پایگاه خبری / تحلیلی نگام_ برملا شدن مصاحبهای خصوصی از محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، جنجالی سیاسی به پا کرده است.
در این مصاحبه که بخشهایی از آن به صورت فایل صوتی در رسانهها منتشر شده، وزیر خارجه ایران میگوید که دست و پای وزارت خارجه در تصمیمگیری بسته است و نیروهای نظامی و امنیتی حرف آخر را در این زمینه میزنند.
او همچنین توضیح میدهد که قاسم سلیمانی، فرمانده کشته شده نیروی قدس سپاه پاسداران، چگونه در عمل سیاست ایران در مورد سوریه را تعیین میکرد.
ظریف با اشاره به حاکمیت نظامیان در جمهوری اسلامی، دخالتهای قاسم سلیمانی، فرمانده سابق سپاه قدس، در سیاست خارجی را تایید کرده و میگوید، دیپلماسی به دلیل فشارهای او فدای میدان جنگ و نظامی شد.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی درباره تحمیل سیاستهای سپاه پاسداران به وزارت خارجه، استراتژی جمهوری اسلامی را «جنگ سردی» خواند و گفت: «من دیپلماسی را بیشتر برای میدان هزینه کردم، تا میدان برای دیپلماسی هزینه شده باشد.»
این مقام دولت همچنین همراهی خود با قاسم سلیمانی را تایید کرد و گفت: «هیچ زمانی در دوران کار من، نتوانستم به فرمانده میدان [نظامی] بگویم کاری را بکن چون در دیپلماسی نیاز دارم.»
او افزود: «تقریبا هربار که من برای مذاکره رفتم این سلیمانی بود که میگفت میخواهم تو این خاصیت یا نکته را بگیری. من برای موفقیت میدان مذاکره میکردم.»
ساختار وزارت امور خارجه امنیتی است
رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در پاسخ به سوالی درباره دخالت نیروهای امنیتی در سیاست خارجه و امنیتی بودن سابقه بیشتر سفرای منطقهای حکومت ایران گفت: «بیشتر ساختار وزارت امور خارجه ما هم امنیتی است.»
ظریف درباره امنیتی شدن مسائل جمهوری اسلامی در روابط بینالملل گفت: «گروهی در کشور ما در اینکه همه چیز امنیتی شود منافع دارند، چرا که نقش آنها پررنگ میشود.»
او اشاره کرد که این گروه اقلیتی هستند که علاوه بر قدرت بر هم زدن شرایط، توان ایجاد موج گسترده را هم دارند.
سلیمانی زیر بار حرفهایم نمیرفت
ظریف در همین زمینه به نمونه دخالت فرمانده وقت سپاه قدس در مذاکرات وزارت خارجه با سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه اشاره کرد و گفت سلیمانی فهرستی از امتیازاتی را که باید گرفته میشد، تحویل میداده است.
در واکنش به این سخنان، وقتی لیلاز به عنوان مجری اشاره کرد که آیا در مقابل سلیمانی هم گفته بود حاضر است کاری برای دیپلماسی بکند یا نکند، ظریف آن را رد کرد و گفت: «نه، این قسمتش نبود.»
ظریف اضافه کرد: «مثلا اینکه من به او بگویم از هواپیمای ایرانایر در مسیر سوریه [حین درگیریهای نظامی] استفاده نکن، او زیر بار نمیرفت.»
با فشار سلیمانی، پرواز به سوریه شش برابر شد
ظریف در ادامه سخنانش درباره اعمال نفوذهای سلیمانی برای نخستینبار اشاره کرد که پس از رفع تحریمهای هواپیمایی ملی ایران (هما) از سوی آمریکا جان کری، وزیر وقت وزارت خارجه ایالات متحده، در خرداد ۱۳۹۵ به او تذکر داد که پروازها از ایران به سوریه شش برابر شده است.
او اشاره کرد که وقتی برای پیگیری این موضوع از وزارت راه دولت و وزیر وقت آن عباس آخوندی سوال کرد، او در جریان نبوده است.
ظریف ادامه داد در ادامه پیگیریها، فرهاد پرورش، رییس خطوط هوایی ایرانایر، تایید کرد «فشار حاج قاسم» موجب پروازهای هما علاوه بر خط هوایی ماهان شده بود.
وزیر امور خارجه همچنین گفت وقتی در دیدار بعدیاش با سلیمانی از او خواست که به جای هما با ماهان پروازها انجام شود، سلیمانی به او پاسخ داد: «هما امنتر است.»
برای نظام میدان نظامی اولویت دارد
وزیر امور خارجه درباره برعکس بودن جایگاه نظامیان و دیپلماسی در ایران و ضرورت سپردن مسائل به دیپلماتها گفت: «برای نظام میدان اولویت داشت.»
او درباره دوسویه نبودن رابطه جنگ و دیپلماسی در سیاستهای حکومت ایران اشاره کرد: «ما بعد از برجام برای اینکه بتوانیم کار میدانی [نظامی] خود را پیش ببریم، بسیار هزینه کردیم.»
ظریف بار دیگر نقش خود در سیاست خارجی کشور را «صفر» دانست و گفت: «سیاست میدان هم باید تابع استراتژی کشور باشد، اما اینطور نبوده و میدان تعیین کرده که سیاست کشور چه باشد.»
سفر سلیمانی به مسکو برای نابودی دستاورد ما بود
او گفت که پس از نهایی شدن برجام در تیرماه سال ۱۳۹۴ تا روز اجرایی شدن این توافق در دیماه همان سال، اتفاقاتی علیه برجام افتاد که حمله به سفارت عربستان از جمله آنها بود.
ظریف گفت در این شش ماه نخستین اتفاق سفر قاسم سلیمانی به مسکو بود.
او اشاره کرد این سفر با اراده روسیه و بدون کنترل وزارت خارجه ایران صورت گرفت و در راستای «نابودی دستاورد وزارت امور خارجه» با اراده روسیه بوده است.
او در پاسخ به سوالی درباره اینکه چرا دولت اجازه دخالت به سلیمانی مثلا در حوزه پرواز به سوریه را میداد، گفت وزیر راه و رییسجمهور از آن بیخبر بودهاند.
دیپلماسی فدا شد؛ با ما بازی کردند
او در پاسخ به سوالی درباره چرایی دخالت نظامی در تصمیمات دولت، خطاب به حامیان حکومت گفت: «وقتی میدان [نظامی] تصمیمگیر باشد این میشود.»
ظریف افزود: «وقتی که میدان بخواهد بر استراتژی کشور حاکم شود، این میشود که میتوانند با ما بازی کنند.»
او در همین زمینه به مثال برخورد دولت روسیه با ایران و فشار به جمهوری اسلامی در جریان پرونده برجام اشاره کرد.
امنیت نظامیها به ضرر دیپلماسی
وقتی سعید لیلاز در این بخش از مصاحبه از او پرسید آیا این تصمیمات و دخالتها ارزش انجام شدن داشت و آیا در مقابل چیزی برای دیپلماسی به دست آمد، ظریف پاسخ داد: «چه چیزی گرفتیم؟ شما بگویید.»
وزیر امور خارجه همچنین در پاسخ به سوالی دیگر تایید کرد که فدا کردن دیپلماسی «نمیارزید.»
ظریف با اشاره به اصرار سلیمانی بر استفاده از پروازهای هما گفت: «او میگوید چون میدان اصل است اگر دو درصد هما امنتر از ماهان باشد، باید از هما استفاده کند، حتی اگر بخواهد ۲۰۰ درصد به دیپلماسی ضرر بزند، باشد.»
روسیه تلاش کرد برجام به نتیجه نرسد
این مقام دولت همچنین تاکید کرد که روسیه تمام تلاشش را کرد تا امضای برجام به نتیجه نرسد.
ظریف توضیح داد روسیه با وجود درخواست از قبل سلیمانی برای سفر به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین، رییسجمهور این کشور، درباره جنگ سوریه، زمانی با انجام آن موافقت شد که هفته پایانی امضای برجام بود.
او همچنین به مواردی از تلاش روسیه برای ضربه زدن به برجام طی هفتههای آخر امضای آن، به خصوص در زمینه سوخت نیروگاه هستهای بوشهر، اشاره کرد.
با این حال، ظریف گفت از موافقان جدی رابطه با چین و روسیه است.
علاج کردن ساقط کردن هواپیمایی اوکراینی
ظریف با اشاره به اصابت موشک سپاه به هواپیمای اوکراینی میگوید که وی “ظهر جمعه (هواپیمای اوکراینی روز چهارشنبه ۱۸ دی ۱۳۹۸ / ۸ ژانویه ۲۰۲۰ مورد اصابت موشک قرار گرفت) رفتم به جلسه ویژهای که در دبیرخانه شورای امنیت گذاشته بودند. “
وزیر خارجه ایران می گوید که در آنجا گفته است که اکنون دنیا میگوید که موشک به این هواپیما اصابت کرده است؛ و اضافه میکند که به افراد حاضر در جلسه گفته است که “اگر واقعا موشک خورده بگین که ببینیم ما چگونه میتوانیم آن را علاج کنیم.”
آقای ظریف سپس قسم میخورد که آنگونه با وی برخورد کردند که وی “کفر ابلیس” گفته است و اضافه میکند که به وی گفتهاند که “برو برو توییت بزن تکذیب کن. در صورتیکه صبح پنجشنبه ( ۱۹ دی) آقایان میدانستند که (به هواپیما) موشک خورده است؛ یا بعد از ظهر چهارشنبه. “
انتشار بخشهایی از این فایل صوتی، با واکنش تند وزارت خارجه جمهوری اسلامی روبهرو شد. روز یکشنبه، سعید خطیب زاده، سخنگوی این وزارتخانه، گفت: «فایل صوتی منتشر شده از دکتر ظریف یک فایل تقطیع شده و گزینشی از یک گفتگوی داخلی ۷ ساعته است که به هیچ وجه منعکس کننده میزان احترام، تعاریف مفصل و تقدیرهایی که ایشان در ادامه گفتگو به تفصیل از تدبیر، خرد، رشادت و نقش منحصر بفرد سردار سلیمانی در توفیقات منطقه ای جمهوری اسلامی ایران دارند، نیست.»
او افزود: «دوستی دیرینه و قرابت های دکتر ظریف با سردار سلیمانی بر کسی پوشیده نیست.»
به گزارش ایران اینترنشنال، گفتوگوی آقای ظریف با سعید لیلاز، اقتصاددان حامی دولت، در اسفندماه سال گذشته انجام شده و به نظر میرسد قرار بوده پس از پایان کار دولت حسن روحانی منتشر شود.
در این مصاحبه، ظریف، اصطلاح «میدان» را برای توصیف سیاستهای نظامی و دخالت مقامهای امنیتی در دیپلماسی و نهادهای جمهوری اسلامی به کار برده است.
او در طول مصاحبه از سعید لیلاز میخواهد که بخشهایی از گفتههایش را منتشر نکند.
آقای ظریف در این فایل صوتی میگوید: «تقریبا هربار که من برای مذاکره رفتم این سلیمانی بود که میگفت میخواهم تو این خاصیت یا نکته را بگیری. من برای موفقیت میدان مذاکره میکردم.»
این گفتوگو صرفا برای ثبت در حافظه سازمانی دولت تدبیر و امید ضبط شده بوده و قرار به انتشار آن نبوده است و معلوم نیست توسط چه افرادی و با چه اهداف و نیاتی به صورت گزینشی در فضای مجازی منتشر شده است.»
روز یکشنبه، سعید خطیبزاده، سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که فایل صوتی منتشر شده از مصاحبه، «تقطیع شده و گزینشی» است و نشانهای از «افزایش بی اخلاقی های سیاسی که این روزها به صورت فزاینده شاهد آن هستیم.»
او افزود: «در صورت موافقت نهادهای ذیربط، کل گفتگوی ۷ ساعته منتشر خواهد شد.»
محمد جواد ظریف در بخشی از مصاحبهاش با سعید لیلاز میگوید: «بیشتر ساختار وزارت خارجه ما هم امنیتی است…گروهی در کشور ما در اینکه همه چیز امنیتی شود منافع دارند، چرا که نقش آنها پررنگ میشود.»
روز شنبه هم مجادله رستم قاسمی، مسئول اقتصادی نیروی قدس سپاه، با وزارت خارجه جمهوری اسلامی خبرساز شد. وزارت خارجه میگوید که حمایت ایران از حوثی های یمن صرفا سیاسی است، اما به گفته آقای قاسمی، ایران در یمن مستشار نظامی دارد و به شبه نظامیان حوثی آموزش نظامی و سلاح میدهد.