نگام ، بین الملل _ رهبر جریان صدر به دنبال تحقق شعار خود برای مبارزه با فساد و تشکیل دولت تکنوکرات است، از این جهت موانع بر سر راه سایر فراکسیونها جدی است و هموار کردن آن مشکل است.
چرا مقتدا صدر پیروز انتخابات عراق شد؟
على موسوى خلخالى روزنامه نگار گفت: دلایل متعددی را برای پیروزی مقتدا صدر می توان بر شمرد. اول از همه مشارکت پایین مردم در انتخابات بود. بیش از نیمی از مردم عراق در انتخابات شرکت نکردند. این رقم برای عراقی های مقیم خارج به مراتب بیشتر بود. مثلا در ایران نزدیک به یک چهارم واجدین شرایط تنها پای صندوق های رای رفتند، یا در فرانسه حدود 12 درصد واجدین شرایط پای صندوق های رای حاضر شدند. در خود عراق، میزان مشارکت در بغداد که نقشی کلیدی در برنده انتخابات بازی می کند، میزان مشارکت تنها 35 درصد بوده است. به عبارتی 65 درصد مردم بغداد پای صندوق های رای نرفتند.
مشارکت پایین مردم به سود جریان صدر تمام شد. بر کسی پوشیده نیست که جریان صدر همواره یک آرای ثابت مردمی داشته است. بسیاری از افراد قشر فرودست شهرنشین عراق (نه همه) طرفدار مقتدا صدر هستند. مثلا شهرک صدر که منطقه فقیر نشین بغداد محسوب می شود از قدیم پایگاه مردمی مقتدا صدر بوده است. شهرک صدر قبل از مقتدا پایگاه محمد صدر، پدرش بود. این پایگاه مردمی تا کنون حفظ شده است. بنابراین چه مشارکت در انتخابات بالا باشد چه مشارکت پایین، چه مردم بخواهند به نامزدهای دیگر رای بدهند چه نامزدهای جدید پا به عرصه رقابت بگذارند، جریان صدر عموما یک قشر ثابت طرفدار خود را دارد که تا کنون آرایش را به سود آن در صندوق های رای ریخته است. این عامل، اصلی ترین عامل پیروزی جریان مقتدا صدر است.
استفاده از ظرفیت کمونیست ها که با مقتدا صدر ائتلاف کردند نیز به پیروزی وی در انتخابات کمک کرد. این ائتلاف یک برد دو طرفه بود، هم به سود جریان صدر تمام شد همه به سود کمونیست ها. در طول سال های گذشته که طبل مبارزه با فساد پر سر و صدا بوده (اگرچه چندان کاری پیش نرفته) این گونه وانمود شده است که کمونیست ها پاک دست هستند. فائق شیخ علی، از نماینده های سکولار پارلمان عراق که خود سابقه کمونیستی دارد، در گفت وگوهای جنجالی و پر سر و صدایش می گفت: «یک نفر از کمونیست ها را به من معرفی کنید که دزدی کرده باشد، یا اختلاس داشته باشد؟!» خلاصه فضایی به وجود آمده است مبنی بر این که کمونیست ها سابقه دزدی ندارند و در حکومت داری از مابقی بهتر هستند. مقتدا صدر تلاش کرد که این فضا را به سود خود مصادره کند، برای همین دست به ائتلاف با آنها زد که سبب شد بسیاری از کسانی که به کمونیست ها تمایل داشتند به جریان صدر هم رای دادند. از این ائتلاف کمونیست ها هم سود بردند، در مجلس گذشته آنها تنها یک کرسی در پارلمان داشتند اما اکنون توانسته اند تعداد کرسی های خود را به 13 کرسی برسانند. پیش بینی می شود در صورتی که جریان صدر در تشکیل دولت آینده نقش کلیدی ایفا کند، کمونیست ها حداقل دو وزارت خانه را در اختیار بگیرند.
عامل سوم به فضاسازی های شخص مقتدا صدر باز می گردد. در سال های گذشته مقتدا صدر جنجال مبارزه با فساد را به راه انداخت و طرفداران خود را به خیابان ها کشاند و حتی اقدام به تصرف مجلس و دفتر هیئت دولت کرد. سخنرانی های جنجالی و پرحرارت او فضایی به سود او ایجاد کرد مبنی بر این که وی رهبر مبارزه با فساد است و می خواهد با فساد جاری در حکومت مبارزه کند و عده ای که سرشاخه های قدرت دستشان است، مانع او هستند. مقتدا با این نمایش تبلیغاتی – سیاسی این گونه وانمود کرد که رهبر اصلاحات عراق است. حتی برای این که ثابت کند در حرف خود صادق است، تعدادی از طرفداران خود را حبس خانگی کرد و جنجال تبلیغاتی به راه انداخت که فساد را از خانه خود آغاز کرده است، مثلا در همین چارچوب بهاء الاعرجی که معاون نخست وزیر بود و متهم به اختلاس و فساد مالی شده بود حبس خانگی کرد. طرفداران او این گونه تبلیغ کردند که وی در دستشویی خانه اش حبس شده است.
عراق، مقتدی صدر و ایران
دکتر عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان، کارشناس مسائل ژئوپولتیک و استاد دانشگاه در این باره به فرارو گفت: «ما نمیتوانیم بگویم این انتخابات به سود ایران تمام شد. مقتدی صدر به صورت علنی حرکات ضد ایرانی دارد. اخیرا هم خودش هم طرفدارانش و هم معاونش نکات منفی درباره ایران مطرح کردهاند و قبلا هم این کار را کردهاند، حالا او بالاترین رای را کسب کرده است. آنچه که مسلم است انتخابات عراق انتظارات ایران و حامیان ایران در عراق را برآورده نکرده است.»
او افزود: «مقتدی صدر بیشترین نماینده را در پارلمان دارد و تلاش میکند که باز عمل کند یعنی با احزاب مختلف مدارا و مذاکره دارد. او سعی دارد با تیم حیدرعبادی، کردها، گروه ایاد علاوی و عمار حکیم (که او هم از ایران دوری میگزیند) همکاری کند. طبیعتا مقتدی صدر دست بازتری نسبت به دیگر گروهها برای ائتلاف دارد.»
به گفته این استاد دانشگاه «انعطافی که مقتدی صدر نشان داده است باعث میشود راحتتر بتواند دولت را تشکیل دهد. ضمن اینکه او از خارج از عراق نیز مورد حمایت کشورهای عربی همچون اردن، عربستان و امارات قرار دارد. اروپا و آمریکا تاکنون عکسالعملی نشان ندادهاند، اما طبیعتا رویکرد آنها با کشورهای عربی هماهنگ است. در شرایط کنونی ممکن است مقتدی صدر بتواند با عبادی، حکیم و علاوی به توافق برسد اگر باز هم کمبود رای در پارلمان داشته باشد میتواند با کردها توافق کند.»
آیا عراقیها علیه ایرانیها و آمریکاییها رای دادند؟
صدر تنها رهبر شیعی است که نظام ترکیبی از ایران و آمریکا پس از سقوط حکومت بعث در عراق را به چالش میکشد و به مانورهای سیاسی و پارلمانی کفایت نمیکند و وارد رقابتهای سیاسی و ملی میشود.
علاوه بر آن، صدر از خانوادهای میآید که به مقابله با نظام صدام پرداختند، نیروهای صدر اگر بگویم تنها گروه شیعی نبود اما بزرگترین گروه شیعهای بود که وارد جنگ علیه آمریکاییها در عراق شد، ضروری است که این موضوع را نیز به یاد داشته باشیم که مواضع صدر با مواضع «نوری المالکی» نخستوزیر سابق عراق به ویژه در خصوص اعتراضات مسالمتآمیز در استان الانبار و استانهای سنی که تحت تاثیر انقلابهای عربی برگزار شده بود نیز متفاوت است و صدر مواضع متفاوتی را در قبال نظام «بشار اسد» در سوریه اتخاذ کرد.
عراقیها از خرید کالای عربستانی به دلیل احتمال مسمومیت خودداری میکنند
مهدی نجات نیا رایزن سابق اقتصادی سفارت ایران در عراق گفت : اکثریت مردم عراق معتقد هستند که عربستان سر جوانهای آنها را در موصل بریده است و از نزدیک شاهد حضور مزدوران عربستان در گروههای تروریستی بودهاند. این احساس در بین شیعیان که اکثریت جامعه عراق را تشکیل میدهند از شدت بیشتری برخوردار است و حتی بارها دیده شده که از خرید کالای عربستانی به سبب احتمال مسمومیت خودداری کردند.
دولت مشکل صادرکنندگان ایرانی را حل کند
مهدی نجات نیا افزود: مشکل دیگر امروز تاجران ما مسائل پولی است اگر یک تاجر بخواهد از طریق صرافی اقدام کند باید به ازای هر دلار 4200 تومان بگیرد و اگر بخواهد خودش مستقیم ارز را وارد کشور کند احتمال بازداشت و مصادره ارز وجود دارد، باید هر چه زودتر این مشکل را برای صادرکنندگان ایرانی حل کرد.
وی بااشاره به افزایش قیمت دلار در کشور گفت: اکنون بهترین فرصت برای صادرات است زیرا کالای ایرانی دیگر برای عراقیها بسیار ارزان تمام میشود و باید ما بلافاصله بازار را در اختیار بگیریم و آن را از اجناس ایرانی اشباع کنیم البته یک سری مشکلات وجود دارد که دولت میتواند به راحتی آنها را حل کند که یکی از آنها برگه ترجمه اصالت کالا است که هر صادرکننده باید آن را به سفارت عراق ارائه دهد و بابت آن 150 دلار بپردازد. در حالی که در عرف بین الملل برگ صادر شده به زبان انگلیسی از طرف اتاق بازرگانی قابل قبول است اما اینجا عراقیها یک هزینه اضافی به ما تحمیل میکنند. برای کشوری که تا این حد تعاملات با دولت عراق دارد این مساله خوب نیست اگر نخواهیم از نفوذ خود برای فعالین اقتصادی و بخش خصوصی الان استفاده کنیم پس چه وقت این کار را میخواهیم انجام دهیم.
نجات نیا ادامه داد: متاسفانه در مرزها هر روز شاهد صف کامیونها و تریلرها هستیم که دو روز پشت مرز میمانند که بخشی از آن به خاطر بورورکراسی اداری و بخش زیادی از آن به خاطر نداشتن دستگاه ایکسری بزرگ است ضمن اینکه این گمرکات با کمبود کارمند مواجه هستندو شبانه روزی نیز فعالیت ندارند در حالی که در مرز گمرکی ترکیه و اقلیم کردستان روزی 4 هزار خودرو عبور میکنند و گمرک آنها شبانهروزی فعال است.
وی تصریح کرد: امروز هر شرکتی که وابسته به دولت و حاکمیت است. به راحتی آنجا فعالیت میکند اما بخش خصوصی مظلوم واقع شده است و باید به تنهایی آنجا بازاریابی کنند و سایرمشکلات را به جان بخرند.
العبادی و عامری مجبور به ائتلاف با کردها یا اهل تسنن خواهند شد
«حسن هانیزاده» کارشناس مسائل منطقه گفت : در سویی دیگر نوری مالکی (نخستوزیر سابق عراق) که رهبری جریان دولت قانون در انتخابات را به عهده داشت به طور کامل از ائتلاف با صدر نا امید شد و به سوی کردها (حزب دموکرات منتسب به بارزانی) متمایل شده است. تا جایی که در روزهای اخیر مالکی به دیدار سلیم الجبوری (رئیس پارلمان عراق) و مسعود بارزانی رفته است و این رفت و آمدها نشان میدهد که مالکی نمیتواند با صدر به اجماع برسد. در این راستا دادهها نشان میدهد که العبادی به سمت «هادی العامری» رهبر ائتلاف فتح متمایل شده است اما باز هم به ۱۶۵ کرسی که حد نصاب تشکیل کابینه است، دست پیدا نمیکنند؛ از این جهت آنها هم مجبور میشوند به سمت کردها یا اهل سنت گام بردارند و با آنها ائتلاف کنند.
سخنگوی جریان صدر: مشکلی با ادامه نخستوزیری العبادی نداریم
موضع مرجعیت، قوی و شجاعانه بود
سخنگوی جریان صدر گفت که مرجعیت دینی در نجف اشرف بر بیطرفی خود در قبال همه فهرستها در انتخابات تاکید و اعلام کرد که فرصت ورود به پارلمان برای همه فراهم است.
وی افزود که در انتخابات سال 2014 میلادی برخی از شخصیتها تلاش کردند که حقیقت را وارونه جلوه داده و سخنان مرجعیت را مطابق منافع شخصی خود تفسیر کنند تا دستاوردهای سیاسی کسب کنند. اینکه آیت الله سیستانی اصرار ورزید تا این افراد نتوانند کار گذشته خود را تکرار کنند، تصمیمی قوی و شجاعانه است.
سفیر ایران در عراق: رابطه ایران و مقتدی صدر دوستانه و برادرانه است / بسیاری از مسئولان از جمله سردار سلیمانی به او بسیار علاقهمند هستند
الحیات: پیوستن الفتح به ائتلاف «صدر» بعید است / «مقتدی» با فراکسیون «تمام شیعی» مخالف است
صدر تشکیل بزرگترین فراکسیون پارلمانی که تنها شامل جریانهای شیعه باشد را نمیپذیرد و آن را تکرار تجربه “ائتلاف ملی” (شیعه) میداند که به باور او دستاوردی نداشته است. حیدر العبادی، نخست وزیر عراق نیز اخیرا توئیت کرد، مخالف تشکیل فراکسیون پارلمانی طایفهای است.
صدر در بیانیهای بعد از دیدار با العامری اعلام کرد: دیداری من با العامری با هدف بررسی روند سیاسی بود و ما بر لزوم تسریع تشکیل دولت پدرانه تاکید کردیم.
بعد از این نشست طرفداران صدر در تظاهراتی در خیابانهای بصره تظاهرات کردند. این درسایه نگرانی از احتمال شکست صدر به لحاظ سیاسی در ایجاد فراکسیون اکثریت است. حدود ۵۰۰ تن در مرکز شهر تظاهرات کرده و در حمایت از صدر شعار دادند.
این در حالی است که صدر همچنان به دیدارهایش با رهبران لیستهای پیروز انتخاباتی ادامه میدهد در این راستا دفتر جریان الحکمة روز دوشنبه اعلام کرد، عمار حکیم با مقتدی صدر مجددا دیدار کرده اما جزئیاتی از این دیدار منتشر نشده است.
ابراهیم فیاض: تیپ فکری مقتدی صدر شبیه صدام است
مقتدی صدر در حوزه سیاست نیز دنبال تکنوکرات های غیرمذهبی است. مثل صدام که خودش اصل بود و اعضای کابینه اش فنی و بی هویت بودند و فقط کارهای اجرایی دستورات صدام را انجام می دادند. طولی نمی کشد که خودمحوری مقتدی صدر اوج بگیرد، تیپ فکری اش هم مثل صدام است یعنی می خواهد با ایران بجنگد تا قهرمان شود. در این فضا آمریکا فشار می آورد تا مقتدی صدر بیشتر به دامن عربستان و اردن بیفتد.
لاسجردی: حیدر العبادی شانس بیشتری برای تشکیل دولت آینده عراق دارد
یکی از تحولات مهم در عراق گمانهزنی برای دولت آینده و انتخاب نخست وزیر از سوی این احزاب است. از میان گزینههای موجود همچنان آقای العبادی شانس بیشتری برای تشکیل دولت را دارد چون اولا یکی از لیستهای برنده در انتخابات است دوما جریانات دیگر مانند صدری ها احتمال همکاری بیشتر با او دارند چون بازیگران چندگانه موثر در این انتخابها نقش دارند. بنابراین در حال حاضر به نظر میرسد باز هم برای تشکیل دولت به چهرهای مانند العبادی اقبال دارند
هشدار درباره نحوه حضور ایران در عراقِ دوره صدر /مقتدی صدر منافعی مستقل از جمهوری اسلامی دارد
دیاکو حسینی کارشناس مسائل بین الملل گفت : به نظرم مهمترین پروژه ای که ما در آینده عراق خواهیم داشت این است که ایران را به عنوان یک کشور حامی فرقه ای و طرفدار شیعه در عراق تبرئه کنیم. این بزرگترین پروژه چند سال آینده ایران در عراق است و به محض اینکه این اتفاق بیفتد ما می توانیم رابطه خوبی با عراق داشته باشیم ولی به نظرم با ادامه این وضعیت باید شاهد این باشیم که گروه های شیعه حتی فراتر از آنچه امروز هست در رقابت با ایران تعریف شوند و یک قطب تازه ای را در جهان تشییع و رقابت با ایران شکل دهند. این زمینه ها به طور گسترده در عراق وجود دارد و به نظرم ما باید از این اتفاق که در عراق می بینیم باید این درس مهم را بگیریم که این دو اصلاح را انجام دهیم. یعنی تلاش برای کم کردن حضور برجسته ایران بویژه نظامیان ما در عراق و دوم اصلاح این تبلیغات که ایران حامی گروه های شیعه در عراق است.
مقتدی صدر از ابتدا با ایران رابطه نزدیکی داشته و به هر حال یک روحانی شیعه است. این ظرفیت را دارد که با ایران کار کند. منتها ما باید این را درک کنیم که آقای مقتدی صدر نه فقط یک روحانی شیعه است بلکه یک روحانی شیعه عراقی است. و در نتیجه منافع مستقلی از جمهوری اسلامی دارد و ما باید این منافع را به رسمیت بشناسیم. این می تواند شروع همکاری های تازه بین ایران و مقتدی صدر باشد. ما در عراق به خاطر وجود اکثریت شیعه ظرفیتهایی در حد توان داشتیم اما ممکن است اشتباهات ما منجر به یک واپس زنی ازطرف حتی شیعیان شود. فکر می کنم این نکته خیلی مهم است که کنار هم قرار دادن ایران و آمریکا در یک رقابت انتخاباتی به عنوان یک شعار خودش قائم به ذات یک تهدید برای ایران است. باید ببینیم که چطور برادران ما حاضرند که از این درس بگیرند و اصلاحاتی را در عملکرد ما انجام دهند.