✍️ صابر گلعنبری
یک ماه از درخواست آمریکا از شورای امنیت سازمان ملل سپری شد و روز بیستم سپتامبر فرا رسید و وزیر خارجه این کشور از بازگشت قطعنامههای قبلی این شورا و به تبع آن تحریمهای بینالمللی خبر داد؛ اما این اقدام آمریکا با مخالفت گسترده بینالمللی روبرو شده است و شرکای برجام از روسیه و چین گرفته تا تروییکا و اتحادیه اروپا در این باره موضع مخالف گرفتند.
آنتونیو گوترش گفته است که نمیتواند در جهت احیای تحریمهای بینالمللی اقدامی کند. تا اینجای سخنان گوتیرش به نفع ایران به نظر میرسد، اما وقتی علت این مساله را به وجود “تردید” و نه “غیر قانونی بودن” آن ربط میدهد یک عقبنشینی پنهان در آن نهفته میگردد.
وی در نامهای به شورای امنیت نوشته است: “تردید این است که آیا این فرایند (بازگشت قطعنامهها) عملا شروع شده یا نه و در عین حال هم نسبت به این که لغو (این قطعنامهها) تداوم خواهد داشت یا نه تردید وجود دارد”.
گویا برای رفع این تردید نیز از کارشناسان حقوقی سازمان ملل خواسته شده است قانونی بودن یا نبودن ادعای آمریکا را بررسی کنند.
از منظر حقوقی، سازمان ملل با یک نزاع حقوقی مواجه است و این طبیعی است که دبیرخانه تا بررسی جوانب حقوقی این نزاع از اعلام موضعی واضح له یا علیه هر کدام از دو طرف خودداری کند، اما خوب این سازمان یک ماه فرصت داشت این کار کارشناسی را انجام دهد که کار خاصی در این خصوص صورت نگرفت.
به هر حال، جدا از بار معنای خاص واژگانی که گوترش در نامه خود به کار برده، جملات پر پیچ و خم و اتخاذ این موضع مبهم خود نشانی از سردرگمی دبیرخانه سازمان ملل در مواجهه با وضعیت پیچیده کنونی نیز هست.
بالاخره یک طرف ماجرا آمریکا به عنوان یک قدرت جهانی تاثیرگذار در معادلات بینالمللی است که در دوره ترامپ هیچ ابایی از خروج از نهادهای این سازمان نداشته و از چند نهاد هم خارج شده است.
همین شیوه تعامل موجب میشود عالیترین مقام این سازمان بینالمللی دست به عصا موضع بگیرد. جدا از این که معمولا دبیرخانه سازمان ملل در اختلافات و نزاعهایی که یک طرف آن آمریکا باشد، محتاطانه برخورد میکند و از این روز، بعید نیست که جدا از پیچیدگی حقوقی ماجرا، این انگیزه نیز در عدم اتخاذ موضع روشنی دخیل بوده باشد.