✍️محمد مهدی حاتمی
آمارها نشان میدهند فقر در ایران، به شدت در حال گسترش است و با معیارهای مختلف، اکنون هر روز جمعیت بیشتری به زیر خط فقر میروند.
بنا بر تعریف سازمان ملل، در سال ۲۰۲۰ میلادی، درآمد پایینتر از ۲.۱۹ دلار در روز به ازای هر نفر، موجب میشود که فرد به زیر خط فقر مطلق برود.
فقر موجب پدید آمدن وضعیت ناگوار دیگری هم میشود که «تله فقر» یا «چرخه فقر» (poverty trap یا cycle of poverty) نام دارد.
موضوع از این قرار است که وقتی شما فقیر باشید، خروج از فقر برای تان دشوارتر از آن است که به نظر میرسد.
پژوهشها نشان میدهند که فقرِ طولانی مدت، میتواند موجب کاهش سطح سواد، کاهش کیفیت تغذیه، افزایش بیماریهای مزمن و مواردی از این دست بشود.
اما جدا از این ها، یک جامعه فقیر، جلوی رشد کشور را هم میگیرد. به عبارت ساده، ثروتمند کردن مردم فقیر، خیلی دشوارتر از آن است که تصور میشود.
همین حالا میتوان تصور کرد که ظرف چند سال آینده، سطح سواد تخصصی در ایران افت کند، چرا که عده بیشتری به دانشگاه نمیروند و مستقیم وارد بازار کار میشوند.
فقیر شدن شهروندان به معنای فشار به ساختارها و سیستمها هم هست. فقط تصور کنید با بالا گرفتن بزهکاری (که ارتباط مستقیم و مثبتی با فقر دارد) فشار به نیروهای انتظامی چقدر افزایش پیدا میکند.
از طرفی، فقر شهروندان به معنی درآمد مالیاتی کمتر برای دولت هم هست و این برای دولتی که احتمالاً کمتر از همیشه به درآمدهای نفتی دسترسی خواهد داشت، یک زنگ خطر دیگر هم روشن میکند.