در آغاز دومین سال توافق هسته ای، منتقدان این سوال را مطرح می کنند که آیا قدرت های جهانی دیگر توانی برای جلوگیری از فعالیت های تهران ندارند؟ فعالیت هایی که موجب نقض حقوق بشر در ایران و بی ثباتی در منطقه می شود.
سال گذشته، دیپلمات های ایران و شش قدرت جهانی پس از خستگی زیاد و جلسات متعدد در وین به توافقی جامع رسیدند که بر اساس آن توان ایران برای تولید سلاح های هسته ای محدود شد و در مقابل، تحریم های سختگیرانه اقتصادی نیز علیه ایران لغو شد.
هرچند دوام توافق به اجرای دقیق شروط و بندهای آن – توسط طرفین- بستگی دارد، اما با این حالف هر دو طرف دائما این سوءظن را دارند که طرف مقابل از منفعت توافق بهره می برد اما به شروط آن طور که باید متعهد نیست.
جان کری- وزیر امور خارجه – روز پنج شنبه در پاریس گفت:« همیشه این احتمال وجود دارد که در اجرای توافق وقفه ای صورت گیرد اما، نتیجه این مذاکرۀ پیچیده و چند جانبه، ثبات بیشتر در منطقه و امنیت بیشتر برای دنیا است.»
اوباما نیز از این توافق به عنوان یک موفقیت یاد کرد و گفت:« تمام راه ها برای دستیابی ایران به سلاح هسته ای همچنان بسته است». اگر مقامات ایرانی بخواهند توافق را نقض کنند – یعنی سوخت هستهای مورد نیاز برای ساخت سلاح هستهای را تولید کنند- حداقل به یک سال زمان نیاز دارند. بدون وجود توافق هستهای، فاصله ایران تا ساخت سلاح هستهای تنها بین دو تا سه ماه بود.
اما به رغم حمایت کری و اوباما از این توافق، منتقدان دولت اوباما می گویند، این توافق نتوانسته ایران را از، پیگیری فعالیت های موشکی، حمایت از تروریسم، نقض حقوق بشر و حملات پی در پی به کشتی های نیروی دریایی آمریکا بر حذر دارد. درست است که این مسائل جزء شروط توافق نیستند اما در راستای طرح جامع اقدام مشترک شناخته می شوند.
مارک دوبوویتز – مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموکراسی- در این باره می گوید:« سال گذشته، ایرانیان اقدامات بازدارنده امریکا را بارها محکوم کرده اند، زیرا آنها نمی پذیرند که تحریم های غیرهسته ای پاسخی است به رفتارهای شرورانه آنها در منطقه.» وی اضافه کرد:«به احتمال زیاد رهبران ایران به تلاش های خود در جهت بی ثبات کردن منطقه، سرعت می بخشند. »
مارک دوبوویتز همچنین در جلسه کمیته روابط خارجی مجلس سنا، به قانونگذاران ایالات متحده گفت:« مهمترین مسئله برقراری مجدد اقدامات بازدارنده مقابل ایران است.»
در همان جلسه سناتور جیمز ریش- جمهوری خواه از ایالت آیداهو- گفت:« امروز برای من این توافق از آنچه تصور می کردم، بدتر به نظر می رسد. » و اضافه کرد:« ایران به خطاهای خود ادامه می دهد». خطاهایی مانند راه اندازی آزمایش موشک های بالستیک.
گزارش های مختلف، به نقل از سازمان اطلاعات آلمان نیز حاکی از آن است که ایران پس از توافق هسته ای با تلاش های مخفیانه به دنبال دستیابی به مواد اولیه ای است که در ساخت سلاح های هسته ای کاربرد دارد.
اما با این حال و با اعتماد اندکی که بین تهران و واشنگتن برقرار شده است، یک دیپلمات ارشد ایالات متحده از اجرای رو به جلو و مثبت توافق ابراز اطمینان کرد.
استیون مول- سفیر و هماهنگ کننده ارشد ایالات متحده در اجرای توافق هسته ای با ایران- به سرویس فارسی صدای آمریکا گفت:« من مطمئن هستم اگر ما در همین مسیر حرکت کنیم می توانیم رییس جمهور آینده آمریکا -که در ژانویه با تیمش شروع به کار می کند- را متقاعد کنیم که این توافق در جهت منافع آمریکا است.»
اما جدای از خوشبینی های دولت اوباما، برخی از قانونگذاران ایالات متحده تلاش کردند تا از معامله میان آمریکا و هواپیمایی دولت ایران جلوگیری کنند. ( معاملۀ فروش 80 جت مسافری به هواپیمایی ایران ایر (متعلق به جمهوری اسلامی) از طرف شرکت هوا و فضای بویینگ)
نمایندگانِ مخالف معامله بویینگ، متمم هایی به لایحه بودجه خدمات مالی ارائه کردند که بر اساس آن از اعطای مجوز وزارت خزانه داری آمریکا برای صادرات هواپیماهای تجاری و همچنین قطعات و خدمات، جلوگیری خواهد شد.
اما وزارت امور خارجه – که فعلاً نمی خواهد در مورد قانونی که هنوز تصویب نشده است، نظر بدهد- گفته بود واشنگتن متعهد به ” اعطای مجوز برای فروش هواپیمای مسافربری غیرنظامی” به ایران شده است.
سخنگوی جان کری قبل از این گفته بود، توافق هسته ای ایران” فرصتی را برای شرکت های هواپیمایی غیرنظامی، از جمله شرکت های آمریکایی که به دنبال تجارت قانونی با ایران هستند، فراهم می کند”. وی همچنین افزوده بود پیشرفت ایران در زمینه حمل و نقل هوایی برای اقتصاد هر دو طرف و امنیت عمومی سودمند است.
منبع: http://goo.gl/V8iEXf