✍️ احمد حیدری
امام علی در دوران حکومت و قدرت، تلاش تمام داشت با کسانی که او را نقد میکردند یا جاهلانه، عالمانه یا منافقانه او را به سخره میگرفتند و توهین میکردند؛ برخورد شدید نشود زیرا بر این باور بود: «حاکمی که بر سریر قدرت تکیه زده، باید زکات این قدرتمندی را بدهد و زکات قدرتمندی، چشمپوشی و گذشت از زیردستانی است که جاهلانه یا منافقانه در باره او از صراط عدالت خارج شده و مرتکب توهین میشوند» که: «العفو زكاة القدرة»(امام علی، غرر و درر آمدی، حدیث 924) نمونه این برخورد را در جریان زیر میبینید:
امام در جمع اصحاب در فضای بازی نشسته بود که بانویی رعنا از آنجا عبور کرد. رعنایی و زیبایی بانو، همه چشمها را مسحور کرد و خیره خود ساخت. امام با مشاهده چشمان خیره همراهانش فرمود: «چشمهای اين نرها (مانند شتر مست از شهوت، خیره به زیبایی این زن) بر هوا افكنده شده؛ اينگونه[خیره] نگاه كردن سبب هيجان و انگيخته شدن شهوت جنسی نگاهکننده و سوق دهنده او به فحشاء است؛ پس هر گاه به زنى رعنا نگاه كنید[و شیفته او گردید، به جای ادامه دادن نگاه در واقع و در خیال و وهم] با اهل خود همبستر شوید كه همسرتان هم زنى مانند [آن] زن است!
مردی از خوارج که بغض و کینه امام را داشت، در آن جمع بود و با شنیدن سخن عالمانه و روانشناسانه امام، متعجب از دانش روانشناسانه امام و از سر حرص و کینه، به نفرین علیه امام؛ گفت: «خدا کافر بمیراندت! چقدر فقیه و کنهشناس و عمیق فهمی!» یاران امام نفرین و توهین او را شنیدند و از جای پریدند تا حساب وی را برسند و خونش بریزند! که با نهی جدّی و صریح امام مواجه شدند: «دست نگه دارید و برجای نشینید؛ او فقط دشنامی داده است که یا باید با چشمپوشی از آن گذشت یا حداکثر با دشنامی جوابش داد».(نهج البلاغه، حکمت412)
آری اگر نام امام علی چهارده قرن است بر تارک تاریخ میدرخشد و دوست و دشمن را شیفته خود ساخته، این درخشش بیش از آن که وامدار شجاعت و ذوالفقار علی باشد، وامدار اخلاق کریمانه و عفو و صفح اوست.
این عفو قدتمندانه او را محبوب کرد و امید است حاکمان ما که مدعی «علیوار بودن» هستند، به این اخلاق کریمانه اقتدا کنند و از افرادی که غافلانه از سر تفنّن یا عالمانه با اغراض غلط مرتکب خلاف و توهینی میشوند را با عفو بنوازند تا جامعه بیش از پیش آنان را پیروان صادق آن امام همام بشمارد.