نگام ، اقتصادی_ حذف صفر از پول ملی دوباره کلید خورد ، اهمیت حذف چهار صفر از پوا ملی
” حامد تقوی”
به گزراش تابناک تغییر واحد پول ملی و حذف صفر از آن همواره در چند سال اخیر مطرح بوده است. چند روزی است که با رونمایی از ایران چک های جدید دوباره داستان حذف صفر از پول ملی به اخبار رسانه ها تبدیل شده است. خبری که توسط رئیس کل بانک مرکزی نیز تایید شد. اما حذف صفر از پول ملی چه مزایا و معایبی را به همراه خواهد داشت.
تغییر واحد پول ملی و حذف صفر از آن همواره در چند سال اخیر مطرح بوده است. چند روزی است که با رونمایی از ایران چک های جدید دوباره داستان حذف صفر از پول ملی به اخبار رسانه ها تبدیل شده است. خبری که توسط رئیس کل بانک مرکزی نیز تایید شد. اما حذف صفر از پول ملی چه مزایا و معایبی را به همراه خواهد داشت.
به گزارش تابناک اقتصادی، داستان تغییر واحد پول ایران به سال 1308 باز میگردد. در آن زمان به طور رسمی واحد پول ایران، ریال تعیین شد. در سال 1372 برای اولین بار ایده حذف صفر از ریال مطرح شد و بانک مرکزی در آن زمان مطالعات گستردهای را در این زمینه آغاز کرد. در سال 1386 مجدداً ایده حذف صفر از پول ملی با دستور رئیس جمهور وقت، محمود احمدی نژاد در دستور کار قرار گرفت.
این طرح به قدری جدی شده بود که بانک مرکزی با راه اندازی سایت ویژه رفرم پول ملی، از مردم درخواست نمود تا نظرات خود را پیرامون نام واحد جدید پولی و همچنین میزان صفرهایی که باید از پول ملی حذف شوند ارائه دهند. ولی عمر دولت دهم به اجرای رفرم پولی قد نداد و این طرح با تغییر دولت به فراموشی سپرده شد. این فراموشی تا اواسط آبان ماه سال 1395 ادامه داشت تا اینکه حسین قضاوی معاون وقت امور بانکی وزیر اقتصاد که در دولت قبل سِمَت معاون اقتصادی بانک مرکزی را بر عهده داشت بر ضرورت حذف پول ملی تاکید کرد. بعد از این مصاحبه و در مورخه 17 آذر ماه 1395 خبری از هیئت دولت بیرون آمد که حکایت از رای کابینه دولت یازدهم به اصلاح پول ملی و تغییر واحد پولی از ریال به تومان داشت. البته این تصمیم بر اساس طرح بانک مرکزی اتخاذه شده بود.
بعد از انتشار این خبر فضا چند ساعتی در حالت ابهام بود تا اینکه ولی الله سیف رئیس کل سابق بانک مرکزی موضع خود را در این زمینه اعلام و تاکید کرد که ماجرای تبدیل ریال به تومان ارتباطی به سیاست حذف صفر از پول ملی ندارد. سیف، در توضیحات خود گفت که مصوبه اخیر دولت به عنوان بخشی از لایحه بانک مرکزی با هدف رسمیت بخشیدن به عرف متداول و مرسوم در جامعه بوده و این جریان در راستای تسهیل مبادلات و انطباق آن با واقعیت های اقتصادی کشور و همخوانی با فرهنگ عمومی مردم تنظیم شده و فاقد آثار روانی و تورمی خواهد بود و با توجه به وجود بستر فناوری اطلاعاتی مناسب و گسترش و نفوذ مناسب بانکداری الکترونیکی با کمترین هزینه و زمان قابلیت اجرا را دارد.
به هر صورت در چند روز اخیر و با رونمایی از ایران چک های جدید یک بار دیگر موضوع حذف صفر از پول ملی به خبر رسانه ها تبدیل شده است. در مورخه 11 دی ماه 1397 بانک مرکزی از ایران چک های 50 هزار تومانی رونمایی کرد که 4 صفر آن کمرنگ شده بود و همین موضوع حذف چهار صفر از پول ملی را تقویت می کرد. این موضوع به تازگی توسط عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی مورد تایید قرار گرفته است.
سایت بانک مرکزی طی خبری در مورخه 16 دی ماه 1397 محتویات نشست رئیس کل بانک مرکزی با نمایندگان عضو فراکسیون ولایی مجلس را منتشر کرد. در این نشست عبدالناصر همتی عنوان نموده بود که لایحه حذف چهار صفر از پول ملی از سوی بانک مرکزی تقدیم دولت شده است و امیدوارم هر چه سریع تر این مهم به نتیجه برسد.
هر چند که تا حذف 4 صفر از پول ملی راه بسیاری باقی است اما باید گفت که این حذف می تواند مزایا و معایب بسیاری را به همراه داشته باشد. از جمله مزایای این حذف می توان به کاهش تورم، نقل و انتقال آسانتر پول و کاستن از مخاطرات آن در حجم کلان، صرفه جویی در هزینه های چاپ اسکناس، تقویت پول ملی و افزایش ارزش اسمی آن و اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه اشاره نمود. همچنین این کار می تواند معایبی را نیز به همراه داشته باشد که از آن جمله می توان به هزینه سنگین جایگزینی اسکناس های جدید به جای اسکناس های قدیمی و ناسازگاری دفاتر و صورت های مالی و پایگاه های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصادی اشاره نمود.
………..
بعد از کشوقوسهای فراوان برای حذف صفر از پول ملی ظاهراً بانک مرکزی به این نتیجه رسیده است که در جهت حذف ۴ صفر گام هایی را بردارد و این تصمیمش را در طراحی ۵۰هزارتومانی جدید تا حدودی عملیاتی کرده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، 17 آذر 95 خبری از دولت بیرون آمد مبنی بر اینکه “هیئت دولت در جلسه خود بهریاست حجتالاسلام روحانی رئیسجمهور، به ادامه بررسی پیشنهادهای کارگروه منتخب درباره «لایحه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران» پرداخت و مواد دیگری از این لایحه را به تصویب رساند.
براساس موادی از این لایحه که بهتصویب هیئت وزیران رسید، واحد پول ایران، تومان و برابر با 10 ریال تعیین شد”.
هرچند اعلام این خبر در روزهای نخست سروصدای زیادی بهپا کرد ولی در ادامه با مسکوت ماندن، طرح و عدم ارسال لایحه به مجلس شورای اسلامی، از سروصداها هم کاسته شد، چراکه تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان پس از ارسال لایحه بانک مرکزی به مجلس و تصویب این بند در مجلس و تأیید آن توسط شورای نگهبان قانونی و قابل اجراست ولی هنوز خبری از طی این مراحل از سوی دولت نیست.
با رسانهای شدن تغییر واحد پول ملی به تومان البته رئیس کل وقت بانک مرکزی تأکید کرد که این طرح بهمعنی حذف صفر نیست و فقط بناست واحد شمارش پول به تومان تغییر کند همانطور که در جامعه رایج است.
ولیالله سیف رییس کل وقت بانک مرکزی در این باره، گفته بود: “جمعبندیها این بود که پیشنهاد مستقلی از سوی دولت و بانک مرکزی به مجلس ارسال شود که اگر بهتصویب برسد منجر به حذف 4 صفر از پول ملی میشود.
اما در نهایت جمعبندی دولت این شد که فعلاً رفورم پولی انجام نشود، رفورم پولی یعنی حذف صفر. آنچه در حال حاضر در این مرحله مدنظر قرار گرفته این است که فعلاً تومان را بهعنوان واحد پول ملی کشور در نظر بگیریم و در یکی دو سال آینده و پس از استمرار و پایداری تورم تکرقمی، صفرها از پول ملی حذف شود، بنابراین اجرای این طرح به آینده موکول شده است”.
از زمان اعلام این تصمیم دولت 2 سال میگذرد ولی هنوز خبری از رسمی شدن واحد پول ملی ایران نیست و دولتیها و مسئولان بانک مرکزی هم خبر جدیدی از این طرح ندادهاند.
با این حال، دیروز در مراسمی با حضور رئیس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد از اسکناسهای جدید 50 هزار تومانی رونمایی شد.
نکته مهم و البته مرتبط با این گزارش، در رونمایی از اسکناسهای 50 هزار تومانی این است که در طرح جدید این اسکناسها تغییر واحد پول ملی به تومان عملاً اجرایی شده است.
همانطور که در ظاهر ایرانچکهای جدید 50 هزار تومانی پیداست، بانک مرکزی 4 صفر را کمرنگ کرده و با برجسته کردن 50 عملاً تومان را در این اسکناسها زنده کرده است.
بانک مرکزی در توضیح ایرانچکهای جدید نوشته است: اسکناس یادشده که با تکنولوژی پیچیدهای تولید شده امکان جعل را بهمیزان قابل توجهی کاهش داده است. این فناوری در سال 2013 بر روی اسکناس یورو اعمال [شد] و پس از آن تنها کشورهای معدودی موفق به انتقال دانش فنی، خط تولید و بهرهبرداری از این ویژگی امنیتی بر روی اسکناسهای خود شدهاند.
نوار درخشان، چاپ نوری ــ مغناطیسی متغیر، نخ امنیتی با قابلیت تغییر رنگ از مختصات ایرانچک جدید است.
در نمونههای قبلی اسکناس و ایرانچک باز هم ریال خودنمایی میکرد و این موضوع در نحوه رنگآمیزی صفرها کاملاً نمایان بود.
ایرانچکهای 50 هزار تومانی آبی که قبلاً از سوی رئیس جمهور رونمایی شد، شامل همین موضوع بوده و در آن ریال بارز است.
همانطور که در تصویر مشاهده میکنید، در این اسکناس هم بهصورت عددی و هم بهصورت حروف، واحد پول ملی یعنی ریال نمایان است. صفرها نیز براساس ریال رنگآمیزی شده است.
در اسکناسهای 10 هزار تومانی نیز نحوه رنگآمیزی صفرها بر اساس ریال است؛ در اسکناسهای 5، 2 و 1 هزار تومانی نیز روال رنگآمیزی صفرها براساس ریال است.
به گزارش تسنیم، همزمان با افزایش تورم و کاهش قدرت پول ملی طرحی در دولت قبل کلید خورد مبنی بر حذف صفر از پول ملی! این طرح تا جایی پیش رفت که مدیریت وقت بانک مرکزی با راهاندازی سامانهای مخصوص از مردم درباره نام پول جدید نظرخواهی کرد.
ولی با توجه به گستردگی موضوع و ابعاد آن، بانک مرکزی دولت دهم نتوانست حذف صفرها از پول ملی را اجرایی کند و این طرح تا امروز در این بانک مسکوت مانده است.
بنابراین، سال 1386 ایده حذف صفر از پول ملی با دستور رییس جمهور وقت، محمود احمدینژاد در دستور کار قرار گرفت و پیش از این نیز در سال 1372 ، بانک مرکزی مطالعاتی گسترده را در این زمینه آغاز کرد، ولی در هر دو مقطع کار نیمهتمام ماند.
حذف صفر از پول ملی کشورها نخستین بار پس از پایان جنگ جهانی دوم و تورم تازنده آلمانغربی تجربه شد که چاپ مارک جدید را بهدنبال داشت. پس از آن بهویژه از دهه 60 و 70 میلادی به این سو این عمل بارها و بارها در کشورهای مختلف که اکثراً کشورهای در حال توسعه بودند بهاجرا درآمد.
کشورهایی که اقتصاد آنها از تورم بالا رنج میبرد و ارزش پول ملی آنها در سراشیب سقوط قرار گرفته بود، برای سادهتر شدن مبادلات اقتصادی و بازرگانی و همچنین کاهش هزینه چاپ اسکناس اقدام به حذف صفر یا صفرهایی از اسکناسها کردند. عمده اقتصاددانان بر این عقیدهاند که حذف صفر از اسکناس هیچگونه تأثیری بر شاخصهای اقتصادی و طرف عرضه و طرف تقاضا ندارد و بیشتر اثر روانی بر جامعه میگذارد.
بهعقیده برخی از کارشناسان اقتصادی، افزایش ظاهری قدرت پول ملی، آسانسازی مبادلات، محاسبات و خرید و فروشهای مردم از اثرات قابل تحقق حذف صفرها است، اما برای حذف صفرها ارتقای شاخصهای اقتصادی همچون افزایش تولید، نرخ سرمایهگذاری، آزادسازیهای اقتصادی، رفع انحصارات، حضور بانکهای خارجی در کشور، حضور بیقید و شرط سرمایه گذاران خارجی و غیره نیز باید انجام شود.
ازاینرو حذف صفر از پول ملی میبایست همراه دیگر اقدامات انقباضی در عرصه سیاستهای پولی و انضباط مالی دولتها باشد تا کنار کنترل تورم، حذف صفرهای اسکناس کارکرد خود را داشته باشد، در غیر این صورت خداحافظی صفرها بهزودی اثر روانی خود را از دست داده و صفرها قدرتمندتر از گذشته بازمیگردند.
دادههای بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول حاکی از آن است که دستکم 50 کشور جهان تاکنون اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کردهاند که در برخی از این کشورها برای تکمیل چرخه روانی نسبت به تغییر نام واحد پول نیز اقدام شده است.
…………..
اقدامات اخیر بانک مرکزی حاکی از آن است که موضوع حذف چهار صفر از پول ملی بار دیگر جدیتر از قبل به جریان افتاده است؛ چراکه به گفته رییس کل این بانک، روز گذشته لایحه آن از سوی بانک مرکزی به دولت ارائه شده است.
به گزارش ایسنا، حذف صفر از پول ملی ایران در جمهوری اسلامی تاکنون چندین بار مطرح شده، اما هیچگاه اقدامات اجرایی به صورت جدی در راستای آن انجام نگرفته است که سالهای ۱۳۷۲ و ۱۳۸۶ از نمونههای بارز این موضوع هستند.
آذر دو سال پیش بود که برای نخستین بار، حذف چهار صفر از پول ملی به طور جدیتری از سوی مسئولان وقت پیگیری شد تا جایی که در جلسه هیات وزیران، واحد پول ایران، تومان و برابر با ۱۰ ریال تعیین شد.
با این اقدام به نظر میرسید که بانک مرکزی به دنبال حذف صفر از پول ملی است که ولیالله سیف، رئیسکل وقت بانک مرکزی گفت که این موضوع به معنای حذف صفر از پول ملی نیست، اما دولت و بانک مرکزی به دنبال این موضوع هستند که در لایحهای جداگانه نسبت به حذف چهار صفر از پول ملی اقدام کنند.
از سوی دیگر، تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان نیازمند تصویب مجلس و شورای نگهبان بود که دولت به رغم تصویب این امر در هیات وزیران، موضوع را مسکوت نگه داشت و این تغییر در همین مرحله نیمهتمام ماند و لایحهای از سوی دولت برای حذف چهار صفر از پول ملی نیز به مجلس ارائه نشد.
اما این بار و با گذشت دو سال پس از آن اتفاق، حذف صفر از پول ملی ایران، رنگ و بوی جدیتری به خود گرفته و به نظر میرسد که حتی اقدامات ابتدایی آن نیز انجام شده است.
نخستین جرقه از جدی شدن دوباره حذف چهار صفر از پول ملی زمانی زده شد که بانک مرکزی در هفته گذشته از اسکناس ۵۰ هزار تومانی جدید خود رونمایی کرد و در طراحی این اسکناس نکاتی وجود داشت که توجه برخی را به خود جلب کرد. نکته مهم نخست، استفاده از رنگآمیزی متفاوت در ارقام چاپشده روی اسکناس بود به طوری که چهار صفر بعد از عدد ۵۰ با رنگ متفاوت و کمرنگتر طراحی شدهاند و در قسمت پایینی اسکناس نیز عدد ۵۰ به طور جداگانه درج شده است.
دومین نکته، استفاده از طرح کوه دماوند پشت اسکناسهای جدید ۵۰ هزار تومانی است که این طرح پیش از این پشت اسکناسهای ۱۰۰۰۰ ریالی (۱۰۰۰ تومانی) قدیمی استفاده میشد و شاید این موضوع نیز اشاره دیگری به حذف چهار صفر از پول ملی داشته باشد.