پایگاه خبری / تحلیلی نگام _ عید نوروز و رسم و رسوم های قبل و بعد ان از جمله نظافت منزل به عنوان خانه تکانی مارا به این وادار کرد که درمورد انواع مواد شوینده و پاک کننده ها و نکاتی درمورداستفاده بهداشت فردی و محیط زیست ان صحبت کنیم.
پاک کننده ها چیست؟
هر ماده ای که برای تمیز کردن لباس ها استفاده می شود، مواد شوینده نامیده می شود. انواع مختلف مواد شوینده بسته به نوع لباس، میزان کثیفی در آنها، سختی لکه ها و یا نوع پارچه مورد استفاده قرار میگیرد. اغلب وقتی که از شستشو صحبت می کنیم، ما به طور کلی با آنچه که در آن است، لباس های ما، حوله یا آنچه که حتی کفش مربوط می شود! اما تا به حال در مورد محصول مورد استفاده برای شستن همه آنها فکر کرده اید؟؟
پاک کننده ها ترکیبات آلی، دارای ویژگی های قطبی و غیر قطبی هستند. مواد پاک کننده از سه نوع هستند: آنیونی، کاتیونی و غیر یونی. آنیونی و کاتیونی دارای اتم های مثبت یا منفی دائمی هستند که به زنجیرهای غیر قطبی (هیدروفوب) متصل می شوند. مواد شوینده غیر یونی شارژ دائمی ندارند در عوض، آنها دارای تعدادی اتم هستند که ضعیف الکتریکی و الکترونگاتیو هستند. این به دلیل قدرت الکترون جذب اتم های اکسیژن است.
دو نوع مواد شوینده با ویژگی های مختلف وجود دارد:
مواد شوینده فسفات و سورفاکتانت
مواد شوینده فسفات مواد پاک کننده حاوی فسفات بسیار سوزاننده هستند و مواد شوینده سورفکتانت بسیار سمی هستند. تفاوت این است که مواد شوینده سورفکتانت برای افزایش خواص خیساندن، فوم، پراکنده شدن و امولسیون مواد شوینده استفاده می شود. مواد شوینده فسفات در مواد شوینده برای نرم کردن آب سخت استفاده می شود و باعث می شود آلودگی آب در آب کاهش یابد.
اثرات صابون و مواد شوینده بر محیط زیست:
صابون، همانطور که قبلا ذکر شد،ماده ای زیست تخریب پذیری است. این بدان معنی است که در هنگام ورود به آب بدن، توسط میکروارگانیسم ها در حضور اکسیژن محلول به محصولات بی ضرر (دی اکسید کربن، آب، کربنات ها و بی کربنات ها) دچار تخریب میشود. از سوی دیگر، مواد پاک کننده بر محیط تاثیر می گذارند. بعضی از اثرات مضر مواد شوینده را در محیط زیست ایجاد میکنند.
1- مواد پاک کننده حاوی فسفات به عنوان افزایش دهنده رشد جلبک ها در حوزه آب کمک می کنند. این امر منجر به مصرف اکسیژن محلول شده و حیوانات آبزی از اکسیژن محروم می شوند که در نهایت باعث مرگ آنها می شود. بنابراين، مواد شوينده فسفات عامل اصلي ائوتروپيک شدن حوزه آب، به ويژه درياچه ها هستند.
2-حيوانات آبزي و گياهان آبي به شدت تحت تاثير غلظت آفت مصنوعي 2.5-3.5 درصد از مواد شيميايي شايع هستند و باعث مرگ و مير برخي از انواع ماهيان مي شوند و رشد رشد (و یا حتی کشتن) گیاهان آبزی میشوند از طرفی خطرات بهداشتی برای کارگران صنعت مواد شوینده که در بخش فرمولاسیون در معرض افزودن آنزیم قرار می گیرند. این آنزیم ها به پروتئین های بافت ریه حمله می کنند که منجر به شرایط آلرژیک و مشکلات تنفسی می شود
- آب آشامیدنی طعم ناخوشایندی را به دست می آورد.
- مواد شوینده، فرایند تصفیه را دشوار می کند. به همین دلیل، میکروارگانیسم هایی که اکسیده های آلاینده های آلی را به مواد آسیب پذیر می کشند
ورود مواد شوینده به منابع اب های زیر زمینی
انواع مواد پاک کننده در صنایع صنعتی و خانگی مانند صابون و مواد شوینده برای شستن وسیله نقلیه استفاده می شود. نقطه ورود این مواد شوینده به آب از طریق کارهای فاضلاب به آبهای سطحی است. آنها همچنین درفرمولاسیون سموم و افت کش ها و برای پراکنده شدن نشت نفت در دریا استفاده می شود. تخریب پلی اتیل کربنات آلکیل فنل (غیر یونی) می تواند منجر به تشکیل آلکین فنل ها (به ویژه نولیل فنول ها) شود که به عنوان عامل اسیب زننده به غدد درون ریز عمل می کنند. .
چه اتفاقی می افتد اگر مواد شوینده وارد آبهای شیرین شود؟
مواد شوینده در صورتی که در مقادیر کافی در اب وجود داشته باشد می تواند اثرات سمی را در تمام انواع زندگی آبزیانی داشته باشد و این شامل مواد پاک کننده زیست تخریب پذیر است. تمام مواد شوینده، لایه های مخاطی خارجی که از باکتری ها و انگل ها محافظت می کند را از بین می برند ؛ به علاوه آنها می توانند آسیب جدی به موجودات دریایی بزنند اکثر ماهی ها زمانی که غلظت مواد شوینده به 15 عدد در میلیون رسیده است، می میرند. غلظت مواد شوینده به اندازه 5 پی پی ام، تخم های ماهی را می کشند. مواد شوینده در کاهش توانایی پرورش موجودات آبزی دخالت دارند.
مواد شوینده همچنین با کاهش تنش سطحی آب مشکل دیگری برای زندگی آبزیانی ایجاد می کنند. مواد شیمیایی آلی مانند سموم دفع آفات و فنل ها به راحتی توسط ماهی جذب می شوند. غلظت مواد شوینده تنها ppm 2می تواند باعث جذب دو برابر مقدار مواد شیمیایی که آنها به طور معمول جذب می کنند، اگر چه این خود غلظت به اندازه کافی بالا نیست که به طور مستقیم به ماهی تاثیر گذار باشد.
فسفات در مواد شوینده می تواند منجر به جلبک دریایی آب شیرین شود که سم را آزاد می کند و اکسیژن را در آب راه ها تخلیه می کند. هنگامی که جلبک ها تجزیه می شوند،اکسیژن موجود برای زندگی آبزی کاهش پیدا می کند.یکی از دلایل سميت مواد شوينده، محلول سديم سيليكات و سورفكتانت است و باقيمانده مولكولهايي كه به سميت شستشو كمك مي كردند كمك مي كرد.
یکی از مواد شیمیایی مضر موجود در مواد شوینده شستشو 1،4 دیوکسان است. این مواد شیمیایی که در رنگ ها یافت می شودکه در مارک های پیشرو مواد شوینده شستشو مانند Tide یافت می شود. این حلال را یک سرطان زا محسوب می کند و می گوید:
“1،4 دیاکسان به عنوان یک حلال استفاده می شود. در معرض قرار گرفتن در معرض شدید (کوتاه مدت) در معرض سطح بالای 1،4-دیوکسان موجب سرگیجه، خواب آلودگی، سردرد، بی اشتهایی و تحریک چشم، بینی، گلو و ریه ها در انسان می شود. این ممکن است پوست را تحریک کند. آسیب به کبد و کلیه در موش های صحرایی (دراز مدت) در معرض آب آشامیدنی آنها مشاهده شده است. در سه مطالعه اپیدمیولوژیک کارگران در معرض 1،4-دیوکسان، تعداد موارد مشاهده شده از موارد سرطان با مرگ و میر ناشی از سرطان و تومورها در حیوانات در معرض این ماده مشاهده شده اند.در نهایت دیوکسان را به عنوان گروه B2، احتمال سرطان زایی انسان طبقه بندی کرده است.
بنابراین انتخاب مواد پاک کننده طبیعی، آلی و مطمئن تر، به معنای داشتن هیچ یک از این مسائل نیست.به طور خلاصه، برای پاسخ به این سوال که آیا مواد شوینده بویژه سمی هستند یا خیر؟ بله، برخی از آنها قطعا هستند ولی عدم استفاده از مواد شوینده مسیله ای غیر ممکن است ولی استفاده از مواد شوینده شرکت های با فرمولاسیون استاندارد و مقدار مناسب مواد و استفاده در مکان هایی که جریان هوا وجود دارد و شست و شو کافی برای از بین بردن اثرات مواد شوینده بر روی سطوح ظروف و البسه تا حد زیادی اثرات سو را کاهش میدهد.