پایگاه خبری / تحلیلی نگام_ دوم فروردین ۱۳۴۱، 59 سال پیش در چنین روزی حسین خاکنگار مقدم در تهران درگذشت. چون برای نخستین بار طراحی را به جای زمین روی میز انجام میداد، “کاشیکار فوکولی” نام گرفته بود.
حسین کاشیپز در قم زاده شد. پدرش کاشیکار بنام دربار قاجاریان بود و به “لندنکاری” یعنی طراحی و نقاشی ظریف روی گچبریهای برجسته مشهور بود و این حرفه را به پسرش آموخت.
شش یا هفت ساله بود که همراه پدر برای “لندنکاری کاخ گلستان رفت. آنطور که میگویند، از قرار داشته در حوض کاخ قلمموها را میشسته که ناصرالدین شاه را دیده و از او سکه گرفته است.
۱۲ ساله بود که پدر را از دست داد و اداره خانواده به گردن او افتاد. او شغل پدر را نزد استادان بنامی چون علیمحمد و محمدحسین اصفهانی آموخت.
او به پیشنهاد وزیر فرهنگ وقت نام خود را از کاشیپز به خاکنگار مقدم تغییر داد. ۲۷ ساله بود که پس از آموزش کامل کاشیکاری، یک کارگاه شراکتی برای تولید کاشی هفترنگ گشود. کار او به گونهای احیای گل و بتههای دوره صفوی بود. در دوره قاجار طرحهای سنتی با اروپایی آمیخته شد و “بوته فرنگی” نام گرفت.
این طرحها به نقشهای طبیعت نزدیک و دارای سایهروشن بودند. اما او بیشتر به کارهای سنتی گرایش داشت و طرحهای اصیل را پی میگرفت. با این وجود روش کارش نوین و ابتکاری بود و از نخستین کسانی بود که طراحی را به روی میز منتقل کرد و از اینرو “کاشیکار فوکولی” نام گرفت.
یادگارهای او را در مساجد، ساختمانها و بسیاری از مناطق تهران میتوان یافت. یکی از ماندگارترین کارهای او سردر باغ ملی است. خطاطی در این کاشیکاری را استاد عماد الکتاب انجام داده است. در این اثر نمایی تمامقد از سربازان لژیون قزاق و نیمتنه رضاشاه دیده میشود. استاد برای درآوردن طرح قزاقها هر روز به تماشای رژه در سربازخانه میرفته و راه رفتن آنها را زیر نظر میگرفته است.
کاشیکاریهای این بنا دارای نقش دو شیر بود که تاجی را در میان گرفتهاند، افزون بر این پلنگ، شیر و خورشید و مسلسل. پس از انقلاب نشان شیر و خورشید از میان پرچم، دو طرف سردر به همراه تصویر شاه پاک شد.
از دیگر کارهای او برج آب بانک ملی در خیابان فردوسی، سردر بانک شاهی (بانک تجارت امروز) در خیابان امام خمینی، سردر سنگی کاخ مرمر، دبیرستان انوشیروان، کتیبههای دارالفنون و بیمارستان فیروزآبادی است.
استاد حسین خاکنگار مقدم در سن ۷۸ سالگی درگذشت.