✍?رضا غبیشاوی
محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه امروز به مجلس رفت و با سخنان تند و توصیف هایی چون ذلیل و دروغگو روبه رو شد. برخی نمایندگان انتقاد کردند که چرا با وجود برجام و مذاکرات 5+1 و … اما سکه به 10 میلیون و دلار به 21 هزار تومان رسیده است. قیمت مسکن و خودرو، جهشی رشد کرده و قیمت کالاهای مختلف از جمله موادغذایی چند برابر شده؟
پاسخ ساده است. چون برجام نابود شده.
سوال: اما مقامات دولت و در راس آنها حسن روحانی رئیس جمهوری و ظریف تاکید دارند برجام زنده است و به حیات خود ادامه می دهد. پاسخ: روحانی و ظریف و دولت نمی خواهند قبول کنند برجام به پایان رسیده زیرا تاثیرگذاری مثبت خود را از دست داده است. آنها وارد قمار خطرناکی شده اند تا به هر ترتیب این بیمار مرگ مغزی شده را تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در آبان امسال برسانند و با این اقدام شاید در پی شکست ترامپ و پیروزی یک دموکرات (جو بایدن) بتوانند نفس مسیحایی را به برجام برسانند و این توافق را بازگردانند.
اما این یک قمار بزرگ است. قماری که حداقل تا کنون آسیب بزرگی را متوجه ایران و منافع ایرانیان کرده است.
با خروج ترامپ از برجام در 18 اردیبهشت 97، برجام عملا نابود شد. برجام در اصل توافقی میان تهران و واشنگتن بود و با خروج یک طرف، توافق بلاموضوع شد. مردم ایران قبل و بعد از برجام را به خاطر دارند. قبل از برجام با تحریمهای شدید و خردکننده آمریکا و سازمان ملل، صادرات نفت ایران و کسب درآمدهای آن متوقف شد. در نتیجه، در سال 90، قیمت دلار از حدود هزار تومان، بیش از سه برابر افزایش یافت و به بیش از سه هزار تومان رسید.
سایر قیمت ها در حوزه خودرو، مسکن، انواع کالاها و به ویژه موادغذایی نیز شاهد همین افزایش قیمت بود.
با امضای توافق برجام در 23 تیر 94، اوضاع آرام شد و آب دوباره به جوی بازگشت. صادرات نفت ایران از سرگرفته شد و پولش در اختیار دولت ایران قرار گرفت. تحریم های خفه کننده ایران متوقف، تعلیق یا حذف شدند. ایران دوباره نفس کشید. شرکت های خارجی دوباره برگشتند. خودروهای جدید خارجی دوباره تولید شدند. توتال به عسلویه برگشت. رشد اقتصادی و رونق کسب و کار برگشت تا اینکه ترامپ در انتخابات آمریکا پیروز شد و همانگونه که وعده داد از برجام خارج شد. با خروج ترامپ از برجام، عملا این توافق به پایان رسید گرچه در شکل و معنی و با اصرار ایران و اروپا، باقی مانده است.
چرا روحانی و ظریف از پذیرش مرگ برجام، خودداری می کنند و این اشتباه بزرگ را مرتکب می شوند؟ چون آنها می دانند برجام، موضوع حیاتی و کلیدی دولت است. بدون برجام، دولت بلاموضوع می شود.
اقدام صحیح این بود که روحانی و دولتش باید جلوی خروج آمریکا از برجام را می گرفتند اما وقتی امریکا از برجام خارج و تحریم ها علیه ایران را برگرداند و تلاش های بعدی نیز با شکست روبه رو شد آنها باید با شرایط جدید خود را تطبیق می دانند. با این واقعیت راهی برای جز استعفا و ترک دولت و استعفای زودهنگام نبود.
ای کاش روحانی استعفا می داد. زیرا دولتِ گفتگو و مذاکره نمی تواند علیه مذاکره باشد. دولت ضدتحریم نمی تواند به تحریم ها خوش آمد بگوید.
با خروج امریکا از برجام، دوباره تحریم ها و فشارهای خفه کننده آمریکا علیه ایران و ایرانیان بازگشت. اینکه برجام وجود دارد و کار می کنند یک ناراست بزرگ است که روحانی و ظریف به مردم ایران می گویند و خود و منافع ایرانیان را قربانی آن می کنند.
اگر هم اکنون سکه و دلار با 10 میلیون و 21 هزار تومان رکورد می زنند نتیجه گفتگو و مذاکره نیست بلکه نتیجه عدم گفتگو و مذاکره است. نتیجه مرگ عملی برجام پس از خروج آمریکا از این توافق است.
مسوولیت سکه 10 میلیونی و دلار 21 هزار تومانی، بر عهده دولت روحانی و حکومت ایران است اما برعهده مذاکره و برجام نیست.
راه حل فعلی چیست؟ استعفای سریع دولت، برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، اصلاح قانون اساسی. تغییرات اساسی.
اینکه چرا ایران به مسیر برجام کشیده شد چرا در برجام رفتارهای ایران متناقض بود چرا امریکا از برجام خارج شد و … خود نیازمند مطالب مفصل و جداگانه دیگری هستند.