نگام ، بین الملل _ ریچارد نفیو، کارشناس سابق تحریمها در وزارت خارجه آمریکا که بر روی توافق هستهای نیز کار کرده و هم اکنون در دانشگاه کلمبیای نیویورک فعالیت میکند، میگوید: «من کاملاً بر این عقیده هستم که شرکتهایی که در لبه (عملیاتی کردن معاملات با ایران) هستند، دست نگه خواهند داشت. شاید تنها شرکتهایی قدم پیش بگذارند که سود فوقالعادهای از معامله با ایران میبرند و ریسک تحریم آمریکا نیز برای آنها وجود ندارد».
قراردادهای فروش هواپیما
دسامبر سال ۲۰۱۶ شرکت ایرباس فرانسه قراردادی ۱۹ میلیارد دلاری برای تحویل ۱۰۰ فروند هواپیما با شرکت هواپیمایی ایران ایر امضا کرد. بعد از آن، شرکت بوئینگ آمریکا نیز قراردادی ۱۷ میلیارد دلاری با این شرکت ایرانی برای تحویل ۸۰ فروند هواپیما امضا کرد که قرار بود هواپیماها طی سالهای ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۵ تحویل ایران شوند.
بوئینگ همچنین به صورت جداگانه قراردادی سه میلیارد دلاری با شرکت هواپیمایی آسمان برای تحویل ۳۰ هواپیما امضا کرده بود.
آسوشیتدپرس میگوید که بوئینگ تاکنون حتی یک فروند هواپیما هم تحویل ایران نداده و اخیراً دنیس مولنبورگ مدیر اجرایی دفتر شیکاگو این شرکت اعلام کرد که او از «ریسک و پیامدهای توافق فروش هواپیما با ایران که بزرگترین معامله یک شرکت آمریکایی با جمهوری اسلامی از زمان انقلاب اسلامی است، کاملاً آگاه است».
آقای مولنبورگ گفت که شرکت بوئینگ از اقدامات دولت آمریکا پیروی خواهد کرد و همه چیز بستگی به تصمیمات آتی دولت دارد. او گفت که فعلاً برای سال جاری هیچ هواپیمایی در لیست تحویل به ایران قرار ندارد.
کنسرسیوم اروپایی ایرباس نیز که مقر آن در پاریس است نیز به همین ترتیب فروش محصولات خود به ایران را منوط به تصمیمات دولت آمریکا کرده است، چرا که حداقل ۱۰ درصد از قطعات هواپیماهای تولیدی این شرکت در آمریکا ساخته میشود و نیاز به مجوز وزارت خزانهداری آمریکا برای فروش محصولات حود به ایران دارد. این شرکت تاکنون سه فروند هواپیما تحویل ایران داده است.
شرکت هواپیمایی فرانسوی-ایتالیایی «ای تی آر» نیز که قرارداد ۵۳۶ میلیون دلاری برای تحویل ۲۰ فروند هواپیما به ایران را امضا کرده است، تاکنون با مجوز آمریکا ۸ فروند از آنها را تحویل ایران داده و سخنگوی این شرکت به آسوشیتدپرس گفته است که «ای تی آر» در نظر دارد بقیه هواپیماها را نیز طبق برنامه زمانبندی شده به ایران تحویل دهد.
حوزه نفت
به رغم حجم عظیمی از ذخایر نفت و گاز ایران، شرکتهای غربی به اندازه حوزه هواپیمایی تمایلی به ورود به پروژههای نفتی ایران از خود نشان ندادهاند. تنها کنسرسیومی به رهبری شرکت توتال فرانسه قرارداد پنج میلیارد دلاری توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی با ایران را امضا کرده که شرکت چینی «سی ان پی سی» نیز سهمی ۳۰ درصدی در این پروژه دارد.
توتال که از سال ۲۰۰۸ به خاطر تحریمها ایران را ترک کرده بود، با این پروژه دوباره به حوزه نفت و گاز این کشور بازگشت، اما تاکنون توسعه پروژه را آغاز نکرده و اخیراً گزارشهایی از درخواست این شرکت از آقای ترامپ برای معافیت از تحریمهای احتمالی در رسانهها منتشر شده بود.
پاتریک پویان مدیر اجرایی توتال نیز به روزنامه فایننشال تایمز گفته است که «اگر چهارچوب و قوانین بازی تغییر کند، این شرکت مجبور است قرارداد پارس جنوبی را دوباره ارزیابی کند».
حوزه خودرو
گروه خودروسازی پژو پی اس ای اعلام کرده است که چنانچه دولت فرانسه تضمینهای لازم برای حمایت از این گروه در برابر تحریمهای اقتصادی آمریکا را ندهد، فعالیتهایش در ایران را متوقف خواهد کرد.
بعد از خروج آمریکا از توافق هستهای با ایران، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه گفته بود که شرکتهای فرانسوی خود به تنهایی میبایست درباره ادامه فعالیتهایشان در ایران تصمیم بگیرند. مکرون گفته بود نمیتواند شرکت توتال را متقاعد کند که به قراردادش در میدان پارس جنوبی عمل کند. اتحادیه اروپا پیشنهاد داده است که به جای شرکتهای بزرگ که سهم بزرگی از بازار آمریکا را دارند، شرکتهای کوچک در ایران سرمایهگذاری کنند.
گروه خودروسازی پژو پی اس ای دوشنبه ۱۴ خرداد اعلام کرد که بر اساس قوانین آمریکا میبایست خط تولیدش در ایران را تا سه روز آینده متوقف کند. با کمک دولت فرانسه، پژو – سیتروئن با دولت آمریکا در حال گفتوگوست با این امید که شامل معافیت از تحریمهای آمریکا شود.
گروه خودروسازی پژو – سیتروئن در بیانیهای که غروب دوشنبه ۴ ژوئن/ ۱۴ خرداد منتشر کرده گفته است فعالیت این گروه در ایران فقط یک درصد از سود کلی قراردادهایشان در سراسر جهان را شامل میشود.
بر اساس قراردادی که این گروه خودروسازی فرانسوی در سال ۲۰۱۶ با ایران منعقد کرده، میبایست تا سال ۲۰۲۰، ۴۰۰ میلیون یورو برای تولید ۴۴۵ هزار دستگاه خودرو سرمایهگذاری کند.
لیندا جاکسون، مدیر عامل گروه خودروسازی پژو پی اس ای بعد از خروج آمریکا از برجام به خبرگزاری رویترز گفته بود که استراتژی این شرکت در قبال ایران تغییر نکرده است، اما با این حال تحولات را با احتیاط دنبال میکند. به گفته جاکسون، در آغاز راهاندازی خط تولید این شرکت در ایران، استقبال از خودروهای سیتروئن سی ۳ در ایران بدان حد بوده که در سه ساعت اول، دو هزار دستگاه از این خودروها به فروش رفته است.
خط تولید سیتروئن سی ۳ در کاشان قرار دارد و سیتروئن پی اس ای برای تولید این نوع از خودروها با سایپا شریک است.
شرکت رنو فرانسه نیز که قراردادی ۷۷۸ میلیون دلاری برای تولید سالانه ۱۵۰ هزار دستگاه خودرو با ایران امضا کرده، به آسوشیتدپرس گفته است که شرکت از نزدیک تحولات دیپلماتیک را دنبال میکند.
شرکت فولکس واگن آلمان نیز صادرات خودرو به ایران را آغاز کرده است و به این رسانه گفته است که از نزدیک در حال بررسی روند فضای سیاسی و اقتصادی منطقه است و خود را ملزم به رعایت تمامی قوانین ملی و بینالمللی میداند.
خانم اِلی گرانمایه از کارشناسان روابط خارجی شورای اروپا که موضوع ایران را بررسی میکند به آسوشیتدپرس گفته است که فرانسه، بریتانیا و آلمان که از آمریکا خواستهاند برجام را حفظ کند، ممکن است تمهیدات حفاظتی برای شرکتهای خود در مقابل تحریمهای آمریکا در دستور کار قرار دهند.
به گفته او، این تمهیدات میتواند شامل یک سری معافیتها برای شرکتهایی باشد که در حوزههای سرمایهگذاری و تجاری استراتژیک ایران وارد شدهاند و «اولویت برای ممانعت از ایجاد شوک ناگهانی در صادرات نفت ایران است».
اروپا بعد از لغو تحریمها واردات نفت از ایران را آغاز کرد و هماکنون حدود ۴۰ درصد از کل نفت صادراتی ایران راهی اروپا میشود.