✍️ احمد عظیمیبلوریان / استاد پیشین مریلند
سیاست خارجی آمریکا بهدلیل تأثیری که بر زندگی روزمره مردم آمریکا و جهان میگذارد، نقش مؤثری در زندگی مردم آمریکا ایفا میکند؛ اما همه مردم آمریکا توجه یکسانی به سیاست خارجی زمامداران خود نداشته و ندارند. اگر امروز گفتوگوهای مربوط به سیاست خارجی در رسانههای عمومی از اهمیت زیادی برخوردار شده، بهدلیل وابستگی اقتصاد جهانی، اوجگیری قدرت چین و روسیه در برابر زیادهخواهی آمریکا و بههمریختن اقتصاد جهانی بهدلیل گسترش واگیری ویروس کروناست؛ زیرا برای جلوگیری از گسترش کووید 19 همه ساختارهای اجتماعی، اقتصادی آمریکا و دیگر کشورهای جهان از هم پاشیده است.
ثروتمندترین مردم آمریکا از جمله یک درصد مردمی که در «والاستریت»، نیویورک و بخشهایی از کالیفرنیا زندگی میکنند، این موضوع را بهدلیل ارتباطات جهانی و فعالیت اقتصادی خود مورد پایش روزانه قرار میدهند. در پایینترین رده اجتماعی و اقتصادی، «هشت» مردم گرو «نه» آنهاست و تلاش روزانه آنها برای امرار معاش مانع توجه به سیاست خارجی شده است؛ اما با وجود بیتوجهی عمومی آمریکاییها به سیاست خارجی، چون گسترش واگیری کرونا جنبه جهانی دارد، سخن از سیاست خارجی در همه طبقات آمریکا عمومیت یافته اگرچه گفتوگوهای مردمی دراینباره متمرکز به واگیری کرونا و رفتار دولتهای مختلف جهان در برخورد با آن است.
به عبارت دیگر، گسترش کرونا توجه مردم عادی جهان از جمله آمریکاییان را به گفتمانهای بینالمللی جلب کرده است. شاید برای نخستینبار باشد که بهدلیل ادعای دولت آمریکا به نقش چین در گسترش ویروس کرونا و حملات روزانه مقامات دولت آمریکا به چین و نیز درگیری جهانی حاصل از گسترش کرونا و تأثیر کرونا بر تعطیلی فعالیتهای اقتصادی و آموزشی در سراسر جهان بهویژه آمریکا، اخبار مبادلات بینالمللی بهگونه گستردهای در رسانههای آمریکا مطرح میشود. در آمریکایی که از ثروتمندترین و پیشرفتهترین کشورهای جهان کنونی است، میلیونها نفر بهدلیل تعطیلات اجباری، کار خود را از دست داده و به نان شب محتاج شدهاند و ناامنی در شهرهای آمریکا بیداد میکند.
از سوی دیگر بهدلیل نزدیکی انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، رقابت تبلیغاتی میان دو حزب دموکرات و جمهوریخواه بهشدت اوج گرفته است. بهدلیل آرزوهای بلندمدت دولتهای آمریکا در تنظیم روابط بینالمللی، پای #ایران در مبارزات مورد اشاره باز شده است. هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات در کنترل قدرت جمهوری اسلامی ایران دید نسبتا یکسانی دارند، اما شدت عمل جمهوریخواهان بهمراتب بیشتر از دموکراتهاست. از دید دموکراتها، برجام راهحل مناسبی برای کنترل ایران بود.
امروز هم که سند مبارزات انتخاباتی دموکراتها منتشر شده، باز هم بر توافق برجام تأکید شده و صحبتی از تغییر رژیم ایران در رفتار و گفتار دموکراتها دیده نمیشود، درحالیکه ترامپ هنوز در تغییر رژیم ایران پافشاری دارد. ترامپ از روز اول بنای مخالفت با برجام را گذاشت، تاجاییکه از این معاهده خارج شد و بر شدت محاصره اقتصادی ایران افزود.
اصولا در یک رژیم جمهوری انتظار میرود که ترکیب مناسبی از ایدئولوژیهای چپ و راست در رفتار حکومت وقت مشاهده شود؛ به این معنی که همه مردم – از سوسیالیست دوآتشه مانند برنی سندرز تا کاپیتالیست بدون چونوچرا مانند ترامپ بتوانند در سیاست کشور عرض اندام کنند.اما در دوره ریاستجمهوری کنونی آمریکا گروههای متفاوت از نظر فکری به جان هم افتادهاند. ترامپ، جو بایدن را یک بیعرضه خطاب میکند. سران حزب دموکرات هم یکسره بهدنبال آن هستند که مدرکی علیه ترامپ به دست آورند و او را از انتخابشدن در دوره دوم محروم کنند. در درون حزب دموکرات هم مچگیری رواج کامل دارد. رقبای نامزدی انتخابات در حزب دموکرات بهجای اینکه توانایی خود را در حل مشکلات کشور به مردم کنند، به جان هم افتاده و یکدیگر را نابود کردهاند.
مردم عادی آمریکا مانند سایر کشورها به مسائل بینالمللی توجه زیادی ندارند، حتی قشر کمسواد آمریکایی شاید ندانند ایران کجاست؛ اما آمریکا همراه با همپیمانان اروپایی خود در بیشتر کشورهای خاورمیانه حضور نظامی دارد. سیاست جمهوری اسلامی موجب اتصال و اتحاد قدرتهای بزرگ شرقی مانند چین و روسیه شده است.در ظاهر هم زمامداران روسیه و هم چین از ثبات نسبی بیشتری نسبت به دولت آمریکا برخوردارند.دید پوتین با تجربه طولانی در نظام اطلاعاتی در آلمان شرقی و چندین سال زمامداری در روسیه پس از سقوط شوروی و ای دیدن رویدادهای پشت صحنه از دونالد ترامپ عمیقتر است. شی جینپینگ هم دستکمی از پوتین ندارد.ایران بهدلیل موقعیت سوقالجیشی ممتازی که در جنوب غربی آسیا دارد میتواند در تجمیع قدرتها درمنطقه دربرابر غرب نقش سازنده ای ایفا کند./شرق