پایگاه خبری / تحلیلی نگام، همایش مبارزه با فقر آموزشی با حضور کارشناسان و فعالان صنفی با هدف تحلیل رویکرد برندگان جایزه نوبل ۲۰۱۸ برگزار شد.
به گزارش ایلنا، همایش تخصصی مبارزه با فقر آموزشی با هدف تحلیل رویکرد برندگان جایزه نوبل ۲۰۱۸ در محل سالن همایشهای صداوسیما برگزار شد.
در پنل «مبارزه با فقر آموزشی(تحلیل رویکرد برندگان جایزه نوبل ۲۰۱۸)»، علی زرافشان، معاون سابق متوسطه وزارت آموزش و پرورش، طیبه موسوی، کارشناس آموزش و پرورش، سعید نوری آزاد، فعال رسانهای و مهدی بهلولی، فعال صنفی فرهنگیان به سخنرانی پرداختند.
فقر آموزشی برای کمدرآمدها در نظام آموزشی نخبهگرا
طیبه موسوی (کارشناس آموزش و پرورش) نخستین سخنران این مراسم بود که به تبیین یافتهها و تجارب آموزشی بهویژه هند پرداخته و گفت: نظامهای آموزشی نخبهگرا کمتر میتوانند از خطر آسیبهایی چون بیثباتی نام آموزشی، کتب درسی و تجاری شدن آموزش و پرورش در اما باشند. در این نوع نظامها افراد فقیر از تحصیل باز میمانند.
وی با اشاره به اینکه باید راهکارهای جایگزین دیگری اتخاذ کرد که یک نمونه آن برگزاری آزمونهای مهارتی و هوش در هند است، گفت: نظام آموزش و پرورش ایران به عقیده نوبلیستهای ۲۰۱۸، شبیه به ۱۸ کشور دنیا و مبتنی بر نخبهگرایی است. طی ۵۳ سال نظام آموزشی داشتیم که ابتدا نظام ۶-۶ بود و از سال ۴۵ تا ۷۰ نظام قدیم را داشتیم که ۴-۳-۵ بود و مجدداً نظام آموزشی قبلی تکرار شد.
موسوی ادامه داد: در ۲۰ سال اخیر سه نظام آموزشی عوض کردیم و این تغییرات مداوم باعث تغییر کتب درسی و بیثباتی شد.
وی با اشاره به اینکه تغییرات سریع نظام آموزشی موجب جدایی افتادن بین دو نهاد آموزش و خانواده میشود، گفت: در واقع آسیب اصلی این است که نیاز خانواده به معلم خصوصی، آموزشگاه و کتب کمک درسی افزایش یافته و به سمت تجاری شدن آموزش پیش میرویم. این تجاری شدن موجب شده آموزش از دسترس خانوادههای کمدرآمد خارج شود.
این کارشناس آموزش و پرورش خاطرنشان کرد: گردش مالی بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومانی کتب کمک درسی را شاهد هستیم که باعث افزایش فرار مغزها، سرخوردگی طبقه متوسط و ضعیف شده است.
وی با اشاره به اینکه یکی از راهکارها این است که برنامه درسی را برای دانشآموزان متوسط طراحی کنیم و نه نخبه، اظهار داشت: باید به کتاب درسی ثبات داده شود و از تغییرات نظام آموزشی جلوگیری کنیم.
فقر اقتصادی به فقر آموزشی میانجامد
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش سخنران بعدی این همایش بود که مهمترین علت فقر آموزشی را فقر اقتصادی دانست.
علی زرافشان در این پنل با اشاره اینکه فقر آموزشی، فقر اقتصادی تولید میکند، اظهار داشت: در این نگرش آموزش باید توسعه یابد و عرضه شود زیرا رشد آموزش منجر به رفع فقر میشود. نگاه دیگری نیز معتقد است که نباید آموزش را عرضه کرد. بلکه آموزش باید مبتنی بر تقاضا باشد.
وی با اشاره به نتایج یک تحقیق بینالمللی گفت: یکی از عواملی که در تحقیقات مورد بررسی قرار میگیرد، تعداد جمعیت فقیری است که توانستهاند به آموزش عالی وارد شوند. در کشورهای فقیر این رقم حدود ۳ درصد است، درحالیکه در کشورهای با درآمد بالا حتی تا ۵۰ درصد دانشآموزان فقیر میتوانند وارد دانشگاه بشوند.
معاون اسبق آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به فاصله کیفیت مدارس عمومی و خاص بیان کرد: رتبههای برتر کنکور در چند سال اخیر از استانهای خاص و آنهم بیشتر در مدارس خاص بودهاند. آموزش عملاً از دسترس خیلیها دور شده است. جداسازی گستردهای میان دانشآموزان داریم و نخبگان که میتوانند عامل محرک پیشرفت باشند را از مدارس دولتی جدا میکنیم و به مدارس خاص میبریم. استانی داریم که ۲۳ سال است رتبههای برتر کنکور متعلق به دانشآموزان آنجا است که ۴۰ درصد دانشآموزان این استان در مدارس خاص درس میخوانند.
او ادامه داد: طبق تحقیقات انجام شده ۳۶ درصد ایرانیها پس از پایان دوره ابتدایی در خواندن یک متن بهطور کامل توانمند نیستند. البته یکدرصد دانشآموزان در این سن بیرون از مدرسه هستند و از تحصیل باز میمانند. همچنین فقر یادگیری در ایران ۲۷.۶ درصد بالاتر از متوسط خاورمیانه است.
زرافشان با اشاره به پروژه مشترک اخیر بین یونسکو و بانک جهانی گفت: آنها میخواهند فقر آموزش را بسنجند. معتقدند باید خواندن را تقویت کرد. در این پروژه شاخصهای ۱۰۰ کشور ارائه شده و آمار فقر یادگیری ایران نیز در آن وجود دارد. طبق این تحقیق؛ ۵۳ درصد دانشآموزان در کشورهای با درآمد پایین و متوسط نمیتوانند یک متن ساده را در انتهای دوره ابتدایی بخوانند اما در کشورهای فقیر ۸۰ درصد نمیتوانند چنین متنی را بخوانند.
وی در پایان تصریح کرد: این است که به عقیده متخصصان فقر یادگیری یک مسئله فرا آموزشی است و رفع آن با اقدامات فرابخشی و مشارکتی امکانپذیر است. ایران نیز میتواند وارد این پروژه شود تا بودجهای که دولت صرف این بخش میکند اثربخش هزینه شود.
غالب شدن ایدئولوژی در نظام آموزشی مضر است
یک فعال صنفی فرهنگیان دیگر سخنران این همایش هم مهمترین مشکل ساختار آموزشی کشور را غالب شدن ایدئولوژی دانسته که امکان تحقق نظرات کارشناسی و علمی درباره فقرزدایی از آموزش را گرفته است.
مهدی بهلولی گفت: اخیراً وزیر آموزش و پرورش در جایی گفته «۱۴۰ هزار کودک بازمانده از تحصیل داریم » که با توجه به کل تعداد دانشآموزان کشور که جمعیتی ۱۴ میلیون نفری است، حدود یکدرصد را نشان میدهد. این در حالی است که آمارها در ایران متناقض است.
او ادامه داد: این آمار یکدرصدی بازماندگی از تحصیل صحیح نیست. آمار خیلی بالاتر از اینهاست. مرکز پژوهشها در گزارش ارزیابیاش از لایحه بودجه نوشته ۶۹۶ هزار بازمانده و ۲۳۷ هزار ترک تحصیلی داریم که در مجموع ۹۳۳ هزار نفر میشود و هفت تا هشت برابر آمار اعلامی آموزش و پرورش است. آمارها دقیق نیستند. ما حدود ۱۰ میلیون کمسواد و بیسواد در کشور داریم و اصلاً با وضعیت خوبی مواجه نیستیم.
وی با اشاره به آزمونهای جهانی برای سنجش ابعادی از فقر آموزشی از جمله، تیمز و پرلز گفت: در آزمون جهانی مانند تیمز که هر چهار سال یکبار در پایههای چهارم و هشتم برگزار میشود رتبه ایران در علوم تجربی از بین ۴۷ کشور شرکت کننده رتبه ۴۳ بود. ایران در آموزن پرلز اصلاً شرکت نمیکند.
او ادامه داد: برخی میگویند در استانهای محروم گاهی تمایل به تحصیل نیز وجود ندارد، ما چقدر صدای مناطق محروم را در کتابهایمان منعکس میکنیم؟ کشوری که از نفت تغذیه میکند به ضرورت آموزش و پرورش پی نبرده است. چرا از سال ۸۵ تاکنون سهم آموزش و پرورش از بودجه عمومی دولت از ۱۵ به ۱۰ درصد رسیده است؟
وی در پایان تصریح کرد: البته بخشهایی از بودجه آموزش و پرورش اساساً صوری است مثل همین بودجه شیر مدارس که امسال به ۴۰۰ میلیارد تومان رسیده اما میدانیم که محقق نخواهد شد.
تمرکز المپیادیها در استان و مدارس خاص
یک فعال رسانهای در عرصه آموزش و پرورش آخرین سخنران این پنل بود که معتقد است حتی سیستم نخبهگرایی در نظام آموزشی کشور نیز به درستی اجرا نمیشود.
سعید نوری آزاد با اشاره به اینکه در اغلب راهکارها و آمارها بر دسترسی به آموزش مانور داده میشود که این نگاه به تنهایی نمیتواند مرتفعکننده، فقر آموزشی باشد، گفت: یکی از مسائلی که طی تحقیقاتی که سیستان و بلوچستان انجام دادم، مشاهده کردم، عدم تمایل به مدرسه بود. این موضوع در کشور ما رو به افزایش است.
وی افزود: آمارهای ثبتنام در المپیادهای آموزشی در سالهای ۹۷ و ۹۸ نشان میدهد از استانهایی مانند هرمزگان، سیستان و بلوچستان و … جمعیت پایینی مشارکت داشتند و اکثر المپیادیها در استانی خاص یا حتی مدارسی خاص متمرکز شدهاند.
این فعال رسانهای با بیان اینکه تمامیتخواهی سیستم آموزشی به تبعیت از قانون میخواهد همه اقدامات را خودش در دست بگیرد و این موضوع باعث شده حتی دانشگاههای ما از آموزش و پرورش دور شوند، تصریح کرد: متاسفانه آموزش از یک مسئله دولتی به یک مسئله دولتی-حاکمیتی تبدیل شده است.