نگام ؛ اجتماعی _ از جادهای که به سمت کزاز میرود میتوان سه تا از بزرگترین کارخانههای استان مرکزی را دید؛ پالایشگاه، پتروشیمی و نیروگاه شازند با دودکشهای غول پیکر و دکلهایی که از دهانشان آتش میریزد.
حسن مقیمی
مردم روستای کزاز شازند در محاصره لولههای سر به فلک کشیده پالایشگاه نفت، پتروشیمی و نیروگاه حرارتی گیر افتادهاند. پیشرفتی که برای آنها چیزی جز سرطان، ناراحتیهای پوستی عجیب و غریب، جنینهای بدون قلب و نازایی به ارمغان نیاورده است.
به گزارش سلامت نیوز، این روستای هزار و ۹۰۰ نفری در ۲۰ کیلومتری اراک بوی زندگی نمیدهد. به قول عبدالله از اهالی کزاز: «اگر باور نمیکنید که پالایشگاه این بلا را سر ما آورده و ما دروغ میگوییم، یک بار یونجه و چند شاخه انگور ببرید آزمایش تا بفهمید چرا زنان ما نازا شدهاند و جوانان ما سرطان میگیرند.»
زنی با قدمهای آهسته و به کمک دیواری که تکیه گاهش شده، از اتاق بیرون میآید. صورت رنگ پریدهاش نشان از حال خرابش دارد. اعظم دو سالی هست که زمین گیر شده؛ با لهجه غلیظ و نفسی که به سختی بالا میآید میگوید: «من بدبخت و بیجون شدم. از ریهام عکس انداختند و گفتند برای آلودگی هواست. نه بیمه داریم نه پول، الان دو سال است اینجوری شدهام.» دستگاه اکسیژن ساز را از لای نردههای پنجره نشانم میدهد. دستگاهی که به جان او بسته است.
آلایندههای صنعتی که بر سر مردم میریزد نه تنها به سلامتی آنها آسیبزده بلکه زمینهای آنها را هم آلوده کرده؛ باغهایی که یک روز پر از سیب و تاکستانهایی که روزی پر از انگور بوده. پسابهای شیمیایی، زمینهایی را که روزی خیار و گوجه و لوبیا در آن برداشت میشد بایر و عقیم و بیحاصل کرده. آبگیر نیستان که روزگاری هویت محل بوده به علت برداشت از سرچشمهها و حفر چاه های عمیق پالایشگاه خشک شده و حتی آب کشاورزی هم آلوده شده. به قول مرد دامدار که تکیه زده به پیشخوان مغازه: «دامهایی که روزی جگرشان طلایی بود حالا انگار قیر خورده باشند کنار پفیشان (جگر سفید) دمل چرکی میزند و مجبوریم شکمبه و سیرابی و جگر و پفی را بریزیم دور.» اینجا روزگاری آبادی بوده اما حالا تنها خاطرهای گنگ از روستایی است خوش آب و هوا و سرسبز.
از روستا به سمت زمینها و باغهایی که تقریباً چسبیده به پالایشگاه است، میرویم. نوک یونجهها سیاه شده و گردی روی سبزیشان نشسته. زمینهایی که خشک شده و دکلی که در چند صدمتری بر سرشان آتش میریزد.