✍️ حسن بختیاریزاده
جو بایدن، رییسجمهور آمریکا، در سخنرانی مجازی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ به تبیین سیاست خارجی ایالات متحده درباره موضوعات جهانی پرداخت. مهمترین نکات سخنرانی او را میتوان اینگونه صورتبندی کرد:
۱. رییسجمهور آمریکا هنگام توضیح رویکرد حکومتش درباره موضوعات گوناگون، بر همکاری با متحدان اروپایی تأکید کرد. جالب است که او از میان رهبران اروپایی، درباره صدراعظم آلمان، با احترام و تمجید صحبت کرد تا با توجه به نگاه تحقیرآمیز ترامپ به خانم مرکل، تفاوت رویکرد آمریکا نسبت به دوره ترامپ، ملموستر باشد. بههرروی، بایدن و همکارانش به شکلی قابلپیشبینی، چندجانبهگرایی و همکاری را به یکجانبهگرایی ترجیح میدهند.
۲. بایدن، هرچند بیان و لحنی آرام داشت؛ اما درباره روسیه صریحتر و گزندهتر سخن گفت. این موضوع بیانگر آن است که مدیریت و حل و رفع تهدیدات و مخاطرات برخاسته از اقدامات مسکو، در بالای فهرست دستور کار واشنگتن در دوره مسئولیت بایدن خواهد بود.
۳. آمریکا، در چند روز اخیر، اقدامات مثبتی را از جمله، اعلام انصراف از بازگشت تحریمهای شورای امنیت و رفع محدودیتهای دیپلماتهای ایرانی در خاک آن کشور انجام داد. رییسجمهور آمریکا در همین راستا، درباره موضوع هستهای ایران، به تمایل ایالات متحده برای مذاکره در چارچوب ۱+۵ اشاره کرد.
این واقعیت که بایدن، به کوتاهی درباره موضوع هستهای صحبت و تنها به راهکاری دیپلماتیک اشاره و از لفاظی پرهیز کرد، نشان میدهد آمریکا مایل است مسیر احیای احتمالی برجام با مذاکره مشخص شود.
به علاوه، بازگشت آمریکا به چهارچوب ۱+۵ به معنی احیای “دو فکتو” و غیررسمی توافق هستهای است که البته میتواند مقدمه احیای “دو ژوره” برجام باشد.
آمریکا درحالیکه ایران در چند روز آینده برای اجرای مصوبه مناقشهبرانگیز مجلس، اجرای پروتکل و کد اصلاحی توافق پادمان را متوقف خواهد کرد، بازگشت خود را به مذاکرات ۱+۵ اعلام کرده است.
ایران نیز اکنون میتواند در کنار انجام فعالیتهای هستهای خود، در چارچوب مذاکرات جدید دستیابی به اهدافش را دنبال کند.
همانگونه که اشاره شد، رویکرد چندجانبهگرایی، مهمترین تغییر سیاست خارجی آمریکا نسبت به دوره ترامپ است. ایران به این نکته آگاه است که هرچند طرفهای اروپایی برجام در دوره ترامپ نتوانستند برای برخورداری تهران از مزایای توافق اقدام کنند، اما از همراهی با برخی تصمیمات یکجانبه آمریکا از جمله درباره بازگشت تحریمها خودداری کردند.
اما همگرایی کنونی واشنگتن و متحدان اروپایی، علاوه بر ایجاد فرصت احیای برجام، در صورت اقدامات و تصمیمات غیرمنطقی تهران، میتواند برای منافع ایران زیانبار باشد. آشکار است که ایران با توجه به تجارب گذشته از توان تصمیمگیری سنجیده برخوردار است.