? مهدی نوربخش، استاد روابط خارجی و تجارت جهانی دانشگاه هریسبرگ
بهجز امارات که در هفتههای گذشته اسراییل را به رسمیت شناخته و روابط دیپلماتیک عادی و رسمی خود را برقرار کرده است، دو کشور سودان و بحرین کشورهای دیگری خواهند بود که بهزودی به امارات خواهند پیوست و با اسراییل روابط رسمی ایجاد خواهند کرد. کشورهایی نظیر عمان هم آرام آرام به فکر ایجاد روابط رسمی با دولت اسراییل هستند. عربستان سعودی اعلام کرده است که شرط ایجاد روابط رسمی با اسراییل، ایجاد یک دولت مستقل فلسطینی است.
اما بهجز روابط رسمی، کشورهای دیگری در منطقه وجود دارند که در حال حاضر با اسراییل روابط منظم و تنگاتنگ غیررسمی ایجاد کردهاند. عربستان سعودی در بخش امنیتی و خرید تکنولوژی و اسلحه با اسراییل روابط بسیار نزدیکی فراهم آورده است. کشور قطر، خصوصا برای حل مشکلات فلسطینیان، سالهاست با اسراییل در تماسهای نزدیکی بوده است.
بهجز کشورهای منطقه، چین که ایران بهدنبال ایجاد یک قرارداد اقتصادی ۲۵ساله با آن است و همچنین روسیه که همپیمان ایران در سوریه بوده است، روابط بسیار نزدیکی با اسراییل برقرار کردهاند.
هفته گذشته رییس فرماندهی بخش جنوبی موساد، جنرال هرزی حالوی، با شماری از فرماندهان شینبت (سازمان امنیتی اسراییل)، موساد (سازمان جاسوسی اسراییل)، و همچنین تعدادی از اعضای شورای امنیتملی این کشور در دوحه برای طرح آتشبس با حماس با مقامات قطری دیدار کردند. آنها طرح پیشنهادی خود را به رهبران این سازمان فلسطینی در دوحه ارائه کردهاند. اسماعیل هنیه از نزدیک و از طریق قطر با اسراییل بر سر آتشبس بین حماس و اسراییل در رابطه و مذاکره بوده است. بعد از فوریه امسال، این دومین سفر حالوی به دوحه برای صحبت با مقامهای قطری بر سر حماس بوده است.
در طول هفتههای گذشته تنش بین اسراییل و حماس در مرزهای نوار غزه و اسراییل بالا گرفته و اسراییل اعلام کرده که در صورت متوقف نشدن حملات راکتی و بادکنکی انفجاری به درون اسراییل، ارتش اسراییل نقاطی را درون نوار غزه بمباران خواهد کرد و موساد مجددا دست به ترور رهبران حماس خواهد زد.
فلسطینیان از نوار غزه با ارسال بادکنکهایی که با مواد منفجره مجهز شده و به آسمان جنوب اسراییل ارسال میشوند، شهروندان اسراییل را در مقابل چالشهای بزرگ امنیتی قرار دادهاند. در مقابل این تهدید، حماس اسراییل را تهدید کرده که در صورت ترور رهبران این سازمان، حماس صدها موشک به درون اسراییل خواهد فرستاد.
در طول دوهفته گذشته همه رهبران حماس کاملا مخفی شدهاند؛ بهخاطر اینکه فکر میکنند ممکن است مورد هدف ترور اسراییل قرار گیرند. اسراییل با ایجاد یک شبکه جاسوسی قوی در درون نوار غزه، تعدادی از رهبران حماس را در گذشته ترور کرده است.
در مقابل طرح آتشبس اسرایبل، حماس از اسراییل خواسته که این کشور اجازه دهد پروژههای زیرساخت عمرانی شروع و محاصره و انسداد نوار غزه توسط اسراییل پایان یابد و این کشور همچنین موافقت کند که وسعت ماهیگیری در دریای مدیترانه برای فلسطینیان نوار غزه از ۱۵ به ۲۰ مایل افزایش یابد و ۱۰۰هزار فلسطینی ساکن نوار غزه بتوانند در اسراییل شاغل شوند. آنها همچنین خواستهاند که کمکهای قطر، که همه به حماس اقتصادی است، افزایش یابد و همراه با آن کمکهای سازمان ملل متحد به نوار غزه صرف حقوق کارمندان دولت در این بخش از فلسطین شود. وضعیت اقتصادی در نوار غزه بسیار بحرانی است و کمکهایی که از خارج به فلسطینیان میشود، نتوانسته تاثیر قابلملاحظهای در این وضع بحرانی ایجاد کند.
با تصویب و تایید دولت اسراییل، کمکهای دولت قطر به فلسطینیان نوار غزه همچنان ارسال شده و ادامه یافته است و بخشی از این کمک به خرید نفت برای تولید برق و یا به سازمانهای کمکرسانی به خانوادههای فقیر اختصاص یافته است. کمکهای قطر به نوار غزه بطور معمول ارسال میشده؛ اما اینبار اسراییل تهدید کرده که در صورت عدم توقف ارسال بادکنکهای انفجاری توسط فلسطینیان نوار غزه به جنوب اسراییل این دولت اجازه نخواهد داد تا نماینده قطر به نوار غزه مسافرت کند تا از نزدیک کمکهای این کشور را کنترل کند. این به این معنی است که فلسطینیان نوار غزه اکنون گروگان دولت اسراییل برای کمکهای قطر هستند.
دولتهای قطر و مصر و همچنین نماینده سازمان ملل متحد، نیکولای ملادنو، دولت غزه را سخت زیر فشار گذاردهاند تا به این حملات بادکنکی خاتمه دهد. در حال حاضر، مردم نوار غزه در تابستانی بسیار گرم فقط روزی سه تا چهار ساعت به برق دسترسی دارند؛ درحالیکه در گذشته تا روزی ۱۰ساعت برق، سهم هر خانواده فلسطینی در نوار غزه بوده است.
روز دوشنبه این هفته، جتها و تانکهای اسراییلی هدفهای حماس در درون نوار غزه را مورد حمله و بمباران قرار دادند. اسراییل اعلام کرده که پایگاههای نظامی حماس و تونلهای زیرزمینی این سازمان مورد حمله قرار گرفته است. اسراییل همچنین گفته این بادکنکهای انفجاری ۲۸ آتشسوزی در جنوب اسراییل ایجاد کرده است. اسراییل همچنین مرزهای خود را با نوار غزه مسدود کرده و اجازه نمیدهد که هیچگونه محمولهای از طریق مرز “ارز” به داخل نوار غزه ارسال شود. “ارز” مرزی است که منطقه تجاری کرم شلوم را از درون اسراییل به نوار غزه مرتبط میکند.
دولت اسراییل در طول سالهای گذشته مکانیزمهای مختلفی برای مقابله با تهدید فلسطینیان اتخاذ کرده است. بهجز ساختن دیوار و غصب متجاوزانه زمینهای فلسطینیان، اکنون در حال ساختن یک سد و یا دیوار در دریای مدیترانه است تا آبهای خود را از آبهای نوار غزه جدا کند. اسراییل حتی برای دستیابی به دریای مدیترانه و ماهیگیری توسط فلسطینیان نوار غزه محدودیتهایی قائل شده است. این محدودیتها همه برای تضعیف فلسطینیان بعنوان یک ملت و امتناع از قبول حقوق انسانی آنهاست.
کشورهای منطقه، آنهایی که روابط نزدیکی با غرب و آمریکا داشته و دارند، کوشش میکنند که روابط رسمی با اسراییل ایجاد کنند. این روابط به سه دلیل در حال شکل گرفتن است.
اول: اماراتیها اعلام کردهاند که بهخاطر مشکلات امنیتی در منطقه، بهدنبال روابط رسمی با اسراییل رفتهاند. اسراییل تنها کشوری در این منطقه است که با ایرلن بهطور نظامی در سوریه روبهرو شده است. اسراییلیها همچنین در حال بستن قراردادهای امنیتی با کشورهایی نظیر امارات در منطقه خاورمیانه هستند.
دوم: اسراییل در بخش تکنولوژی و تکنولوژی جنگی بسیار پیشرفته است. چینیها از تکنولوژی صنایع جنگی اسراییل بهره میبرند و روسیه کوشش میکند که با این بخش صنعتی اسراییل روابط نزدیکتری ایجاد کند.
سوم: اسراییل بعنوان کشوری که صنایع نظامی آن پیشرفته است و در صنایع هستهای نظامی هم رشد چشمگیری داشته، توانسته کشورهایی را که با آنها روابط رسمی ایجاد میکند، قانع کند که میتوانند بر چتر حمایتی امنیتی این کشور متکی بمانند. نقشی را که سالهای پیش آمریکا در این منطقه بازی میکرد و هنوز هم بازی میکند، اسراییلیها میخواهند بازتولید کنند تا بتوانند سرمایههای بزرگی را از کشورهای عربی جذب کنند و نفوذ بیشتری در منطقه داشته باشند. بحثی که این روزها مجددا در بین رهبران سیاسی اسراییل مطرح شده، حمله اتمی اسراییل به ایران، در صورت شلیک موشکهای ایران به مناطق مختلف اسراییل در هر تنشی بین دو کشور است.
آنچه ایران در طول سالهای تنش در منطقه خاورمیانه از آن غافل مانده، ایجاد ثبات و فراهم آوردن مکانیزمهایی بوده که با همکاری تمام کشورهای همسایه برای ایجاد ثبات و امنیت در خلیج فارس فراهم آید. وقتی رییسجمهور ایران اعلام کرد که اگر نفت ایران از این منطقه صادر نشود، نفت هیچ کشور دیگری هم صادر نخواهد شد؛ ناپایداری سیاسی و امنیتی منطقه بهطور علنی اعلام شد. آنچه اتفاق افتاد، تشویق آمریکا و کشورهای اروپایی برای گسیل بیشتر نیروی نظامی به منطقه برای ایجاد امنیت و ثبات کشتیرانی در خلیجفارس بود.
در مورد مساله فلسطین هم روزی ایران شانس آن را داشت تا با اعتبار اخلاقی خود به ایجاد یک اتحاد منطقهای برای حمایت از حقوق آنها توفیق یابد. این فرصت هم از کشور ما گرفته شد.
در طول دو دهه گذشته، دو کنش در مورد اسراییل در دنیای غرب شکل گرفته است. بسیاری امنیت این کشور را با انتقاد به سیاستهای دولتهای مختلف اسراییلی یکی دانسته و هنوز مثل گذشته بر آن اصرار میورزند. اما روزبهروز از قدرت این گروه در صحنه سیاست غرب کاسته میشود.
گروه دوم، امنیت اسراییل را با انتقاد به سیاستهای دولتهای مختلف آن جدا میدانند. آنچه این گروه روا نمیدارد، تهدید امنیت اسراییل است. در حال حاضر، بسیاری از مردم آمریکا با سیاستهای غصب سرزمینهای فلسطینیان و شهرکسازی اسراییل مخالف هستند. ۵۵دزصد آمریکاییها سخت حامی دولتی مستقل، قابلدوام و ماندنی برای فلسطینیان هستند؛ درحالیکه ۳۵درصد مخالف و ۱۰درصد بدون نظر هستند. این میزان حمایت در اروپا بسیار بیشتر از آمریکاست.
با هدف قرار دادن امنیت اسراییل و کوشش نکردن برای ایجاد یک استراتژی برای ایجاد اتحاد در حمایت از حقوق فلسطینیان توسط ایران، مردان سیاسی ما در این کارزار هم توفیقی حاصل نکردهاند.