پایگاه خبری / تحلیلی نگام – ۴۸ سال پیش در هفدهم شهریور سال 1352 عبدالحسین صنعتیزاده در پاریس درگذشت. کسی که میگفت: “از وظایف والدین است که تنظیم امور خانه را به قسمی قرار دهند که با مدرسه چندان فرقی نداشته باشد”.
عبدالحسین صنعتیزاده در سال ۱۲۷۴ در کرمان زاده شد. پدرش بازرگان فرهیخته و جهاندیدهای بود: “برای آنکه باسواد شوم و قرآن بخوانم مرا نزدیک منزل نزد زنی نانوا که مکتبخانه داشت گذاردند”.
پدرش نیز شخصا به او آموزش میداد: “شبها مدتی با انگشت در روشنی چراغ و سایه انداختن به دیوارها، اشکال خرگوش و شتر و اسب میساخت و همین که بازی تمام میشد مشغول آموزش میشدیم”.
در 14 سالگی همراه پدرش کار میکرد و همزمان مطالبی مینوشت اما ۱۶ ساله بود که رمان تاریخی “دامگستران” یا “انتقامجویان مزدک” را نوشت و با هزینه خود در بمبئی به چاپ رساند.
در بخشی از خاطرات او آمده است که مدتی در کرمان کتابفروشی میکرد که محفل اندیشمندان بود: “خود را همواره مدیون این کتابفروشی میدانم”.
عبدالحسین صنعتیزاده از نویسندگان پیشگام ژانرهای علمی ـ تخیلی با رمان “رستم در قرن بیست و دوم”، تاریخی با رمان “مانی نقاش” و “انتقامجویان مزدک”، و آرمانی با رمان “مجمع دیوانگان”
“رستم در قرن بیست و دوم” را نخست به صورت پاورقی در روزنامه “شفق سرخ” چاپ کرد.
او افزون بر این از پیشگامان نمایشنامهنویسی در ایران نیز هست.
در 17 سالگی نمایشنامه “نتیجه معاشرت مفتخورالشعرا با لکلکالملک” را نوشت و برای نخستین بار در کرمان تئاتر برپا کرد: “به هرکس گفتم حاضر نشد هنرپیشه باشد، دست به دامن تعزیهخوانها شده، با وعده و نوید و پول، آنها را راضی کردم”.
۲۷ ساله بود که “مجمع دیوانگان” را نوشت. گروهی دیوانه از تیمارستان میگریزند و به راهنمایی پیری خردمند به آینده میروند و پیشرفتهای دو هزار سال بعد را در آرمانشهری میبینند.
عبدالحسین صنعتیزاده همچنین در کرمان روزنامه “پندار” را گشود. او در این باره گفته است، “مأموران دولتی روزنامه را موی دماغ خود دانسته و چندین دفعه پیغام و دستور دادند که از کارهای خلاف قانون و اِعمال نفوذهایی که میکردند کلمهای ننویسم. چون اعتنایی نکردم به چاپخانه دستور دادند مِنبعد تا سانسور ننمایند، اجازه چاپ ندهند”.
عبدالحسین صنعتیزاده نخستین نویسنده ایرانی است که به سبک کتابهای موفقیت “چگونه ممکن است متمول شد” را نوشت. او پس از عزیمت به تهران کارخانه نساجی گشود و در این مسیر موفق بود. واپسین اثرش “روزگاری که گذشت” زندگینامه خودنوشت او است.
عبدالحسین صنعتیزاده در ۷۸ سالگی در پایتخت فرانسه درگذشت.