نگام ، بین الملل _ ایران و اروپا به یک پیروزی فوری نیاز دارند. SPV بشردوستانه میتواند مساعدتی در برابر سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ باشد، اما نه با تضمین رفت و آمد آزادانه تانکرهای نفتی یا سرمایهگذاریهای قابل توجه، بلکه نخست با جلوگیری از ناامیدی که در صورت خالی شدن قفسههای داروخانهها و سوپرمارکتها ایجاد میشود.
اگر اتحادیه اروپا به سازوکار مالی ویژه (Special Purpose Vehicle – SPV) خود برای تجارت ایران یک بعد بشردوستانه دهد، دولت ترامپ قادر به توقف آن بدون از بین بردن معافیتهای طولانیمدت ایالاتمتحده نخواهد بود.
به گزارش جامعه ایرانی به نقل از فارن پالسی، نزدیک به هفت ماه است که ایالاتمتحده از توافق هستهای ایران خارج شده است. با آغاز تأثیرگذاری تحریمها، شرکتهای ایرانی از تعداد کارمندان خود میکاهند و خانوارهای ایرانی با سختیهای تازهای روبرو هستند. ایران صبوری قابلتوجهی داشته تا اروپا سازوکار مالی ویژه خود را اجرایی کند؛ سازوکاری که راهکار تازهای برای کمک به از بین بردن تأثیر تحریمهای ثانویه آمریکا بهواسطه ممکن کردن تجارت شرکتهای خارجی با ایران علیرغم این واقعیت است که اکثر بانکهای بینالمللی از انجام فرآیند پرداخت به ایران و از آن امتناع میکنند.
این سازوکار مالی ویژه موسوم به SPV، با ارائه خدمات «جبران» دست به چنین کاری خواهد زد. SPV با نظارت بر حسابهای بانکی پرداختی مربوط به صادرات و واردات میان اروپا و ایران قادر خواهد بود که پرداختها را هماهنگ کند تا یک صادرکننده اروپایی کالا به ایران بتواند حساب خود را از یک واردکننده اروپایی کالا از ایران دریافت کند، بدون آنکه نیازی به تبادلات مرزی باشد. SPV به راحتی پرداختها را هماهنگ میکند تا صادرکنندگان بتوانند دریافتیهای خود را از خارج ایران داشته باشند درحالیکه واردکنندگان میتوانند دریافتی خود را از صندوقهای داخل ایران دریافت کنند.
«جبران» راهحلی است که شرکتها سالها است به صورت غیر رسمی از آن استفاده میکنند، بنابراین این سازوکار عملی است. اما زمان اندکی برای نهایی شدن SPV و اجرا کردنش باقی مانده است. علی اکبر صالحی، رئیس آژانس انرژی اتمی ایران اخیراً هشدار داد که «صبر مردم ما رو به اتمام است.»
این سازوکار اروپا میتواند در لحظه آخر راهاندازی شود. فرانسه و آلمان احتمالاً این نهاد را در ژانویه راهاندازی خواهند کرد اما بسیاری از منتقدان بر این باورند که SPV تأثیر ناچیزی بر اقتصاد ایران خواهد داشت، به ویژه به این دلیل که این مکانیسم احتمالاً برای تسهیل خرید نفت ایران توسط اروپاییها استفاده نخواهد شد.
زمانی که فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ماه سپتامبر از نیت اروپا برای راهاندازی SPV خبر داد، او به طور ویژه به هدف تسهیل صادرات نفت ایران اشاره کرد. مقامات اروپایی در صحبتهای خصوصی خود تصدیق میکنند که چنین امری غیرمحتمل است. بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران اخیراً به صورت تلویحی این مسئله را تأیید کرد، وقتی SPV را سازوکاری برای تسهیل «خرید کالاهای اساسی» ایران معرفی کرد.
اینکه SPV احتمالاً تجارت کالاهای اساسی را تسهیل خواهد کرد اما فروش نفت را نه، نشانه شکست این سازوکار نیست. درحالیکه اروپا باید برنامهای برای ایجاد چندین و چند SPV داشته باشد و همچنان به خرید نفت ایران ادامه دهد، راهاندازی یک SPV ویژه بشردوستانه نخستین گام ایده آل برای اروپایی است که به دنبال حفظ حاکمیت اقتصادی خود و نجات توافق هستهای است. SPV بشردوستانه به دستیابی به چندین هدف کمک خواهد کرد.
نخست، علیرغم تمرکز بر بلندپروازیهای متوقف شده شرکتهای انرژی مانند توتال و غولهای صنعتی مانند زیمنس، این شرکتهای مواد غذایی و دارویی فعال هستند که طولانیترین و مهمترین حضور را در ایران دارند. شرکتهایی مانند نستله، شرکت مواد غذایی سوئیس؛ نوو نوردیسک، شرکت داروسازی دانمارکی؛ سانوفی، شرکت داروسازی فرانسه و یونیلیور، شرکت مواد غذایی چندملیتی بریتانیایی-هلندی قلب مهمترین زیستبوم تجاری در ایران هستند که شامل بخش خصوصی و طبقه مشتریان ایرانی میشوند.
ایجاد SPV بشردوستانه به حضور با ثبات چنین شرکتهایی در بازار ایران کمک میکند. علیرغم معافیتهای تجاری در بخش غذا، دارو و بسیاری از محصولات مشتری محور، تجارت ایران در حوزه این کالاها محدود به چند بانک اروپایی است که مایل به دریافت پرداختیهای واردکنندگان ایرانی هستند. SPV میتواند به افزایش حجم این تجارت از طریق روابط بانکی کشورها کمک کند.
ایران و اروپا به یک پیروزی فوری نیاز دارند. SPV بشردوستانه میتواند مساعدتی در برابر سیاست «فشار حداکثری» دولت ترامپ باشد، اما نه با تضمین رفت و آمد آزادانه تانکرهای نفتی یا سرمایهگذاریهای قابل توجه، بلکه نخست با جلوگیری از ناامیدی که در صورت خالی شدن قفسههای داروخانهها و سوپرمارکتها ایجاد میشود.