✍️احمد ایزدی تامه
مخرج مشترک سخنان کاندیداهای ریاست جمهوری در مناظرات تلویزیونی یک جمله بود: وضعیت کشور بد نیست، بلکه افتضاح است و کشور از انواع بحرانهای جمعیت، هویت، مهاجرت نخبگان، کاهش ارزش پول ملی، محیط زیست، فساد، رانت خواری و … رنج می برد.
هرچند کاندیداها در باره علل و عوامل این بحرانها بر دو نکته، یعنی مشکلات ساختاری و حضور مدیران دنیاطلب و بیانگیزه تاکید کردند، اما به نظر میرسد که آگاهانه یا ناآگانه از اشاره به علتالعلل آنها خودداری کردند.
شواهد تاریخی نشان میدهد که اصولا مردم ایران اعم از پادشاه و رعیت، امی و عالم، و شهری و روستایی نسبت به ساختار، تشکیلات، سازماندهی و برنامهریزی چندان روی خوش ندارند، بلکه بیشتر از ساختارها، این وضعیت و مختصات روانشناختی آنهاست که رفتارشان را تحت تاثیر قرار میدهد.
در شناخت علل و عوامل بحرانهای پیش گفته شده نیز بیش از همه به مختصات فکری و شخصیتی و نظام باورهای رهبران و مدیران کشور در چهار دهه گذشته باید توجه کرد و تا این افکار و عقاید باقی است، وضعیت کشور نیز به همین حال باقی است.
به نظر نگارنده کاندیداهای حاضر که خود صاحب و محصول همان نظام فکری هستند، تصور میکنند که با ادبیات جدید، اما با همان افکار میتوانند وضعیت موجود را تغییر دهند. برای مثال، یکی از علل اصلی بحرانهای موجود کشور ، عقیده “جوانگرایی” در ابتدای انقلاب بود که اتفاقا بسیاری از کاندیداهای فعلی بر اساس همان عقیده در دهه سوم عمر خود با اندک دانش و تخصص، به بالاترین سطوح مدیریتهای کشور از جنگ گرفته تا قضاوت، صنعت و تجارت و اقتصاد گمارده شدند و نتیجه آن، بحرانهای کنونی کشور است و جای تعجب دارد که کاندیداها همچنان از آن دفاع میکنند و ادعا میکنند که در صورت پیروزی، از جوانان بهره خواهند برد.
به عنوان معلم روانشناسی بر این نظر هستم که تا نظام فکری و باورهای حاکم بر راهبران کشور تغییر نکند، امکان تغییر که خواسته همه کاندیدا هاست وجود ندارد. باید توجه داشت که ساختارها را انسانها تولید و به کار میگیرند. دسته ای از این افکار عبارتند از :
1_ مطلقاندیشی،
2_ تفکر گذشتهنگر،
3_ پاسخگویی در برابر خدا، نه مردم،
4_ آخرتگرایی،
5_ جوانگرایی،
6_ خودی / غیرخودی،
7_ خاص بودن: این تصور که ملت ما خاصاند و مورد توجه ویژه خداوند و ائمه اطهار هستند.
امیدوارم در فرصتی دیگر با ذکر مصادیق به توضیح این باورها در نظام فکری راهبران کشور بپردازم.