✍️مجتبی لشکر بلوکی
اصولا حاکمان اسلامی دوست ندارند شیوه حکومت علی و یا حداقل بخشهایی از آن که غالبا سانسور شده در تاریخ تبیین گردد ،حتی صفویان که مذهب رسمی این کشور را شیعه اعلام کردند فقط جنبه هایی خاص از زندگی و حکمرانی وی را برجسته کرده اند.
تصویری که از وی برای ما نشان داده شده؛ قهرمانی جنگ آور، فاتحی قدرتمند و حاکمی مقتدر است که دوران کوتاه حکومتش بیشتر به جنگ گذشت و نام وی با شمشیر و خون و ذوالفقار گره خورده.
اما بگذارید چند تصویر کاملا متفاوت از این شخصیت بزرگ را با هم مرور کنیم:
روز بیعتش مردی از میان جمع برخاست و علنا گفت: با تو بیعت می کنم اما اگر رفتار نامناسبی داشته باشی، تو را خواهیم کشت، بدون اینکه حتی اخمی به ابرو بیاورد فقط یک کلمه گفت: قبول!
برخی افراد از بیعت او سر باز زدند، با مدارای تمام با آنان به گفتگو نشست و هیچ گونه فشاری تحمیل نکرد. برخی بیعت کردند و برخی نه، او امنیت کسانی که بیعت نکردند را هم تضمین نمود.
- به مردمش می گفت: اگر فرامین من را در راستای پیروی خدا دیدید بر شما لازمست که همراهی کنید اما اگر در فرمان من، نافرمانی خدا نهفته بود چه از سوی من باشد و چه غیر من هرگز فرمان نبرید، او از مردم اطاعت محض نمی خواست!
او خود را در حلقه محدودی از یاران (خودی ها) محصور نمی کرد، موارد متعددی در تاریخ گزارش شده که مردم را به گفتگو و مشورت فراخوانده آنهم در مهم ترین امور مانند تصمیم گیری در مورد معاویه، به ويژه در باب جنگ ها، هم با بزرگان و سران قبایل و هم با مردم عادی به گفتگو می نشست.
در یکی از سخنرانیها یکی از سپاهیان بپاخاست و اظهاراتی آمیخته به تملق درمورد او بیان نمود و علی سخنانش را چنین ادامه داد: من بیزارم از این که درباره من اینگونه بیاندیشید که تعریف و تمجید شما را دوست دارم، ترجیح میدهم با گفتن سخن حق مرا ترک کنید تا با سخن زیبا مرا تمجید کنید!
انتقاد از خود را خط قرمز جامعه نکرد، در حکومتش پاسخ سخن هر چقدر تلخ بود فقط با سخن داده می شد!
بسیاری از مخالفانش در مسجدی که نماز می خواند جمع می شدند اعتراض می کردند و گاه کار به دشنام میرسید اما یک روز هم سهمشان از بیت المال حذف نشد، بطورکلی مخالفت با حکومت علی هزینه نداشت!
در برخوردهای قهری آن مقدار شکیبایی می ورزید و بر گفتگو، تعامل و مدارا تاکید می ورزید که برخی او را به تردید و ترس متهم می کردند (برداشت آزاد از دکتر صابر اداک، اخلاق زمام داری)
این ها بخشی از «تاریخ تاریک» است که کمتر برای ما گفته شده، او فقط فاتح خیبر نبود، مهم ترین فتح او باز کردن چشمان ما به الگوی جدیدی از حکمرانی است که بر مدار انعطاف، مداراجویی، عقلانیت ورزی، آزادمنشی و مشارکت جويي است.
او فاتح همیشگی سرزمین عقلانیت و آزادگی است.