✍️سید قائم موسوی
اپیدمی کرونا و میل وافر آن به قربانی گرفتن از تجمعات تبدیل به معضلی پیچیده شده است. این ویروس بدون توجه به ماهیت تجمعات به شکلی غیرمغرضانه عمل می کند و برایش مهم نیست جلسات و تجمعات منعقده عروسی، عزا یا گعده های سیاسی باشند صرفا علاقه به نفسِ برگزاری تجمعات دارد.
واکنش به آن نیز از تمسخر و دست انداختن تا برساختن انواع و اقسام تئوری گسترده بوده است.
اخیرا در واکنش به چگونگی برگزاری مراسمات محرم، آقای حدادیان در اظهاراتی پیشاقانونی_پیشاسیاسی گفت که اگر بمیریم هم از آزادی تا انقلاب مراسم دسته زنی راه می اندازیم.
ماهیت صحبت به گونه ای ارائه شده که رنگ و بویی فراقانونی و انگار در کشوری ملوک الطوایفی و خان خانی گفته شده است.
تحلیل جامعه شناختی این موضع حکایت از این دارد که مداحان در صورت بندی اجتماعی درصدد تعریف جایگاهی متفاوت از قدرت سیاسی هستند و آنها خود را در ذیل نهادمندی سیاسی و اندرون قدرت رسمی ملاحظه نمی کنند. آنها خود را طیفی تعریف می کنند که الزامات و ضابطه های مخصوص به خود را دارند و تشخیص اینکه چگونه اندیشه و رفتار کنند، مختص به خودشان است و از اقتدار آمرانه دولت به عنوان برآیند اراده عمومی تبعیت نمی کنند.
فراتر از آن مداحان نوعی اجتهاد در تصرف در وقایع تاریخی و ابداعِ روش و مکانیزم های حرفه ی خود را در نظر می گیرند و خیلی اوقات خلاف مسلمات تاریخی روضه می خوانند.
بر همین اساس ملغمه ای از شکل گیری هویت طبقاتیِ مجزایی بنام طبقه مداح که کیفیت زیست اقتصادی آنها نیز به آن گره خورده است، باعث شده است که تصور کنند فارغ از جامعه و حکومت قادر به استقلال رفتاری – گفتاری هستند.
ترکیب منابع هویتی با ابزار زیست اقتصادی و به تبعِ آن شکل گیری شئونی متفاوت از برساخت های اجتماعی – سیاسی، موجد شکل گیری ادبیات و رفتار کنونی مداحان شده است.
انگار نه انگار که آنها در لوای یک حاکمیت زندگی می کنند. با ادبیاتی که نشانگر نوعی استقلال ضمنی و بی مسئولیتی اجتماعی است دم از حرکتی می زنند که به سلامتی و سرنوشت جامعه مربوط می شود.
چه امری باعث شده که مداحان خود را حائز چنین جایگاهی بدانند و با تحکم علیه مصوبات رسمی قرار بگیرند؟
سوایِ استراتژیِ حکومت در باز گذاشتن دست مداحان، آنها بیشتر از آنکه نگران بر زمین ماندن عزادرای امام حسین باشند، نگران آسیب دیدن زیست اقتصادی و شأن اجتماعی خود به عنوان متولیان رسمی این عرصه هستند و در تلاش اند تا با دوگانه سازی، مسئله آفرینی کنند.
و الا نیاز به تقابل سازی و دوقطبیِ سلامتی-عزاداری وجود ندارد. آقای حدادیان حتما میدانند قرنها مردم خود متولی زنده نگه داشتن راه و رسم عزاداری امام حسین در سخت ترین برهه ها بودند و نیاز به مُردن هم نبود. حالا اگر او دوست دارد بمیرد، بمیرد ولی نمی تواند و نباید بگذارند بستری برای مُردن دیگران فراهم نماید.
سرنوشت جمعی و اقتدار قانون باید از دست اندازیِ گروههایی که خود را ذیل قانون تعریف نمی کنند در امان باشد. مداحان بایستی در ریل تعریف شده و نهادمند مداحی سیر کنند. مداحان بایستی از ورود به مباحث سیاسی، رفتارهای هفت تیر کشی و اقدام به خلق تعابیر و تفاسیر نامعتبر از پدیده های مذهبی بشدت پرهیز کنند.
همانقدر که ورود نظامیان به ساحت سیاسی نامتعارف و زیانبار است، خروج مداحان از ساحتِ حرفه ای شان نیز خسارت بار است.