مهین دخت ایرانی
یکی از مسائلی که همه ما با ان برخورد کرده ایم روند کار اداری و سلسله مراتب پیچیده ان است که قوانین خود ساخته متولیان و کارمندان نیز به ان اضافه میشود و ارباب رجوع را تا مرز سردرگمی و ناامیدی پیش میبرد مگر آنکه با یک رابطه قوی بتوان ضابطه ها را نادیده گرفت.
هرچند این مسئله بارها و بارها گفته شده و شاید بیانش فقط یادآوری دردی باشد که همه ما ان ‘ را تجربه کرده ایم. اما گمان می کنم شاید بیان این مطلب بتواند کمکی کند که واقعا ببینیم عامل این همه بی مسئولیتی و بی قانونی که در چارچوب قانون شکل گرفته است چیست ؟چرا قوانین می توانند در جایگاههای متفاوت و در برخورد با افراد متفاوت تفسیرهای گوناگونی داشته باشند؟؟
چرا مجریان و متولیان این امر هیچگونه وجدان کاری و مسئولیت اخلاقی را نمیپذیرند؟؟ چرا هیچ نظارتی بر کار این مجریان وجود ندارد؟؟و چرا هیچکس جوابگوی ارباب رجوع نیست؟؟
با توجه به اینکه مدتها است طرح تکریم و احترام به ارباب رجوع در نظام اداری به سازمانها ابلاغ شده است اما باز هم متاسفانه شاهد برخوردها و رفتارهای نامناسب و بی مسئولیتی در خدمات رسانی به آنها هستیم و تکریم و احترام که از مصادیق بارز حقوق شهروندی است نه تنها اجرا نشده بلکه حتی نامی از ان نیز برده نمی شود .
بی گمان علل متفاوتی برای این نوع از مشکلات اداری چه در نوع رفتار و چه در سلسه مراتب و قوانین ان وجود دارد اما شاید یکی از مهمترین عوامل ان نوع نگاه کارمندان به ارباب رجوع باشد که نوعی از بالا به آنها نگاه می کنند و زمان خدمت رسانی گویا به جای انجام مسئولیت خود دارند لطفی را در حق مراجع انجام میدهند و در عوض خود را محق احترام و هرنوع رفتاری می دانند و این مشکل از آنجا ناشی می شود که این دید و این مسئله در زمان استخدام به آنها القا نمی شود که آنها صرفا به دلیل انجام امور مربوطه حقوق دریافت می نمایند و این وظیفه و تکلیف آنان است نه لطف آنها.. مسلما کارمندان و متولیان دستگاه های اداری اگر خود را موظف و خدمتگذار ببینید دیگر این مسائل و مشکلات پیش نمی آید .
یکی دیگر از دلایلی که باعث بی قانونی در رونداین امور میشود مسئله شفاف سازی قوانین و حدود اختیارات یک شخص است که متاسفانه گاهی می بینیم به علت اینکه حتی خود کارمندان نیز نمی دانند این وظیفه مربوط به آنها می شود بارها و بارها مراجعه کننده را به قسمت های مختلف پاس می دهند و در نهایت با توافق بین کارمندان یکی از آنها مسئولیت ان را بر عهده میگیرد. اگر به جای کاغذ بازی ها متعدد حدود اختیارت مربوطه برای هر شخص تعریف شده باشد نه ارباب رجوع سردرگم میشود و نه خود شاغلین در دستگاه اداری.
همچین مسئله ای که باعث شده است فساد اداری و باند بازی و رابطه گرایی در سطوح بالا و حتی پایین افزایش پیدا کند عدم نظارت دستگاههای قانونی و برخورد قاطع با آنها است که باعث میشود بسیاری از افراد بدون آنکه هراسی داشته باشند آنگونه که تمایل دارند قوانین را اجرا کنند .
آنچه که امروز بیشتر از همه در سیستم اداری کشور جای خالی ان احساس میشود همانطور که بیان شد حس دلسوزی و خدمتگذاری و ضابطه گرایی و پایبندی به قانون است که باعث دلسردی و خستگی مراجعین و همچین بدبینی نسبت به دستگاههای اجرایی دولتی میشود و این مسئله تبعات اجتماعی و فرهنگی بسیاری در پی دارد و مطمعن افرادی که در این فضاها رشد می کنند و با این سیستم ها مواجهه هستند اگر خود روزی متولی امری بشوند در صورتی که آموزه های اخلاقی را نادیده بگیرند رفتاری این چنین را در پیش خواهند گرفت و مطمعنا این یک فضای فاسد اجرایی و اداری را به وجود خواهد آورد .
شاید نیاز باشد همه ی ما به عنوان افرادی که عضوی از این جامعه هستیم حتی اگر یک مسئولیت در سطح پایین را بر عهده داریم نسبت به مسئولیت خود پایبندی اخلاقی داشته باشیم و شاید نیاز بیشتری باشد که برخورد قاطعی با رابطه گرایی ها در سطح کلان کشوری و دولتی صورت بگیرد و مدیران ضابطه مدار و کارآمد در راس قرار بگیرند تا امیدی برای بهبود این وضعیت دستگاههای اجرایی ایجاد بشود.