهاند که ویدیوهایی وجود دارد که نشان میدهند که خودرو سرکنسول در زمانی که خاشقجی ناپدید شده، وارد اقامتگاه شده است.
محمد عتیبی سرکنسول عربستان سعودی سهشنبه گذشته به طور غیر منتظرهای استانبول را به مقصد ریاض ترک کرد.
وزارت کشور ترکیه اعلام کرده که نتایج این تحقیقات را به «جهانیان» اعلام خواهد کرد.
- آخرین مقاله جمال خاشقجی
آخرین مقاله جمال خاشقجی با عنوان «آنچه که جهان عرب بدان نیاز دارد آزادی بیان است» در واشنگتن پست منتشر شد. قرار بود بعد از بازگشت این روزنامهنگار منتقد از ترکیه این مقاله منتشر شود.
خاشقجی در این مقاله از نبود آزادی بیان در اغلب کشورهای عربی انتقاد میکند و مینویسد به همین سبب است که اعرابی که در این کشورها زندگی میکنند یا از رویدادها بیاطلاعاند و یا اطلاعات آنها کافی و درست نیست.
خاشقجی در این مقاله با اشاره به بازداشت صالح الشیحی، یکی از روزنامهنگاران سعودی به دلیل انتقاداتش از حاکمان عربستان مینویسد که جامعه مدنی کمترین واکنشی به چنین اقداماتی نشان نمیدهد.
چهارشنبه ۱۷ اکتبر
- ترامپ: به عربستان برای مقابله با تروریسم نیاز داریم
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در گفتوگو با شبکه «فاکسنیوز» در واکنش به درخواست جمهوریخواهان در کنگره و سنای آمریکا از دولت ترامپ برای مجازات عربستان سعودی، یک بار دیگر اعلام کرد که آمریکا به عربستان سعودی برای مقابله با تروریسم و ایران نیاز دارد. رئیس جمهور آمریکا با اشاره به تحقیقات در پرونده جمال خاشقجی گفت:
«امیدوارم به نتیجه برسد. ما [حقیقت] را کشف میکنیم. امیدوارم پادشاه [سعودی] و ولیعهد [این کشور] از این ماجرا بیاطلاع بوده باشند. از نظر من این مسأله تعیینکننده است.»
ترامپ در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده در رابطهاش با عربستان سعودی تجدید نظر میکند گفت: «نمیخواهم این کار را انجام دهم.»
بعد از دیدار و گفتوگوی مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با ملک سلمان و ولیعهد او در ریاض، انتقادات در آمریکا از عربستان سعودی بالا گرفته است. ترامپ در پاسخ به این سئوال که به چه دلیل دولت آمریکا با اقداماتی مانند توقف صدور تسلیحات به عربستان در صدد مجازات این کشور نیست، گفت:
«ما به عربستان سعودی در مبارزه با تروریسم و با هر آنچه که به ایران و در جاهای دیگر اتفاق میافتد نیاز داریم.»
رئیس جمهور آمریکا در گفتوگوی دیگری، در کاخ سفید در جمع خبرنگاران از دولت ترکیه خواست فایل صوتی و تصویری که رسانههای ترکیه ادعا کردهاند از بازجویی و شکنجه خاشقجی به دست آمده را منتشر کند.
ترامپ اعلام کرد که تا پایان هفته نتیجه تحقیقات معلوم میشود.
- پلیس ترکیه وارد اقامتگاه سرکنسول عربستان در استانبول شد
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس نیروهای پلیس ترکیه در ادامه تحقیقاتشان درباره مفقود شدن خاشقچی، وارد اقامتگاه سرکنسول عربستان سعودی در استانبول شدهاند.
پلیس ترکیه قصد داشت روز گذشته اقامتگاه سرکنسول عربستان را تفتیش کند، اما عربستان سعودی مجوز آن را صادر نکرده بود.
- وزیر خارجه آلمان سفر خود به عربستان سعودی را به تعویق انداخت
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان سفر خود به عربستان سعودی را تا روشن شدن نتیجه تحقیقات درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی به تعویق انداخت.
ماس در جمع خبرنگاران گفت: «در ارتباط با سفرم به عربستان… بهتر است لحظهای تأمل کنیم.»
وزیر خارجه آلمان پرونده خاشقجی را «بسیار نگرانکننده» خواند و خواهان آن شد که حقیقت ماجرا و آنچه که بر سر روزنامهنکار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول آمده، هر چه سریعتر معلوم شود.
هایکو ماس گفت هر موقع که عربستان سعودی نتیجه تحقیقات در این پرونده را اعلام کند، آن گاه دولت آلمان از فرصت پیش آمده استفاده میکند و درباره اینکه سفر به عربستان سعودی تا چه حد ضروریست، تصمیم میگیرد.
- گفتوگوی پمپئو با اردوغان و چاووشاوغلو پشت درهای بسته
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا به مدت ۴۰ دقیقه پشت درهای بسته با رجب طیب اردوغان و مولود چاووشاوغلو، رئیس جمهور و وزیر خارجه ترکیه دیدار و گفتوگو کرد. از آنچه که پشت درهای بسته اتفاق افتاده، خبری منتشر نشده است.
اردوغان، چاووشاوغلو و پمپئو پیش از آغاز این دیدار در مقابل خبرنگاران ظاهر شدند و به اتفاق عکس گرفتند.
- پمپئو از ریاض به آنکارا میرود
وزارت خارجه ترکیه اعلام کرده که چهارشنبه ۱۷ اکتبر مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه دیدار و گفتوگو میکند. موضوع این اجلاس پرونده جمال خاشقجی است.
مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز در این نشست حضور دارد.
پمپئو روز گذشته برای گفتوگو با پادشاه و ولیعهد سعودی درباره نحوه ناپدید شدن روزنامهنگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول به ریاض رفته بود. در حین این دیدار رئیس جمهور آمریکا با ولیعهد سعودی تلفنی گفتوگو کرده بود. محمد بن سلمان تضمین داده که در انجام تحقیقات در این پرونده و برای روشن شدن حقیقت همکاری میکند.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس وزیر خارجه آمریکا پیش از آنکه ریاض را به مقصد آنکارا ترک کند در جمع خبرنگاران گفت پادشاه سعودی و ولیعهد او تضمین دادهاند که همه کسانی را که در پرونده ناپدید شدن خاشقجی دست داشتهاند، بدون استثناء مجازات کنند:
«آنها تعهد دادند که هر کسی را که در این ماجرا درست رفتار نکرده، مسئول بدانند. فرقی نمیکند که مقام عالیرتبهای باشد یا یک کارمند ساده.»
پمپئو در پاسخ به این سئوال که آیا خاشقجی زنده است، گفت در ریاض در مورد جزئیات با پادشاه و ولیعهد سعودی صحبت نکرده است.
همزمان با سفر وزیر خارجه آمریکا به آنکارا، رسانههای ترکیه ادعا کردهاند که اسناد صوتی تازهای از بازجویی و شکنجه جمال خاشفجی به دست آمده است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس در یکی از موارد محمد عتیبی سرکنسول عربستان از ماموران بنسلمان میخواهد که هر گونه اقدام علیه خاشقچی را بیرون از کنسولگری انجام دهند.
در مورد دیگری، یکی از مأموران سعودی که خاشقجی را شکنجه میداده به او میگوید: «اگر میخواهی زنده پایت به عربستان برسد، ساکت باش.»
سازمانهای اطلاعاتی ترکیه چنین اطلاعاتی را در رسانههای نزدیک به دولت اردوغان منتشر میکنند با این هدف که فشار بر عربستان سعودی را به تدریج افزایش دهند.
- حمایت ترامپ از عربستان سعودی در پرونده خاشقچی
رئیس جمهور آمریکا در گفت وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس پرونده جمال خاشقجی را با پرونده برت کاوانا، قاضی جدید دیوان عالی که به تعرض جنسی متهم شده بود مقایسه کرد. ترامپ در بخشی از این مصاحبه با انتقاد از محکومیت بینالمللی ریاض گفته است:
«دوباره رسیدیم به این قصه که تو گناهکار هستی مگر آنکه عکسش ثابت شود، من این را دوست ندارم. ما باید دریابیم که واقعاً چه اتفاقی افتاده است.»
رئیسجمهور آمریکا پیش از این گفته بود با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی درباره مفقود شدن خاشقچی صحبت کرده و بنسلمان نیز هر گونه اطلاع از وقایعی که در کنسولگری در استانبول به وقوع پیوسته را انکار کرده است. روز گذشته ترامپ اعلام کرد که در حین گفتوگوی مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا با بن سلمان در ریاض، با ولیعهد سعودی تلفنی صحبت کرده است. در این گفتوگو بن سلمان گفته بود از نحوه ناپدید شدن خاشقجی بیاطلاع است. ترامپ گفته بود:
«همین الان با ولیعهد سعودی صحبت کردم. او به کلی هرگونه اطلاع درباره آنچه در کنسولگریشان در ترکیه اتفاق افتاده را رد کرد.»
- گروه هفت خواستار تحقیقات شفاف در پرونده خاشقچی شد
کشورهای عضو گروه هفت (G7) خواهان تحقیقات شفاف در جریان پرونده مفقود شدن «جمال خاشقچی» روزنامهنگار منتقد سعودی شدند. وزیران خارجه کشورهای گروه هفت بامداد چهارشنبه با صدور بیانیهای مشترک ضمن ابراز نارضایتی از این حادثه، از آنکارا و ریاض خواستند که تحقیقات پیرامون این پرونده را به طور شفاف به پایان برسانند.
در بیانیه وزیران خارجه کانادا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، ژاپن، بریتانیا، آمریکا و نماینده عالی اتحادیه اروپا آمده است: «ما وزیران خارجه گروه هفت بر تعهد خود برای دفاع از آزادی بیان و حفاظت از رسانههای آزاد تاکید میکنیم.کسانی که مسئول مفقود شدن جمال خاشقجی هستند، باید مجازات شوند.»
- کارت شناسایی مظنونان به قتل خاشقجی
دولت ترکیه کارت شناسایی هفت مظنون به قتل جمال خاشقجی را در اختیار واشنگتنپست قرار داده است. تصاویر این کارتهای شناسایی در واشنگتنپست منتشر شده.
نیویورک تایمز گزارش داده که چهار نفر از این هفت نفر جزو نزدیکان محمد بن سلمان، ولیعهد سعودیاند.
یکی از این اشخاص جزو همراهان دائمی بنسلمان است و سه نفر دیگر به حلقه امنیتی نزدیک به ولیعهد سعودی تعلق دارند.
دولت ترکیه میگوید یک هیأت ۱۵ نفره برای قتل خاشقجی از ریاض به استانبول سفر کرده بودند. ریاض این اتهام را رد کرده است.
این هفت نفر جزو این هیاتاند.
نیویورک تایمز میگوید با استفاده از نرمافزارهای تشخیص چهره و با دسترسی به بانک اطلاعاتی نمره تلفنهای همراه شهروندان سعودی و همچنین با تکیه بر اسناد دولتی محرمانه عربستان اطلاعات کاملی از عاملان قتل خاشجقی به دست آورده است.
سهشنبه ۱۶ اکتبر
- سرکنسول عربستان سعودی ترکیه را ترک کرد
خبرگزاری آنادلو گزارش داده است که محمد عتیبی، سرکنسول سعودی در استانبول، ترکیه رابه مقصد ریاض ترک کرده است.
در پی پایان ماموریت بازرسان ترکیهای در داخل کنسولگری عربستان سعودی در استانبول، ترکیه را به سمت ریاض ترک کرده است.
ساعتی قبل از انتشار این خبر، یک مقام وزارت خارجه ترکیه اعلام کرده بود که خانه سرکنسول عربستان سعودی در استانبول نیز در جریان تحقیقات برای یافتن علل ناپدید شدن جمال خاشقجی تفتیش میشود.
خبرگزاری آنادلو گزارش داده که عتیبی حدود ساعت ۱۴ به وقت محلی از ترکیه خارج شده است.
به گفته رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه کار کمیته تحقیق به پایان نرسیده و این گروه در فرصت بعدی به تفتیش کنسولگری عربستان در استانبول برای یافتن مواد سمی ادامه میدهد. دولت ترکیه هنوز نوبت بعدی تفتیش کنسولگری عربستان را اعلام نکرده است.
- سپاسگزاری پمپئو از مساعدت پادشاه عربستان
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در ریاض بعد از دیدار و گفتوگو با پادشاه سعودی، با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان نیز دیدار و گفتوگو کرد. هنوز جزئیاتی از مسائل طرح شده در این دیدار منتشر نشده است.
پمپئو از پادشاه عربستان برای همکاری در جهت انجام «تحقیقات شفاف و دقیق» در پرونده ناپدید شدن جمال خاشقجی تشکر کرد.
در گفتوگو با پادشاه عربستان، پمپئو نگرانی ایالات متحده از ناپدید شدن روزنامهنگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول را با ملک سلمان در میان گذاشت.
وزارت خارجه آمریکا با انتشار بیانیهای اعلام کرده که وزیر خارجه ایالات متحده در دیدار با ولیعهد سعودی نگرانی رئیس جمهور ترامپ را درباره ناپدید شدن جمال خاشقچی مجدداً ابراز کرده است و از محمد بن سلمان خواسته است که مشخص شود برای روزنامهنگار منتقد چه اتفاقی افتاده است.
وزارت خارجه آمریکا در این بیانیه اعلام کرده که پمپئو در این دیدار همچنین از حمایت عربستان سعودی از بررسی این موضوع توسط مقامات ترکیه استقبال کرده است.
پمپئو و بن سلمان همچنین بر اهمیت تحقیقات شفاف و زمانبندی شده و پاسخ به سؤالات موجود تأکید کردند.
- سناتور جمهوریخواه بانفوذ خواهان عزل ولیعهد سعودی شد
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه و یکی از متحدان سیاسی دونالد ترامپ گفته است محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی دستور قتل جمال خاشقجی روزنامهنگار منتقد و شهروند دوتابعیتی را صادر کرده و با این فرمان کشورش را به «تباهی» کشانده.
گراهام که یکی از سیاستمداران بانفوذ در واشنگتن است در گفت وگو با «فاکس و دوستان» گفته است که او تا قبل از این واقعه یکی از طرفداران عربستان سعودی بوده اما حالا در نظر دارد «جهنمی» به نام عربستان را تحت تحریمهای اقتصادی قرار دهد.
لیندسی گراهام در این برنامه به گزارشی استناد کرد که بر اساس آن ولیعهد سعودی دستور بازجویی جمال خاشقجی و انتقال این روزنامهنگار منتقد به عربستان را صادر کرده. بر اساس این گزارش یک مقام امنیتی سعودی که از دوستان محمد بن سلمان است خاشقجی را به قتل رسانده.
گراهام خواهان عزل ولیعهد سعودی شد و گفت تا وقتی بنسلمان بر سر کار است، به حمایت خود از عربستان خاتمه میدهد.
- خانه سرکنسول عربستان تفتیش میشود
یک مقام وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد که خانه سرکنسول عربستان سعودی در استانبول نیز در جریان تحقیقات برای یافتن علل ناپدید شدن جمال خاشقجی تفتیش میشود.
به گزارش خبرگزاری رویترز، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اظهار امیدواری کرد که تحقیقات در پرونده جمال خاشقجی به سرعت انجام شود و با دستیابی به نتیجه مطلوب نیز به پایان برسد.
اردوغان همچنین اعلام کرد که کار کمیته تحقیق به پایان نرسیده و این گروه در فرصت بعدی به تفتیش کنسولگری عربستان در استانبول برای یافتن مواد سمی ادامه میدهد.
مولود چاووشاوغلو، وزیر خارجه ترکیه نیز اعلام کرده است که دادستانی ترکیه میتواند کارکنان کنسولگری عربستان در استانبول را چنانچه ضرورت داشته باشد بازجویی کند. اما دیپلماتهای سعودی همچنان از آزادی سفر برخوردار خواهند ماند.
چاووشاوغلو که در یک نشست خبری در آنکارا صحبت میکرد، گفت مایک پمپئو، همتای آمریکایی او اطلاعات لازم در سفرش به ریاض را در اختیار دولت ترکیه قرار میدهد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از مقامات ترکیه گزارش داده که پلیس این کشور شواهدی در کنسولگری عربستان سعودی کشف کرده است که خاشقچی در همانجا کشته شده است.
- باشله: اطلاعات پرونده خاشقجی در اختیار عموم قرار گیرد
به گزارش خبرگزاری رویترز، میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد از عربستان سعودی و ترکیه خواست اطلاعاتی را که درباره نحوه ناپدید شدن، جمال خاشقجی و قتل احتمالی این روزنامهنگار منتقد به دست آوردهاند، منتشر کنند.
باشله همچنین خواهان لغو مصونیت قضایی اماکن دیپلماتیک و دیپلماتها شده است.
- پمپئو وارد ریاض شد
مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا برای دیدار و گفتوگو با ملک سلمان، پادشاه عربستان و ولیعهد او وارد ریاض شده است.
خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام وزارت خارجه آمریکا گزارش داده که پمپئو بعد از ظهر سهشنبه با ملک سلمان دیدار میکند.
روز گذشته رئیس جمهور آمریکا به مدت ۲۰ دقیقه با پادشاه عربستان تلفنی در مورد نحوه ناپدید شدن جمال خاشقجی گفتوگو کرده بود. بعد از این مکالمه تلفنی بود که قرار شد وزیر خارجه آمریکا به ریاض سفر کند.
- گروه تحقیق کنسولگری عربستان در استانبول را ترک کردند
به گزارش خبرگزاری رویترز گروه تحقیق ترکیه – سعودی بعد از ۹ ساعت تحقیق و تفتیش ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول را ترک کردند. عربستان سعودی ۱۳ روز بعد از ناپدید شدن جمال خاشقجی به بازرسان ترکیه اجازه ورود به کنسولگری را داده بود و قبل از آن هم یک گروه نظافتچی به محل اعزام شده بودند. با این حال پلیس ترکیه اعلام کرده که دلایلی از قتل را در محل حادثه به دست آورده است.
گره تحقیق ترکیه که شامل ۱۰ بازرس میشد، ۲ بامداد از ساختمان کنسولگری عربستان در استانبول خارج شد. دادستان یک ساعت و نیم بعد محل را ترک کرد.
ماموران پزشکی قانونی ترکیه از کف ساختمان و از در آهنی باغچه کنسولگری نمونهبرداری کردهاند.
- دو روایت یکسان از یک گزارش
در حالی که شامگاه گذشته گروه تحقیق سرگرم تفتیش کنسولگری عربستان در آنکارا بود، ابتدا سی ان ان و سپس نیویورکتایمز گزارش دادند که ریاض قصد دارد بازجویی از جمال خاشقجی و کشته شدن او در حین بازجویی در کنسولگری عربستان در استانبول را تأیید کند.
سی ان ان به نقل از دو مقام آگاه مستقل از هم گزارش داده است که عربستان سعودی در تدارک جمعبندی از بازجویی و قتل جمال خاشقجی است. بر اساس این گزارش روزنامهنگار منتقد سعودی استباهاً در حین بازجویی به قتل رسیده است.
نیویورک تایمز به نقل از شخصی که در جریان برنامه مقامات امنیتی عربستان قرار دارد گزارش داده که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی دستور بازجویی از خاشقجی و انتقال این روزنامهنگار منتقد به ریاض را صادر کرده اما در حین این عملیات خاشقجی کشته شده.
به نقل از این شخص که نام او افشا نشده، نیویورک تایمز مینویسد دولت سعودی چنین جلوه خواهد داد که یک مقام امنیتی که اتفاقاً از دوستان محمد بن سلمان است مسئول قتل خاشقجی است و به این ترتیب پای ولیعهد سعودی به این پرونده باز نمیشود.
- دادخواهی فرزندان خاشقجی
فرزندان خاشقجی با انتشار بیانیهای اعلام کردهاند که مسئولیت اخلاقی و حقوقی ایجاب میکند که تحقیقات مستقل و بیطرفانهای درباره قتل پدر آنها انجام شود. بنابراین یکی از سویههای این پرونده از هماکنون دادخواهی خانواده قربانی است. در بخشی از بیانیه فرزندان روزنامهنگار منتقد آمده است:
«ما غمگین و ترسخوردهایم و خبرهای متناقضی را که در دو هفه گذشته منتشر شده، دنبال میکنیم. بنا بر وظیفه اخلاقی و انسانی که از پدرمان آموختیم، خود را موظف میدانیم که خواهان یک کمیته حقیقتیاب بینالمللی بیطرف برای بررسی دلایل قتل پدرمان بشویم.»
رئیس جمهور آمریکا بعد از گفتوگوی تلفنی با پادشاه عربستان از «قاتلان خودسر» صحبت کرده بود.
دوشنبه ۱۵ اکتبر:
- دادستان ترکیه: دلایلی از قتل خاشقجی به دست آمد
مقامات قضایی ترکیه اعلام کردهاند که دادستانی شواهدی به دست آورده که ظن به قتل رسیدن جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول را تقویت میکند.
منبعی در دفتر دادستان کل ترکیه به شبکه الجزیره گفته است:
«این یک قدم بزرگ است بعد از آنکه روزهای متمادی به بنبست خورده بودیم.»
شبکه سی ان ان گزارش داده که ظاهراً عربستان سعودی در حال آماده کردن گزارشی است که میگوید خاشقجی در جریان یک بازجویی اشتباهاً کشته شده. دو منبع مستقل از هم این خبر را به سی ان ان دادهاند.
یکی از این دو منبع هشدار داده که ممکن است گزارش عربستان سعودی درباره دلایل قتل خاشقجی تغییر کند. این منبع گفته است گزارش عربستان سعودی به این جمعبند میرسد که عملیات بازجویی و قتل جمال خاشقجی بدون اجازه ریاض انجام شده است.
- تیم تحقیقاتی پلیس ترکیه وارد کنسولگری عربستان در استانبول شد
خبرگزاری رویترز گزارش داده که سرانجام شامگاه دوشنبه پلیس ترکیه وارد کنسولگری عربستان در آنکارا شد. یک منبع آگاه دیپلماتیک پیش از این خبر داده بود که عربستان سعودی با تفتیش ساختمان کنسولگریاش در استانبول موافقت کرده است.
یک مقام امنیتی ترکیه به خبرگزاری رویترز گفته است:
«از ناپدید شدن خاشقجی ۱۳ روز میگذرد. به این ترتیب بخشی از شواهد و مدارک از دست رفته. اما ما اعتقاد داریم که هنوز هم میتوان به برخی مدارک دست پیدا کرد.»
یک مقام سعودی که نام او افشا نشده، به خبرگزاری رویترز گفته است که ملک سلمان دستور داده که بر اساس یافتههای گروه تحقیق ترکیه – سعودی، تحقیقاتی نیز در عربستان سعودی انجام شود.
مقام امنیتی ترکیه به رویترز گفته است که قرار است تحقیقات هر چه سریعتر به نتیجه برسد.
- ترامپ: شاید واقعاً کار قاتلان خودسر بوده
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در جمع خبرنگاران گفته است که به مدت ۲۰ دقیقه با ملک سلمان، پادشاه سعودی درباره پرونده جمال خاشقجی تلفنی گفتوگو کرده و ملک سلمان در این گفتوگو هرگونه مشارکت در ناپدید شدن روزنامهنگار منتقد سعودی را انکار کرده است. ترامپ گفته است:
«اینطور به نظر میرسید که او ولیعهد [از این موضوع] بیاطلاع باشند. اینطور به نظر میرسید که شاید واقعاً کار قاتلان خودسر بوده. کی میداند؟ ما تلاش میکنیم که حقیقت ماجرا را آشکار کنیم. اما در هر حال او [پادشاه سعودی] تکذیب کرد.»
رئیس جمهور آمریکا همچنین اعلام کرد که مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا برای دیدار و گفتوگو با پادشاه عربستان و ولیعهد او به ریاض سفر میکند. به گفته ترامپ در طی یک ساعت آینده پمپئو، واشنگتن را به مقصد ریاض ترک خواهد کرد.
ترامپ همه این نکات را در پیامی در توئیتر هم تکرار کرده است.
- پلیس ترکیه: فایل صوتی قبل از مرگ خاشقجی را در دست داریم
مقامات ترکیه اعلام کردهاند که برای تحقیق درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی، همراه با بازرسانی که از عربستان به ترکیه اعزام شدهاند، کنسولگری عربستان در آنکارا را تفتیش میکنند.
در هفتههای گذشته مقامات امنیتی ترکیه اجازه بازرسی از کنسولگری عربستان را نداشتند. واشنگتنپست ویدیویی منتشر کرده که قبل از آغاز بازرسی، یک گروه نظافتچی با انواع امکانات به کنسولگری ترکیه اعزام شده. فیلم لحظه ورود نظافتچیها را نشان میدهد.
خبرگزاری رویترز گزارش داده که پلیس ترکیه فایل صوتی آخرین لحظات زندگی خاشقجی را که ثابت میکند او بازجویی و شکنجه شده را در اختیار دارد.
یک مقام امنیتی ترکیه به رویترز گفته است:
«پلیس ترکیه فایل صدا را که نشان میدهد خاشقجی در کنسولگری عربستان به قتل رسیده در اختیار دارد. همه اسنادی که نشان میدهد خاشقجی به قتل رسیده در اختیار آمریکا و عربستان هم قرار میگیرد.»
- وزارت خارجه ایران: باید دید خبرها به چه سمت پیش میرود
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران در یک نشست خبری که در تهران برگزار شد، اعلام کرد که وزارت خارجه جمهوری اسلامی در پرونده خاشقجی ترجیح میدهد ابتدا منتطر روشن شدن نتیجه تحقیقات شود. به گزارش خبرگزاریهای داخلی، قاسمی گفته است:
«تا چیزی برای من روشن نشده باشد، سعی میکنم اظهارنظری نداشته باشم. در این مورد هم همینگونه است. سعی کنید صبور باشید که ببینید اخبار به چه سمت سیر میکند.»
- دولت کویت از عربستان سعودی حمایت کرد
دولت کویت اعلام کرد که «کارزاری» را که با ناپدید شدن، جمال خاشقجی در سطح جهانی علیه عربستان سعودی شکل گرفته محکوم میکند. انس الصالح معاون نخستوزیر کویت به روزنامه کویتی القبس گفته است:
»کویت از کارزار ناعادلانهای که علیه عربستان سعودی به راه افتاده و قصد دارد استقلال این کشور را به چالش بکشد، متأسف است و از عربستان سعودی حمایت میکند.»
الصالح اعلام کرده که دولت این کشور از شهروندان کویتی خواسته است که منتظر نتیجه تحقیقات در پرونده جمال خاشقجی، روزنامهنگار ناپدید شده سعودی بمانند.
- گفتوگوی تلفنی ملک سلمان با اردوغان
رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه با ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی تلفنی گفتوگو کرد. منابع خبری ترکیه گزارش دادهاند که موضوع این گفتوگو پرونده جمال خاشقجی، روزنامهنگار ناپدید شده، بوده است.
این منابع گزارش دادهاند که سران دو کشور در گفتوگوی تلفنی خود بر سر تشکیل کارگروهی برای تحقیق پیرامون ناپدید شدن منتقد سعودی به توافق رسیدند.
ملک سلمان از اردوغان تشکر کرد که پیشنهاد سعودی برای تشکیل گروه تحقیق را پذیرفته است.
ملک سلمان بر این موضوع تأکید کرد که هیچکس نمیتواند روابط ترکیه و عربستان سعودی را تحت تأثیر قرار دهد.
- حمایت مصر از پادشاهی سعودی
دولت مصر اعلام کرده است که با نگرانی تحولات اخیر در پرونده جمال خاشقجی را دنبال میکند.
دولت مصر خواهان تحقیقات شفاف در این پرونده شده است. وزارت خارجه مصر با انتشار بیانیهای اعلام کرده: «مصر تأکید میکند، حقیقت میبایست در تحقیقات شفاف، بیان شود و این اهمیت ویژ دارد.»
قاهره به جریانها و کسانی که قصد دارند از پرونده جمال خاشفجی بر ضد عربستان سعودی استفاده کنند هشدار داده و بر حمایت خود از پادشاهی سعودی تأکید کرده است.
- وزیر خارجه بریتانیا: عربستان همکاری کند
جرمی هانت، وزیر خارجه بریتانیا از عربستان سعودی خواست با تحقیقات درباره سرنوشت روزنامهنگار مفقود عربستانی همکاری کند. هانت گفت چنانچه مشخص شود خاشقچی به قتل رسیده، باید اقدامی درباره این رفتار سعودیها انجام داد.
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، هانت که در اقامتگاهش در «کنت» انگلیس با خبرنگاران صحبت میکرد، گفت: «هیچیک از ما نمیدانیم که چه اتفاقی افتاده، اما شدیداً درباره گزارشهای منتشر شده نگران هستیم و آن کشوری که میتواند در روشن شدن مسئله به ما کمک کند، عربستان سعودی است. بنابراین، اینکه از الان به بعد چه اتفاقی میافتد، کاملا به عربستان سعودی بستگی دارد. آنها باید به طور کامل با تحقیقاتی که ترکیهایها از ما خواستهاند انجام دهیم، همکاری کنند تا به نتیجهای دقیق برسیم.»
یکشنبه ۱۴ اکتبر:
- بیانیه مشترک تروئیکای اروپایی:
وزیران خارجه تروئیکای اروپایی – بریتانیا، فرانسه و آلمان – با انتشار بیانیه مشترکی از پادشاهی عربستان سعودی خواستهاند که برای روشن شدن حقیقت، «تحقیقات معتبر» انجام دهد و اعلام کردهاند که این پرونده را با «نهایت جدیت» دنبال میکنند. تروئیکای اروپایی در این بیانیه نوشتهاند:
«باید تحقیقاتی معتبر برای روشن شدن حقیقت در مورد اینکه چه اتفاقی افتاده، انجام شود و اگر مشخص شد که میبایست هم چنین شود، افرادی که مسئول مفقود شدن جمال خاشقچی هستند، شناسایی شده و پاسخگوی عمل خود شوند.»
وزیران خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در این بیانیه همچنین خاطر کردهاند:
«ما تلاشهای مشترک سعودی-ترکیه در این ارتباط را تشویق کرده و از حکومت سعودی انتظار داریم پاسخی کامل و دقیق ارائه کند. ما این پیام را مستقیماً به مقامهای سعودی منتقل کردهایم.»
- تهدید عربستان به اقدامات تلافیجویانه:
یک روز پس از آنکه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که اگر ثابت شود که ریاض، جمال خاشقجی را به قتل رسانده، عربستان سعودی مجازات خواهد شد، پادشاهی عربستان سعودی با انتشار بیانیهای هشدار داد که ریاض تهدیدات را بیپاسخ نمیگذارد:
«پادشاهی عربستان سعودی هرگونه تهدیدی چه تهدید به اعمال تحریمهای اقتصادی و چه اعمال فشار سیاسی و همچنین هرگونه اتهامات ساختگی را نفی میکند و واکنش شدیدتری را نسبت به این تهدیدات نشان خواهد داد.»
پادشاهی عربستان سعودی در این بیانیه به طور مشخص نه به ایالات متحده آمریکا اشاره کرده و نه از جمال خاشقجی نام برده است. در این بیانیه گفته شده که اقتصاد عربستان «نقشی حیاتی و موثر در اقتصاد جهانی دارد و آسیب زدن به اقتصاد آن، لطمه به اقتصاد جهانی خواهد بود.»
- سقوط بازار بورس عربستان
در این میان، بازار بورس عربستان روز یکشنبه با افت چشمگیری روبرو شد. ، شاخص سهام در بورس عربستان ۷% سقوط کرد. بازار بورس عربستان سعودی یکشنبه ۱۴ اکتبر ۵۰ میلیارد دلار از سرمایهاش را از دست داد و ارزش آن به ۴۵۰ میلیارد دلار کاهش یافت. این بدترین سقوط ثبت شده از سال ۲۰۱۴ است.
نشست تجاری «ابتکار عمل برای سرمایهگذاری آینده» که به اجلاس «داووس در صحرا» معروف شده به میزبانی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی برگزار میشود. این نشست از ۲۳ تا ۲۵ اکتبر (۱ تا ۳ آبان) در ریاض در راستای طرح «چشمانداز ۲۰۳۰» برای قطع وابستگی عربستان به درآمد نفتی این کشور برگزار میشود. در اعتراض به ناپدید شدن جمال خاشقجی، روزنامهنگار منتقد سعودی برخی رسانهها و سیاستمداران جهان این نشست را تحریم کردهاند.
استیو منوچین، وزیر خزانهداری آمریکا اعلام کرده که در این نشست شرکت نمیکند.