نگام ، سیاسی _ پیامکهای تبلیغاتی، پولی است که میان یک یا دو شرکت واسطه و اپراتورهای تلفنهمراه تقسیم میشود و هرچند وقت هم بهانهای میشود تا یکی از مسوولان سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی یا حتی خود وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مورد اقدام اساسی علیه آن، مخاطب مردم و رسانهها قرار گیرد.
به گزارش جهان صنعت ، در حالی که شرکتهای ارسال پیامک حتی چند روز قبل از راهاندازی سامانه جدید 195، به تبلیغات خود مبنی بر ارسال پیامک انبوه حتی به شمارههای مسدود ادامه میدهند، به نظر نمیرسد مسدود کردن خطوط شخصی ارسالکننده هرزپیامک، راهحلی قاطع برای ریشهکن کردن این پدیده آزاردهنده باشد.
این پیامکها نشان از حریم بیحریم حضوصی کاربران تلفنهمراه است که روزی شمارههای آنان توسط شخص یا سازمان یا هر اتفاق دیگری بین دلالان خرید و فروش شد، با استفاده از اطلاعات کاملا محرمانه اپراتورهای تلفنهمراه طبقهبندی شد، دارندگان مشاغل مختلف در آن تمایز داده شد، جنسیت و سن صاحبان شمارهها مشخص شد و برای کسبوکاری دور از قانون، دور از اخلاق و دور از رسم و رسوم کاسبی، در اختیار شرکتهایی قرار گرفت که تخصصشان ارسال پیامک به گروه دریافتکنندگانی است که با همان اطلاعات محرمانه طبقهبندی شدهاند؛ اطلاعاتی که چندان هم دقیق نیست.
حال این سوال باقی است که این شمارهها و اطلاعات خصوصی مالکان آنها از حیث جنسیت، سن، منطقه سکونت و … چگونه و با چه شرایطی به دست منتشرکنندگان پیامکهای تبلیغاتی میرسد؟ آیا ممکن است با هک دادههای اپراتورها و سیستم مخابراتی کشور به این اطلاعات دسترسی پیدا کرد که البته این عمل با توجه به هزینهبر بودن و قابلیت پیگیری آن توسط دستگاههای نظارتی، صرفهای برای شرکتها نخواهد داشت و در نتیجه محال به نظر میرسد.در حالی که تمامی اطلاعات مشترکین تلفن همراه در سیستمهای اطلاعاتی اپراتورها ثبت میشوند و بنابر ادعای اپراتورها مبنی براینکه هرگز و تحت هیچ عنوانی اطلاعات مشترکین خود را در اختیار غیر قرار ندادهاند، پس از چه طریقی ممکن است اطلاعات کاربران تلفن همراه به دست صاحبان پیامکهای تبلیغاتی برسد؟
این در حالی است که بر اساس قانون ارائه این اطلاعات به افراد غیر، نقض حریم خصوصی افراد تلقی و جرم محسوب میشود.
گذری بر تاریخچه پیامک
زمانی پیامک خدمتی بود که با درخواست کاربر به او ارائه میشد. از آن زمان مدت زیادی نگذشته اما چند نسل فناوری در همین مدت دچار تغییرات بنیادی و انقلابی شده است. کمی کمتر از 20 سال قبل ظرفیت این خدمت توسط اپراتور آن زمان در مقابل تقاضای کاربران کفایت نمیکرد و خدمت پیامک با درخواست و پس از گذشت مدتی نسبتا طولانی برای کاربران فعال میشد اما امروز این خدمت بهصورت پیشفرض برای تمام کاربران فعال است. بیتوجهی نهادهای مسوول در جلوگیری از استفاده شرکتهای ارائهدهنده خدمات تبلیغاتی از این خدمت، نشاندهنده قلدری قانونگریزان و سودجویان از خلا و ضعف مدیریت حمایت از حقوق کاربران است.
راهکارهای مقابله
بحث و جدل در مورد مزاحمت پیامکهای تبلیغاتی از همان زمان که شبیهسازی ناقص بازاریابی پیامکی در کشور پیادهسازی شد، میان کاربران تلفنهمراه ایرانی و رسانهها آغاز شد. همچنین پرسشی مبنی بر اینکه با وجود این مزاحمت ناخواسته آیا هزینه آن هم از جیب مشترکین کسر میشود مزید بر تمایل نداشتن کاربران به دریافت این پیامکها شد. کار به جایی رسید که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی- نهاد تعیین مقررات حوزه فاوا- اوایل اسفند 1390 براساس نظرسنجی از کاربران تلفنهمراه به این نتیجه رسید که نارضایتی گستردهای از دریافت پیامکهای تبلیغاتی در میان کاربران وجود دارد اما در عمل ارسال پیامکهای تبلیغاتی قطع نشد.اپراتورهای تلفنهمراه روشهایی را برای قطع این خدمت روی سایت خود قرار دادند و بسیاری از کاربران این روشها را اعمال کردند اما در موارد زیادی کاربران باز هم هرزپیامک تبلیغاتی دریافت میکردند. پنج سال گذشت و در مرداد 1395، این بار سازمان تنظیم مقررات با هماهنگ کردن کد #800* میان همه اپراتورهای تلفنهمراه، قابلیت حذف این خدمت را برای کاربران تلفنهمراه مهیا کرد و اطلاعرسانی وسیعی درباره این شیوه عدم دریافت پیامک تبلیغاتی انجام داد.
نکته اینجا بود که این قطع خدمت در مورد پیامکهایی اتفاق میافتاد که با استفاده از خطوط ثبتشده مشخص، مجاز و مخصوص این کار ارسال میشدند. شرکتهای ارائهدهنده این خدمت به سادگی با دور زدن مقررات، این بار با استفاده از خطوط شخصی و بهعنوان کاربر معمولی تلفنهمراه، پیامکهای انبوه و تبلیغاتی را ارسال میکردند.
در مهرماه سالجاری قول پایان این مزاحمت دیرینه از سوی سازمان تنظیم مقررات و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دوباره خبرساز شد. به گفته آنان در این مورد «دو کار بهصورت موازی در حال انجام است؛ نخست اینکه اگر مردم شکایتی از پیامکهای شخصی دارند، بتوانند به رگولاتوری منتقل کنند و از طریق سامانهای این پیامکها را مدیریت و اعمال مقررات کنیم؛ بحث دوم ایجاد امکان دریافت انتخابی پیامکهای تبلیغاتی است تا اگر مردم متقاضی دریافت برخی پیامکهای انبوه هستند، این امکان فراهم باشد.» بالاخره 25 مهر، فاز اول وعده ساماندهی پیامکهای مزاحم به صورت آزمایشی، با راهاندازی سامانه پیامکی 195 عملیاتی شد؛ سامانهای که کاربران باید شمارههای مزاحم را به صورت ارسال پیامک حاوی آن شماره مزاحم گزارش کنند و این عملیات هم هزینهای برای کاربر ندارد.
حتی به خطوط مسدود!
بر اساس گزارشها برخی شرکتهای ارائه پیامکهای تبلیغاتی با عنوان «ارسال SMS تبلیغاتی حتی به خطوط مسدود» همچنان در حال فعالیت هستند. این در حالی است که خبر اقدام جدید سازمان تنظیم مقررات و قول اتمام این مزاحمتها از سوی وزیر تا پایان مهر منتشر شده بود.بر این اساس وقتی بهعنوان یک مشتری که قصد دارد با استفاده از ارسال پیامک از شمارههای شخصی از خدمات این شرکت استفاده کند، با یکی از این شرکت گفتوگو میکنیم، متوجه میشویم که اطلاعات محرمانه مختلفی از کاربران نزد این شرکت و شرکتهای مشابه است که به نظر میرسد از طریق اپراتورهای تلفنهمراه یا دفاتر و نمایندگیهایشان درز کرده باشد.به گفته یکی از کارمندان این شرکت، خانمهای 25 تا 55 ساله بهترین جامعه هدف برای دریافت پیامکهای تبلیغاتی هستند و طبق مقررات ارسال پیامک به افراد زیر 18 سال ممنوع است.به گزارش رسانهکلیک، بنابراین شرکتهای ارائهدهنده پیامکهای تبلیغاتی علاوه بر دستهبندی مشاغل، مناطق شهری و استانی، جنسیتی و دستهبندیهای دیگر، سن کاربران را هم میدانند.از این رو پیداست راهکار ثبت و شکایت از شمارههای شخصی که پیشنهاد جدید سازمان تنظیم مقررات برای مقابله با این پدیده مزاحم است، چقدر در عمل ناکارآمد است.به گفته این کارمند، همه عواقب شکایت متوجه شرکت ارسال پیامک میشود. اگر هم شکایتی بشود که در طول فعالیت این شرکت تاکنون زیر 10 بار بوده، با این شکایت تنها میتوان آن شماره شخصی را مسدود کرد. حالا این شماره نه یکی دیگر، هزاران و میلیونها شماره شخصی وجود دارد، همه را که نمیتوانند مسدود کنند.
عمق فاجعه
هر کسی حتی بدون مراجعه فیزیکی با پرداخت اینترنتی پول به این شرکت میتواند به این خدمت دسترسی داشته باشد و از طریق شمارههای شخصی، پیغام انبوه به گروههای موردنظر خود ارسال کند. عملا تا زمانی که متن آگهی حاوی موارد اخلاقی و غیرقانونی نباشد، هیچ چیزی متوجه خود آگهیدهنده نمیشود و این چرخه معیوب تا زمانی که شکایتها موجب اعمال جدیتر و پرقدرتتر قانون بر سه طرف ذینفع یعنی آگهیدهنده، شرکتهای ارائهدهنده خدمات هرزپیامکی و اپراتورهای همراه نشود، خواهد چرخید.
پیامک تبلیغاتی یا هرزپیامک
در مورد خدمت پست الکترونیکی و ارسال و دریافت نامههای الکترونیکی انبوه و تبلیغاتی و البته ناخواسته برای کاربر، واژهای وجود دارد که به خوبی اینگونه نامهها را توصیف میکند: هرزنامه! اما جالب است در مورد پیامک و ارسال و دریافت میلیونها پیامک انبوه بیکاربرد و مزاحم به کاربران تلفنهمراه در ایران، نامی که به این پیامکها تخصیص داده شده، پیامکهای تبلیغاتی است. به همین دلیل شاید زشتی و مزاحمتی که در پس این پدیده وجود دارد آنچنان که باید، خود را نمایان نکند.SMS Marketting مفهومی که از جهان کسبوکار کشورهای توسعهیافته وارد کشور ما شده، با استفاده از خلا اعمال قانون موجود در زمان ورود به عرصه کسبوکار و بازاریابی در ایران، بدون در نظر گرفتن حدود و شرایط آن، به وسیلهای برای پول درآوردن برخی شرکتها و البته اپراتورهای تلفنهمراه بدل شده که قانون و مقررات حریف آن نیست. در ایران به این دست از پیامها، پیامکهای تبلیغاتی میگویند. بهاینترتیب مفهوم دستکاریشده و غیراستاندارد بازاریابی پیامکی در ایران، مزاحمتهای خود را پشت واژه تبلیغاتی پنهان میکند.