معامله احتمالی بویینگ برای فروش هواپیما به ایران ممکن است مزایایی را برای این شرکت و بانک های ایلات متحده( که تامین مالی این معامله را برعهده دارند) داشته باشد، اما این معامله مملو از خطر نیز است. برای مثال ممکن این است این هواپیماها به عنوان ابزاری در جهت حمایت ایران از تروریسم و برای جنایات جنگی در سوریه استفاده شود.
به جز فروش هواپیما و قطعات یدکی و ارایه خدمات به پنج خط هوایی ایران- که ارتباط هوایی مستمری با سوریه و حزب الله دارند- طرح جامع اقدام مشترک (برجام)، تحریم های آمریکا علیه خطوط هوایی ایران را برداشت. وزارت خزانه داری آمریکا در ماه گذشته مجوز عمومی را برای فروش هواپیما به ایران صادر کرد و همچنین طرح جامع اقدام مشترک (برجام) به بانک های ایالات متحده اجازه تامین مالی این معاملات را داده است. درواقع، مادامی که پنج خط هوایی تحریم شده، از این معاملات سود نبرند، واشنگتن به بویینگ اجازه معامله می دهد. اما چگونه می توان از این امر مطمئن شد؟
ایران قصد دارد با خرید500 فروند هواپیما، ناوگان فرسوده خود را جوان کند، و بویینگ هم در گزارشی اعلام کرده است که می خواهد 100 فروند هواپیما به تهران بفروشد. در پی آن، خبر از معامله چند میلیارد دلاری با ایرباس برای خرید 118 هواپیما آمد و نیز معامله خرید 40 هواپیما با ATR و نیز معاملات دیگر با بمباردایر و امبرایر.
مساله ای که باقی می ماند این است که این معاملات چگونه تامین مالی می شوند؟
در مورد ایرباس و ATR بانک های اروپایی و سازمان های دولتی اعتباری صادرات ایتالیا و فرانسه، معاملات را تامین مالی خواهند کرد. اما در مورد بویینگ مسئله پیچیده تر خواهد شد، اما با این حال، این نیز ممکن است که دولت اوباما به هموارتر کردن معامله و شرایط تامین مالی آن متمایل باشد.
قبلا معاملات دلاری با ایران ممنوع شده بود، اما استثناهای نادری ( مانند فرش و مواد غذایی) وجود داشت که نیاز به مجوز از دفتر کنترل دارایی های خارجیِ وزارت خزانه داری (OFAC) داشت.
اما معاملات هواپیمایی از لحاظ تکنیکی قانونی است و، با توجه به فرسودگی ناوگان تجاری، ایران قطعاً به هواپیماهای جدید برای حمل و نقل قانونی احتیاج دارد. اما نمی توان این امر را نیز نادیده گرفت که تهران به این هواپیماها برای اجرای عملیات غیرقانونی، انتقال هوایی سلاح و شبه نظامیان از فرودگاه های تهران و آبادان به سوریه نیز نیاز دارد. حمل و نقل هوایی نظامی ایران به سوریه از سال 2011 آغاز شد، زمانی که سوریه -مدت کوتاهی پس از بهار عربی- درگیر یک جنگ تمام عیار داخلی شده بود. با عملیات دفاعی رژیم بشار اسد در سوریه، و نیز با درنظرگرفتِ این نکته که آمریکا و متحدانش تمایلی نداشتند تا با دخالت در سوریه، روند توافق هسته ای با ایران را به خطر بیاندازند، حمل و نقل هوایی بین ایران و سوریه نیز از آگوست 2015 ( از پروازهای هفتگی به پروازهای روزانه) به طور چشم گیری افزایش یافت.
این پروازها به نیروهای مسلح دولتی سوری، حزب الله لبنان و خود سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تجهیزات تازه و نیروهای تازه نفس ارائه می کنند. همه این ها برای ماندگاری رژیم بی رحم اسد هزینه می شود که از سال 2011 تاکنون مسئول جان نیم میلیون نفر است. اینگونه است که احتمالا، بویینگ نیز به دنبال حصول اطمینان از این امر است که هوپیماهایی که به ایران می فروشد، در این زمینه استفاده نشود.
هواپیمایی دولتی ایران-ایران ایر- تنها شرکت خریدار این هواپیماها خواهد بود. وزارت خزانه داری، ایران ایر را به خاطر نقشش در حمل و نقل هوایی تسلیحاتی ایران به سوریه در سال 2011 تحریم کرد. اما از زمانیکه طرح جامع اقدام مشترک (برجام) منعقد شد، هواپیماهای این شرکت کمتر در مسیر ایران-سوریه حمل و نقل داشتنند. این شرکت در ژانویه از لیست تحریم JCPOA بیرون آمد.
بدون در نظر گرفتن این امر که، هواپیماهای ایران ایر سلاح های مجهزی را به سوریه انتقال می دهد، در تاریخ 9 جون از آبادان، در حالیکه از شماره پروازهای ایران تهران –دمشق استفاده می کرد، و در 8 و 15 جون از تهران، از شماره پروازهای تهران نجف( که اکنون از بین رفته است) استفاده می کرد. /
اگر بار دیگر ثابت شود که ایران ایرسلاح، تجهیزات و نیرو به سوریه می برد، خطر احتمال تجدید تحریم ها برای این خط هوایی وجود دارد و این خطر احتمالی برای بویینگ نیز وجود دارد که با هواپیماهایش به قساوت رژیم اسد کمک کند. به احتمال زیاد ایران ایر تمام هواپیماهایی را که خریده است، نگاه نمی دارد. ناوگان این هواپیمایی با 36 هواپیما ادامه می دهد، از این رو است که انتظار می رود که تعداد زیادی از این 500 فروند هواپیما را به شرکت های هوایی دیگر واگذار کند، یا به دیگر خطوط هوایی ایران، بفروشد و یا اجاره دهد.
از دیگر خطوط حمل و نقل هوایی در ایران، ماهان است که همچنان تحریم های آمریکا بر آن اعمال می شود، به این علت که به حمایت خود از دخالت نظامی ایران در سوریه ادامه می دهد. هواپیمایی ماهان در صدر شرکت های هوایی است که پروازهای غیرقانونی به دمشق دارد. پروازهای این شرکت از فرودگاه آبادان به عنوان مرکز تدارکات استفاده می کنند.
بنابراین، حتی اگر در حال حاضر این قراداد فروش هواپیما قانونی باشد، بویینگ با خطر بزرگی رو به رو است. هیچ تضمینی وجود ندارد که هیچ کدام از این هواپیماها در حمل و نقل هوایی سلاح و نیروهای شبه نظامی به سوریه مورد استفاده واقع نشود. در واقع، برخی از هواپیماهایی که اخیراً به ناوگان تجاری ایران اضافه شده اند- چندین ایرباسA340 که ماهان ایر سال گذشته خرید- تنها چند ساعت قبل از اینکه تهران را به مقصد اروپا ترک کنند، به دمشق پرواز کردند( در دمشق توقف داشتند). کاملا ممکن است قبل از اینکه گردشگران را به مقصدشان برسانند، از راه هوایی به بشار اسد سلاح برسانند.
فراتر از این خطر – که ممکن است این هواپیماها توسط ایرانیان برای حمایت از اسد و دیگر رژیم های جنایت کار مورد استفاده قرار گیرد – ریسک مالی نیز متوجه این معامله است، از جمله تهدید وکلای پرونده های حقوقی برای جمع آوری50 میلیاد دلار برای قربانیان جنایات تروریستی ایران. همچنین این معامله صرف نظر از جنگ قانونی و هزینه های مالی، ممکن است به یک کابوس برای اعتبار و شهرت بویینگ تبدیل شود. ریسک این معامله برای بویینگ و یا دیگر شرکت ها، بیشتر از سود آن است.
این مقاله تلخیصی از این مقاله است: http://ow.ly/J8SA301KxJ5