نگام ؛ بین الملل _ قتل جمال خاشقجی رونامهنگار سعودی باعث بیثباتی جدی در عربستان شده و بسیاری از رسانهها از احتمال برکناری «محمد بنسلمان» ولیعهد سعودی خبر میدهند. در این راستا بازگشت «احمد بن عبدالعزیز» برادر ملک سلمان از انگلیس که چند ماه پیش به نوعی از عربستان فرار کرده بود زمزمههای «کودتایی سفید» در عربستان را بیشتر کرده است. «احمد بن عبدالعزیز» پس از بازگشت به ریاض دیدارهایی را هم با شخصیتهای بانفوذ آغاز کرده است.
حسن مقیمی
شاهزاده محمد بنسلمان، حاکم واقعی عربستان، به دلیل بیماری پدرش، به هیچوجه با مخالفانش و یا با کسانیکه حاضر به بیعت کردن با او بهعنوان ولیعهد نشدهاند، مسامحه نمیکند، خواه این معارضان از اعضای خاندان حاکم باشند یا از عامه مردم.
به اذعان خود ولیعهد، ۱۵۰۰ نفر از این معارضان، از جمله شماری شاهزاده، پشت میلههای زندان قرار دارند. از اینرو، استقبال او از یکی از بارزترین معارضانش، یعنی عمویش شاهزاده احمد، که هرگز با او بیعت نکرد و عکس وی را در کنار عکسهای پدر و پدربزرگش (موسس خاندان سعودی) در مجلس مهمانیاش در ریاض آویزان نکرد، بسیار قابل توجه است.»
یک منبع امنیتی ترکیهای فاش کرد تلاش ناکام قاتلان روزنامهنگار عربستانی برای یافتن تلفن همراهش در پی کشتن او، موجب وحشت و سردرگمی آنها شد.
یک منبع امنیتی ترکیهای به این شبکه گفت: نوارهای صوتی نشان میدهد قاتلان جمال خاشقجی، روزنامهنگار منتقد عربستانی، به محض کشتن وی، کار جستجو برای یافتن تلفن همراه وی را آغاز کرده بودند.
این منبع افزود نوارهای صوتی همچنین نشان میدهد قاتلان خاشقجی زمانی که تلفن همراه وی را نیافتند دچار وحشت و سردرگمی شدند.
او با گمانهزنی درباره وجود اطلاعاتی مهمی در این تلفن همراه، همچنین فاش کرد: مسئولان سعودی در همه سطوح که با مقامات ترکیهای صحبت کردند خواستار دستیابی به تلفن همراه جمال خاشقجی بودند. احتمال میدهیم اطلاعات مهمی در تلفن همراه خاشقجی وجود دارد که قاتلان خاشقجی میخواستند به آن دست یابند.
اظهارات مقامات عربستان سعودی درباره جمال خاشقجی روزنامه نگار منتقد سعودی که یک ماه پیش پس از ورود به کنسولگری این کشور در استانبول ناپدید شد و بعدا معلوم شد که در آنجا به قتل رسیده، همواره ضد و نقیض بوده است.
خدیجه چنگیز نامزد جمال خاشقجی پس از ساعاتی از ناپدید شدن وی در تاریخ 2 ماه اکتبر گذشته، گفت: خاشقجی از ساختمان کنسولگری عربستان سعودی خارج نشده است. مقامات ریاض به سخنان چنگیز واکنش نشان داده و آن را رد کردند. پس از 3 روز محمد بن سلمان ولیعهد این کشور نیز در گفتوگو با خبرگزاری «بلومبرگ» آمریکا تاکید کرد که این روزنامه نگار سعودی دقایقی پس از ورود به کنسولگری، از آن خارج شده است.
پس از یک روز از این گفتوگو کنسولگری عربستان سعودی در استانبول برای تایید سخنان بن سلمان خبرنگار «رویترز» را برای بازدید از ساختمان این کنسولگری دعوت کرد.
با گذشت دو هفته از این حادثه ریاض همچنان مسئولیت خود در قبال آسیب دیدن خاشقجی را رد می کرد تا اینکه در تاریخ 20 اکتبر سلمان بن عبدالعزیز پادشاه این کشور دستور بازداشت 18 نفر را صادر کرد.
بر اساس این دستور احمد عسیری معاون رئیس سازمان اطلاعات و سعود القحطانی مشاور دفتر سلطنتی به دلیل آنکه نتوانستند دستورات ولیعهد محمد بن سلمان در سوء قصد به جان خاشقجی را بدون رسوایی اجرایی کنند، از کار برکنار شدند.
در همان تاریخ پادشاه عربستان سعودی طی تماس تلفنی با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اذعان کرد که خاشقجی در کنسولگری این کشور در استانبول کشته شده است.
طبق اظهارات رسمی ریاض “خاشقجی بر اثر درگیری در کنسولگری این کشور در استانبول فوت کرده است” اما سعود المعجب دادستان کل عربستان روز 25 ماه گذشته اعلام کرد که قتل این روزنامه نگار از قبل طرح ریزی شده بوده است.
همزمان رسانه های سعودی گزارش دادند جسد خاشقجی به یک «همدست محلی» تحویل داده شده است.
المعجب روز دوشنبه گذشته برای همکاری با تحقیقات در مورد قتل خاشقجی وارد استانبول شده و پس از دو روز اقامت و چندین دیدار با دادستان استانبول، بدون پاسخ به سؤالات ترکیه را ترک کرد.
رئیس جمهور ترکیه طی یادداشتی که در روزنامه واشنگتن پست با عنوان “سوالاتی که عربستان هنوز باید درباره قتل جمال خاشقجی پاسخ دهد”، منتشر شده، به طرح موضع ترکیه پس از قتل جمال خاشقجی پرداخت.
در یادداشت اردوغان آمده است: “در یک ماه اخیر تمامی امکانات خود را برای روشن شدن وضعیت این پرونده به کار گرفته ایم و در نتیجه تلاش های ترکیه، تمام جهان از قتل خونسردانه جمال خاشقجی که توسط یک تیم قتل انجام گرفت، مطلع شد.
پاسخ سوالاتی مانند اینکه جنازه خاشقجی کجاست و چه کسی دستور قتل وی را داده است، هنوز باقیست. متاسفانه طرف سعودی از پاسخ به آنها شانه خالی می کند. شواهدی که در دست ما است را در اختیار تمامی کشورهای دوست و متحد از جمله آمریکا قرار دادهایم”.
دادستانی کل استانبول روز چهارشنبه 31 اکتبر طی بیانیهای اعلام کرد که جمال خاشقجی بلافاصله پس از ورود به کنسولگری عربستان سعودی در استانبول، طبق نقشهای قبلی خفه و به قتل رسیده است.
با گذشت بیش از یک ماه از قتل وحشتناک «جمال خاشقجی» روزنامهنگار منتقد عربستانی در کنسولگری کشورش در استانبول، روزنامههای ترکیه هر روز جزئیات جدیدی درباره این جنایت فاش میکنند.
روزنامه «صباح» ترکیه، روز شنبه در گزارشی نوشت جسد خاشقجی، که دوم اکتبر کشته شد، توسط سه نفر از «تیم مرگ» قطعهقطعه شد که به استانبول برای ارتکاب این جنایت اعزام شده بودند.
این روزنامه تصریح کرد، این سه نفر «ماهر المطرب»، «صلاح الطبیقی»، و «ثائر غالب الحربی» هستند. آنها بعد از قطعهقطعه کردن بدن خاشقجی، آنها را در 5 چمدان قرار دادند و سپس با خودروی متعلق به کنسولگری عازم منزل «محمد العتیبی» سرکنسول سعودی شدند. به نوشته این روزنامه، خودروی مذکور با پلاک «CC 1865 34» راس ساعت 3 بعد از ظهر روز جنایت، مقابل منزل سرکنسول رصد شد.
صباح خاطرنشان کرد، المطرب تا ساعت 4:53 بعد از ظهر در منزل سرکنسول حضور داشت سپس به هتل رفت و از آنجا راهی فرودگاه «آتاتورک» رفت و هواپیمای حامل وی به ریاض در ساعت 6:20 به پرواز درآمد.
اما الطبیقی و الحربی تا ساعت 7:30 در منزل سرکنسول ماندند و از آنجا به هتل و سپس در ساعت 22:46 از فرودگاه آتاتورک عازم ریاض شدند.
روز گذشته، روزنامه «والاستریت ژورنال» همچنین گزارش داد که سعود القحطانی، مشاور رسانهای دربار پادشاهی و از افراد نزدیک به «محمد بنسلمان» ولیعهد سعودی، رئیس تیم ترور بوده است.
این روزنامه فاش کرد که یکی از کارمندان کنسولگری که موعد مراجعه خاشقجی در دوم اکتبر را تعیین کرده بود در تماس دائم با القحطانی بود. همچنین «احمد عسیری» معاون رئیس استخبارات سعودی، که از افراد نزدیک به ولیعهد است، به درخواست القحطانی، تیم ترور را گرد آورده بود.
این در حالیست که مشاور «رجب طیب اردوغان» رئیسجمهوری ترکیه، روز جمعه اعلام کرده بود جسد خاشقجی بعد از به قتل رسیدنش «در اسید ذوب شد».
دیوید هرست، از مقاله نویسان سایت میدل ایست آی گفت: چند روز بعد از کشته شدن جمال خاشقجی، روزنامهنگار منتقد عربستانی در کنسولگری عربستان در استانبول، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، خالد بن علی الحمیدان، رئیس سازمان اطلاعات را به ترکیه فرستاد. وی بعد از بازگشت درباره اطلاع داشتن ترکیه از جزئیات جنایت بسیار نگران بود و به محمد بن سلمان اطلاع داد که اوضاع بسیار بد است.
هرست گفت: خالد الفیصل، مشاور پادشاه و امیر مکه بعد از آن به ترکیه رفت و به رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه چند پیشنهاد داد از جمله سرمایهگذاریهای در اقتصاد ترکیه و کمک به آنکارا برای خرید سلاح اما اردوغان این پیشنهادها را رد کرده است.
او گفت: اردوغان با صراحت تمام به فرستاده سعودی گفت، “میخواهی به من رشوه بدهی؟” الفیصل در این دیدار به فایل صوتی 15 دقیقهای درباره کشته شدن خاشقجی گوش داد و بدون رسیدن به نتیجهای به ریاض بازگشت.
این سایت نوشت: همان شب سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان با اردوغان تماس گرفت و دو طرف با انجام تحقیقات موافقت کردند. ملک سلمان به اردوغان گفت: “تدابیری را اتخاذ خواهیم کرد و همه مقصرهای پرونده مجازات خواهند شد.” بعد از آن ریاض رسما به قتل خاشقجی در پی مشاجره اذعان کرد.
به گفته منابع ترکیهای، ملک سلمان در تماسش با اردوغان گویی از روی یک برگه سخنانی را میخواند. یکی از حاضرین در دفتر اردوغان گفت: زمانی که سؤالی از او پرسیده شد نتوانست جواب بدهد. اردوغان به پادشاه گفت:”اگر عربستان میخواهد خود را نجات دهد، پس جسد را تحوبل دهید.”
هرست نوشت: ولیعهد عربستان در تنگنا قرار گرفته و برای حفظ منصبش در وضعیت دفاعی است. احمد بن عبدالعزیز، عموی ولیعهد عربستان و یکی از گزینههای اصلی جانشینی او که اخیرا از لندن به ریاض بازگشته با استقبال گسترده روبروشد. اینکه احمد با بن سلمان عکس نگرفته به این معناست که احمد نمیخواهد دیگران فکر کنند برای تأیید برادرزادهاش بازگشته است. هرچند برخی اخبار میگویند بن سلمان و برادرش خالد از احمد در فرودگاه استقبال کردهاند.
این نویسنده میگوید: دو احتمال برای مأموریت شاهزاده احمد وجود دارد. اول اینکه با محمد بن سلمان به توافق برسد که ولایت عهدی و پستهای امنیتی را کنار بگذارد و دوم اینکه برای برکناری محمد بن سلمان تلاش کند. پست ریاست هیئت بیعت عربستان بعد از مرگ مشعل بن عبدالعزیز خالی مانده و اگر احمد این پست را برعهده بگیرد در این صورت نقش انتخاب کننده پادشاهان را خواهد داشت. اسامی زیادی برای جانشینی بن سلمان وجود دارند که از جمله فیصل بن سلمان برادر بزرگتر محمد است. مأموریت احمد به دو عامل بستگی دارد. یکی قدرت متحد کردن آل سعود علیه محمد بن سلمان و دوم موضع آمریکا که در این بحران درحال وقتکشی است و به ظاهر منتظر نتایج تحقیقات است.
هرست میگوید که اصرار ترکیه برای کشف حقیقت قتل خاشقجی عامل دیگری است که ولیعهد را در تنگنا قرار داده است.
این نویسنده به اظهارات اردوغان که گفته بود دستور قتل خاشقجی از سوی بالاترین مقامات نظام عربستان صورت گرفته، اشاره کرد و گفت: پیامی روشنتر از این دیگر وجود ندارد. این پیام میگوید بهای بستن پرونده خاشقجی کنار رفتن بن سلمان است.
دانشگاه هاروارد نیز به جمع تحریم کنندگان سعودی پیوست
سخنرانی الفیصل قرار بود این هفته در مرکز علوم و امور بینالملل بلفر دانشکده جان اف کندی دانشگاه هاروارد برگزار شود.
الفیصل که در میان سال های 1977 تا 2001 رئیس دستگاه اطلاعات و امنیت کل عربستان بود، در گفت وگو با تارنمای خبری «دیلی بیست» گفت: با نهایت ادب از سوی دانشگاه هاروارد به من اطلاع دادند که شاید اکنون به خاطر موضوع خاشقچی زمان مناسبی برای سخنرانی نباشد.
رئیس پیشین دستگاه اطلاعات و امنیت عربستان با بیان این که وی واقعاً نمی داند علت لغو این سخنرانی از سوی هاروارد چیست، افزود: کسی مانند من هیچ ارتباطی با حوادث جاری در عربستان ندارد.
سفیر پیشین سعودی در واشنگتن با اعتراض به این تصمیم دانشگاه آمریکایی، گفت: به جای مانع تراشی و لغو شرکت در نشست های آکادمیک و تبادل معلومات میان افراد، باید این اقدامات را تشویق کرد.
شاهزاده ترکی الفیصل در سال های گذشته و برای ایراد سخنرانی و شرکت در همایش، بیش از 15 بار در هاروارد حضور پیدا کرده است.
قتل خاشقچی به بحرانی برای عربستان تبدیل شده و متحدان ریاض را به واکنش در مورد این مسأله وا داشته است و بسیاری از نهادهای بینالمللی و کشورها جار و جنجال زیادی به راه انداخته اند و خواستار تحقیقات دقیق درباره کیفیت قتل وی شدهاند.
خاشقچی سردبیر پیشین روزنامه دولتی الوطن عربستان و مشاور الفیصل بود که دوم اکتبر (10 مهرماه) به کنسولگری سعودی در استانبول رفت و هرگز از آن بازنگشت.
ابتدا عربستان از اساس کشته شدن خاشقچی در ساختمان کنسولگری خود در استانبول را انکار اما 18روز بعد، اعلام کرد که این روزنامه نگار در نتیجه مشاجره جان خود را از دست داده است، این ادعا چندان دوام نیاورد و سرانجام دادستانی کل عربستان اذعان کرد که قتل این روزنامه نگار، عمدی بوده است.
آزادی برادر میلیاردر سعودی پس از فشارهای ناشی از بحران خاشقجی
مقامات آل سعود شب گذشته «امیر خالد بن طلال» برادر ولید بن طلال میلیاردر سعودی را پس از بازداشت یک ساله آزاد کردند.
آزادی برادر میلیاردر سعودی در حالی صورت می گیرد که عربستان با موجی از فشارهای بین المللی در قضیه قتل جمال خاشقجی روبروست.
دست کم ۳ تن از نزدیکان خالد بن طلال، شب گذشته آزادی وی را در توییتر تایید کردند و تصویری از وی را که در حال بوسیدن پسر بیمارش هستند، منتشر کردند.
دولت عربستان هنوز در این خصوص اظهار نظر نکرده است.
روزنامه وال استریت ژورنال نوشت: امیر خالد بن طلال به دلیل انتقاد از موج بازداشت های اخیر در این کشور، ۱۱ ماه در بازداشت به سر برد.