پایگاه خبری / تحلیلی نگام – ۱۱ سال پيش در چنين روزی اسماعيل فصيح در تهران درگذشت. او درباره داستانهایش میگفت: “برخی از داستانهايم گويی خودشان پديد میآيند. وقتی میخوانمشان به گريه میافتم”.
اسماعيل فصيح در سال ۱۳۱۳ در تهران زاده شد و درباره خانوادهاش هم میگفت: «پدرم نزدیک سه راه شاپور مغازه خواربارفروشی داشت.» اما دو ساله بود كه پدر را از دست داد.
فصيح در گرماگرم جنبش ملیشدن نفت دبيرستان را به پايان رساند. او در بخشی از خاطراتش درباره دوران نوجوانیاش میگوید: «پس از سه سال آموزگاری، مادرم به من ۳۲۰۰ تومان كمک كرد و با همان پول رفتم آمریكا. چهار سال شیمی خواندم و از همان ماه اول چون انگلیسیام خوب بود، اجازه یافتم ساعات آزادم را برای دانشگاه كار كنم.»
او پس از گرفتن كارشناسی به سانفرانسيسكو رفت و ازدواج كرد، ولی همسرش به هنگام زايمان درگذشت و او اين اندوه را تا پايان عمر با خود كشيد و در آثارش به ويژه در “عشق و مرگ” بازتاب داد.
پس از آن زندگی ناكام باز به دانشگاه مونتانا رفت و ادبيات انگليسی خواند. در 29 سالگی به ايران بازگشت و به عنوان مدرس در دانشكده شركت نفت استخدام شد و به اهواز و سپس به آبادان رفت.
همزمان ترجمههايش كه بيشتر در زمينه روانشناسی اجتماعی هستند، توسط انتشارات فرانكلين چاپ میشدند. ۳۴ ساله بود كه پس از انتشار چند داستان كوتاه، نخستين رمانش “شراب خام” را منتشر كرد كه مانند همه آثارش تهرنگ كارآگاهی دارد. اين داستان خواننده را با واقعيت جامعه شهری ايران در پايان دهه ۱۳۳۰ آشنا میكند.
رمانهای او همه گِرد زندگانی “خانواده آريان” میگردند كه با زندگی نويسنده بيگانه نيست. داستانهای او ساختی ادواری دارند. در هر رمان زندگی يكی از افراد اين خانواده محور داستان است. به اين ترتيب داستانهای فصیح به هم پيوستهاند و زندگی شهری را از سال ۱۳۰۰ تا ۱۳۷۰ به تصوير میكشند. آدمهای داستانهای او همه سرگشته، سرخورده و گرفتار خفقان زندگی هستند و فدای خشونت اجتماع میشوند.
او در 38 سالگی “دل كور” را با الهام از خاطرات كودكیاش در محله “درخونگاه” نوشت و ۴۷ ساله بود كه با آغاز جنگ ايران و عراق دانشكده نفت آبادان بسته و خانهاش ويران شد و به تهران رفت: «بعد از آن كه دو تا كتاب نوشته بودم شروع كردم به نوشتن “داستان جاوید” در حالی كه نه كسی را به نام جاويد میشناختم و نه از دین زرتشتی خبر داشتم. ناگهان یک روزی خلاصهای به ذهنم رسید و داستان را كه شروع كردم، نوشتناش شش سال طول كشید.»
او نخستين نويسندهای است كه شرايط جنگ ايران و عراق را در “زمستان ۶۲” بازتاب داد. اسماعيل فصيح در ۷۴ سالگی در زادگاهش درگذشت.