✍? رضا غبیشاوی
کلاب هاوس جدیدترین شبکه اجتماعی است که به تازگی در جهان و البته ایران رونق گرفته است. در این شبکه اجتماعی، افراد صدای خود را به اشتراک می گذارند و می توانند در قالب اتاق های مجازی، به طور زنده باهم گفتگوی صوتی داشته باشند.
درباره این شبکه اجتماعی جدید می توان گفت:
1- ماهیت رسانه – یکی از چیزهایی که با وجود اینکه بیش از 100 سال از عمر آن در ایران می گذرد اما ماهیت آن هنوز از سوی حاکمیت و حتی جامعه به رسمیت شناخته نشده “رسانه” است.
در ایران همچنان به رسانه به عنوان ابزار تبلیغاتی نگریسته می شود و ماهیت اطلاع رسانی مستقل و بی طرفانه آن از سوی حاکمیت و جامعه به رسمیت شناخته نشده است. بی طرفانه مثل یک قاضی هنگام قضاوت و یک داور هنگام سوت زدن در زمین فوتبال.
کلاب هاوس، جامعه را با فضای چند طرفی آشنا می کند و این فضا، به رسانه برای کارکرد اطلاع رسانی واقعی و حرفه ای و بی طرفانه کمک می کند. کافی است پوشش خبری سخنان ظریف در کلاب هاوس را در رسانه ها دنبال کنیم.
رسانه ها و روزنامه نگاران باید از شبکه های اجتماعی، بی طرفی و استقلال حرفه ای را یاد بگیرند. این دو از مهمترین عوامل اعتماد بالا به شبکه های اجتماعی هستند.
در نبود رسانه های حرفه ای، مستقل، آزاد و بی طرف، شبکه های اجتماعی جایگزین می شوند و همه به آنها پناه خواهند آورد تا نیازهای اطلاع رسانی خود را رفع کنند.
یکی از دلیل حضور 3 وزیر در کلاب هاوس و توضیح نظرات خود نیز همین موضوع است.
علاوه بر این، باید به این نکته هم اشاره کرد که کلاب هاوس یک محیط و امکان جدید را در اختیار چهره ها قرار می دهد تا ضمن ارتباط مستقیم و زنده صدایی با مردم، بتوانند با حضور همه خبرنگاران علاقمند جهان، چیزی شبیه نشست خبری برگزار کنند. کما اینکه در زمان حضور و سخنرانی ظریف در کلاب هاوس، شمار زیادی از خبرنگاران و فعالان سیاسی رسانه ای ایرانی مقیم داخل و خارج از کشور در اتاق مجازی او حضور داشتند.
علاوه بر این، از ابزار کلاب هاوس هم می توان استفاده رسانه ای کرد. در نتیجه به زودی شاهد رسانه های حرفه ای / نیمه حرفه ای خواهیم بود که همه فعالیت آنها در قالب این شبکه اجتماعی خواهد بود. شبیه آنچه که در قالب سایت خبری یا کانال های خبری تلگرامی یا صفحات خبری در توییتر و اینستاگرام وجود دارند. این نیز شاهد دیگری بر عبور جامعه روزنامه نگاری ایران از “عصر مجوز” برای فعالیت رسانه ای است.
2 – اینترنت به صوت عام و شبکه های اجتماعی و پیام رسان ها به طور خاص سه چیز را می توانند ایجاد یا تقویت کنند. رسانه واقعی و آزاد – حزب واقعی و آزاد — افکار عمومی قدرتمند و تاثیرگذار .
هر سه به زندگی بهتر کمک می کنند.
3- فیلتر – روش تاریخی حاکمان و مسوولان و حتی بخش هایی از جامعه ایرانی در برابر وسایل ارتباطی جدید، بستن و ممنوعیت و فیلتر است. با این حال به نظر می رسد با توجه به افزایش تاریخ خوانی و عیان شدن ناکارآمدی فیلترینگ و ممنوعیت به ویژه در برابر ماهواره و تلگرام و اینترنت به صورت عام، احتمال فیلتر کلاب هاوس کاهش داده یافته گرچه می دانیم در جغرافیای ایران هیچ چیز بعید نیست و همین چند وقت قبل، یک پیام رسان به نام سیگنال، در حالی که هنوز بین استفاده کنندگان ایرانی رواج پیدا نکرده بود فیلتر شد و مشخص هم نشد چرا و چگونه این اتفاق افتاده است.
با این حال، نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری 1400 که معمولا با باز شدن درها و افزایش آزادی های سیاسی اطلاع رسانی همراه است احتمال فیلتر شدن کلاب هاوس را کاهش می دهد. علاوه بر این، استفاده طیف اصولگرا از این ابزار برای اطلاع رسانی، سازماندهی و تبلیغ و توجیه و تلقین هواداران خود به ویژه در مرحله قبل از انتخابات ریاست جمهوری 1400 شاید خطر فیلتر را از کلاب هاوس دور می کند.
در هر حال چه فیلتر شود و چه فیلتر نشود مردم به استفاده از کلاب هاوس ادامه خواهند داد.
4 – خبر جعلی – یکی از چالش های شبکه های اجتماعی، کمک به گسترش خبر جعلی در جامعه است. دلیل آن نیز مشخص است. در شبکه های اجتماعی مردم عادی محتوا منتشر می کنند یعنی افرادی غیر از روزنامه نگاران حرفه ای. آنها معمولا بر خلاف روزنامه نگاران حرفه ای، سرعت را بر صحت و دقت، ترجیح می دهند و علاوه بر این از مهارت و آموزش روزنامه نگاری برای تشخیص و گزینش خبرهای جعلی از واقعی برخوردار نیستند.
یکی از ویژگی های کلاب هاوس این است که افراد صحبت می کنند. آنچه که منتشر می شود صدای زنده است. در نتیجه به سندیت و راستی خبرها کمک بزرگی می شود. علاوه بر این، احتمال تقطیع سخنان هم کاهش می یابد. از این لحاظ، این شبکه اجتماعی می تواند در راستای مقابله با خبرهای جعلی و حمایت از منابع خبری و صحت و دقت خبرها باشد.