پایگاه خبری / تحلیلی نگام – در حالی که گمانه زنی ها نشان از بخت مسلم ابراهیم رییسی برای تکیه زدن به صندلی ریاست دستگاه قضا دارد سخنگوی قوه قضاییه از این موضوع اظهار بی اطلاعی کرد
میثم بازیاری
محسنی اژه ای در برنامه بدون توقف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه معمولا رییس بعدی قوه قضاییه از شورای نگهبان انتخاب شده و بعد از اینکه دوره ریاست قوه قضاییه به اتمام می رسد مجددا عرفی شده که به شورای نگهبان بر میگردد، آیا علت خاصی دارد؟ گفت: خیر علت خاصی ندارد که حتما رییس قوه قضاییه از شورای نگهبان بیاید یا احیانا بعد از ریاست قوه حتما به شورای نگهبان برود. این موضوع تقریبا شاید تصادفی بوده و شخصیتهایی که در شورای نگهبان و یا در قوه قضاییه بودهاند واجد شرایط بودند و به این دلیل انتخاب شدند.
وی درباره سازوکار تعیین رییس قوه قضاییه، گفت: طبق قانون اساسی، رییس قوه قضاییه توسط مقام معظم رهبری به مدت ۵ سال منصوب میشود و در طول سنوات گذشته و تصدی این سمت توسط آیت الله آملی لاریجانی، دو دوره ۵ ساله شد و الان ۵ سال دوم تقریبا رو به اتمام است و با توجه به تشخیصی که داده شد آیت الله آملی لاریجانی به سمت ریاست مجمع تشخیص نظام و همچنین عضو فقهای شورای نگهبان منصوب شدند و طبیعتا دوره بعدی شخص دیگری مسئولیت قوه قضاییه را به عهده خواهد گرفت.
وی درباره اینکه آیا رییس بعدی قوه قضاییه مشخص شده است؟ گفت: هنوز تا جایی که بنده خبر دارم به صورت قطعی کسی مشخص نشده است، طبیعتا وقتی ریاست قوه قضاییه تعیین شد همه در جریان قرار میگیرند.
سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به سوالی مبنی براینکه آیا شما خودتان جزو گزینههای ریاست قوه هستید گفت: خیر بنده قطعا جزو گزینهها نیستم.
محسنی اژهای افزود: یکی از اهداف مهم نظام جمهوری اسلامی ایران تحقق عدالت در ابعاد مختلف مخصوصا “عدالت اجتماعی” است. قدمهای بسیار خوبی در این ۴۰ سال در رابطه با عدالت اجتماعی برداشته شده است.
وی ادامه داد: البته معتقدم هنوز جا دارد که در دوره ریاست بعدی قوه قضاییه نسبت به تحقق عدالت اجتماعی به صورت بالاتر و کامل تر برنامه ریزی شود. البته این اظهاراتم به این معنا نیست که عدالت نداریم، بلکه باید این عدالت ارتقاء یابد و این مسئله یکی از مواردی است که باید ساز و کار آن دیده شود و اگر نیازی به قانون است لایحه ارائه دهند و اگر نیازی به تغییر ساختار است ساختار دهند و اگر نیاز به تربیت نیروی انسانی است مورد توجه قرار دهند و هر اقدامی که میشود انجام داد که برای مردم تحقق یکی از اهداف نظام که عدالت در همه ابعاد به خصوص عدالت اجتماعی است، محسوس و ملموس باشد.
معاون اول قوه قضاییه افزود: این وظیفه حکومت است و باید همه حکومت از جمله مجلس و قوای قضاییه و مجریه عدالت را مورد توجه قرار دهند اما قوه قضاییه هم به نظرم باید یک نقش قابل توجهی را در این خصوص انجام دهد.
وی درباره کاهش جمعیت کیفری زندانها و تفکیک زندانیان گفت: ما هرکسی که ولو یک شب یا نصف روز وارد زندان شده است را زندانی محسوب میکنیم و از سوی دیگر با وجود اینکه در حال حاضر بخش قابل توجهی از زندانیان تفکیک شده اند ولی کافی نیست و به دلیل کسری بودجه، امکان ساخت زندان به تعداد زیاد و تفکیک همه زندانیان وجود ندارد؛ درحالیکه افرادی که مثلا جرم سازمان یافته دارند و یا تروریست و مجرم مواد مخدر هستند و سابقه شرارت دارند و یا دارای امراض مسری هستند باید تفکیک شوند. حتی دسترسی به زندانی توسط خانوادهها و وکیل هم باید متفاوت باشد، اما به دلیل ضیق مکان و بودجه قوه قضاییه امکانش را ندارد.
وی افزود: باید با دولت و مجلس صحبت شود و سازوکار مناسبی را پیش بینی کرد تا اگر خانواده فردی که سوسابقه ندارد و عمل غیر عمدی مثل تصادف یا چک برگشتی مرتکب شده، اگر میخواهد به ملاقات زندانی برود از همان مسیر و سالنی که خانواده زندانی خطرناک و مریض استفاده میکند، استفاده نکند؛ بنابراین باید در رابطه با تفکیک زندانی، نحوه سرویس دهی به خانواده زندانی از جمله ملاقات و مرخصی و امکانات دسترسی به وکیل و نوع وکیل اقداماتی صورت گیرد.
سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به سوالی درباره اعطای مرخصی به زندانیان و اینکه برخی مفسدین اقتصادی مرخصیهای آنچنانی دارند و برای فوت پدرشان بیرون میآیند و خیلی آزادتر از دیگر زندانیان هستند؟ گفت: اینکه میفرمایید پدرشان فوت کرده و بیرون آمدند باید گفت که بسیاری از زندانیان اینگونه هستند، اما مدت مرخصی متفاوت است. روند اعطای مرخصی در قانون پیش بینی شده است؛ البته قانون در طول چهار دهه همیشه یکسان نبوده است. یک عده هستند که اعطای مرخصی به آنها خطرناک است و خطرناک بودن آنها شناسایی شده است و نمیشود به این قبیل افراد مرخصی و عفو و آزادی مشروط داد، ولی برخی افراد ممکن است خطرناک نباشند.
محسنی اژهای تصریح کرد: قبلا اختیار مرخصی در یک مقطعی به عهده دادسرا و یک زمانی بر عهده زندان و یک وقتهایی مشترک بود و قانون بعد از اصلاح، زمان تعیین کرد و مشخص کرد که چه افرادی میتوانند مرخصی بروند و در ماه چقدر میتوانند از آن استفاده کنند و در چه مقاطعی میتوانند مرخصی بروند که یکی از موارد فوت نزدیکان و یا پیش آمدن مشکلی حاد برای نزدیکان یا ازدواج خود و نزدیکان بود.
وی خاطرنشان کرد: این موضوع که آیا همه از همه موارد یکسان استفاده میکنند ممکن است اینگونه نباشد. ما اعتقاد داریم اینگونه نیست که بگوییم همه افراد زندانی یکسان از مرخصی استفاده میکنند چراکه بخشی به دلیل اینکه قانون در مورد مجرمان خطرناک و افرادی که سابقه کیفری ندارند فرق گذاشته است نمیتوانند از مرخصی استفاده کنند. یک بخش دیگر این است که فرد تضمین ندارد مثلا کلاهبرداری کرده و آدم خطرناکی هم نیست و شاکی خصوصی دارد ولی وقتی میخواهد مرخصی برود، چون شاکی دارد و باید بابت خسارت پول پرداخت کند و وثیقه ندارد، نمیتواند به مرخصی برود چراکه اگر تضمین نگذاشت و به مرخصی رفت و برنگشت شاکی چه کاری میتواند انجام دهد. مواردی میآید که بنده میگویم مرخصی بدهید، ولی قاضی ناظر زندان و دادستان میگویند که او شاکی خصوصی دارد و اگر مرخصی بدهیم تامین ندارد؛ البته ممکن است واقعا افرادی باشند که به خاطر جایگاه و نفوذشان این کار را انجام دهند و من نفی نمیکنم که هیچکس از نفود و جایگاه اجتماعیاش استفاده نمیکند.
سخنگوی قوه قضاییه در پایان گفت: باید یک بازتعریفی در مورد قوه قضاییه و ضابطین که یکی از ابزار و نیروهایی هستند که در احقاق حق نقش دارند، صورت گیرد البته به این معنا نیست که در گذشته مشکل عمده داشتیم، بلکه برای ارتقاء باید این اقدام صورت گیرد.
ابراهیم رئیسی با چه سابقهای رئیس جدید قوه قضائیه خواهد شد؟
اگر ابراهیم رئیسی به ریاست قوه قضائیه برسد، اولین باری است که در تاریخ ۴۰ ساله جمهوری اسلامی، کسی بر مسند دستگاه قضا مینشیند که پیش از این سابقه حضور در دستگاه را داشته است.
رئیسی با چه سابقه ای رئیس جدید قوه قضائیه خواهد شد؟
رویداد۲۴ میثم سعادت: اگر شایعات درست باشد و ابراهیم رئیسی از سال آینده رئیس قوه قضائیه ایران شود، او ششمین قاضی القضات جمهوری اسلامی در عمر چهل ساله آن خواهد شد.
ریاست رئیسی در قوه قضائیه یک اتفاق جدید در دستگاه قضا رقم خواهد زد؛ برای اولین بار کسی رئیس نهاد برقراری عدل در کشور خواهد شد که سابقه فعالیت در این قوه را در کارنامه دارد. نه آملی لاریجانی و هاشمی شاهرودی، نه محمد یزدی و موسوی اردبیلی، هیچکدام پیش از ریاست بر قوه قضائیه سابقه فعالیت در این قوه را نداشتهاند. حتی مرحوم بهشتی نیز قبل از ریاست قوه، سابقهای در دستگاه قضا نداشته است.
به گزارش رویداد۲۴ نقل است که سال ۵۷ مرحوم بهشتی به ناصر کاتوزیان گفته شما به عنوان دادستان کل کشور همکاری کنید اما مرحوم کاتوزیان قبول نکرده بودو گفته بود اگر قرار است اصلاحی صورت بگرد، اصلاح نظام قضایی در اولویت است، یکی از مهمترین اصلاحات این است که شما رئیس شورای عالی قضایی نباشید، چون شما هیچکدام از سلسله مراتب قضایی را طی نکردهاید، چون شما استعفا نمیکنید، پس اجازه بدهید من هم نباشم.
رئیسی، مدتها از مدیران ارشد قوه قضائیه بوده است، اما او هم سال ۹۶ عنوان نامزد اختصاصی اصولگرایان در انتخابات مقابل حسن روحانی قرار گرفت و همین مسئله باعث شده ناظران سیاسی معتقد باشند ممکن است این سابقه در بی طرفی قوه قضائیه اثرگذار باشد.
رئیسان قبلی قوه که بودند؟
در میان رئیسان دستگاه قضا فقط این شهید بهشتی بود که به شهادت رسید و سایر رئیسان قوا، موفق به پایان رساندن دوران خدمت خود در قوه قضائیه شدند. بعد از دکتر بهشتی، موسوی اردبیلی رئیس قوه قضائیه شد. او سه سال از بهشتی بزرگتر بود و تا وفات امام خمینی، در این مسئولیت حضور داشت.
اعدامهای دهه شصت، مهمترین چالش قضایی در دوران موسوی اردبیلی و مسئولان قضائی آن زمان بود که هنوز پرسشهای زیادی درباره آن وجود دارد که بیپاسخ مانده است. موسوی اردبیلی دو سال قبل و در نود و یک سالگی درگذشت. وی در زمان وفات به عنوان مرجع تقلید، مورد رجوع جمع زیادی از شیعیان به خصوص اهالی اردبیل بود و از طرفی به خاطر مواضعی که در سال ۸۸ اتخاذ کرده بود، محبوبیتی هم بین اصلاحطلبان داشت.
محمد یزدی از موسوی اردبیلی و بهشتی جوانتر بود، اما زمانی که در مسئولیت ریاست قوه قضائیه قرار گرفت، پنجاه و هشت ساله بود. آیت الله یزدی دور اول و دوم نماینده مردم تهران و نایب رئیس مجلس شورای اسلامی بود و بعد از اینکه در دور سوم رای کافی به دست نیاورد، جانشین صافی گلپایگانی، در شورای نگهبان شد.
یزدی تا سال ۹۴ همیشه عضو خبرگان قانون اساسی هم بود، اما این دوره با رای مردم از ورود به مجلس خبرگان رهبری هم بازماند. این روحانی هشتاد و هشت ساله، اخیرا نامهای سراسر انتقاد به آیت الله شبیری زنجانی نوشت و از دیدار این مرجع تقلید با سید محمد خاتمی انتقاد کرد. وی بیش از سایر رئیسان قوه قضائیه ایران، به جناح اصولگرا دلبستگی داشت.
آیت الله هاشمی شاهرودی جانشین یزدی در قوه قضائیه شد. خبر درگذشت هاشمی شاهرودی امروز در رسانهها بازتاب زیادی داشته است. او از سال ۷۷ و حضور در مجلس خبرگان، فعالیت خود را در سیاست ایران آغاز کرد. برادران او از مبارزان سیاسی عراق بودند.
به گزارش به گزارش رویداد۲۴ حضور هاشمی شاهرودی در قوه قضائیه ابتدا با استقبال اصلاحطلبان موجه شد که به خاطر دادگاه کرباسچی و سایر زندانیان سیاسی از قوه قضائیه انتقاد داشتند. هاشمی شاهرودی حتی با اعضای جبهه مشارکت جلسهای برگزار کرد. مرگ زهرا کاظمی یکی از سیاسیترین پروندههای دوران ریاست هاشمی شاهرودی در قوه قضائیه بود و سرانجام در تابستان ۸۸، صادق لاریجانی جانشین او شد.
صادق لاریجانی که سابقه عضویت در شورای نگهبان و مجلس خبرگان را دارد، در سال ۸۸ و اوج اعتراضات، رئیس قوه قضائیه شد. بر خلاف هاشمی شاهرودی که اصلاحطلبان از او استقبال کردند، حضور آملی لاریجانی با استقبال جریان اصولگرا همراه بود که او را جانشین مناسبتر برای هاشمی شاهرودی میدانستند. اگر اتفاق خاصی نیفتد چند ماهی دیگر رئیسی بر مسند دستگاه قضا مینشیند، باید دید این بار کدام جریان از ریاست او استقبال میکند!