نگام ، اجتماعی _ بحران آب در ایران که تابستان امسال ابعاد گسترده تری پیدا کرده و بخش عمده ای از اعتراضات مردمی را رقم زده است، یکی از چالش های جدی نظام بوده و این بحران با اظهارات محمد مجابی، رئیس کمیته محیط زیست مجمع تشخیص مصلحت نظام قابل لمس تر می شود.
سارا آکالین
مجابی درباره وضعیت آبهای سطحی و زیرزمینی کشور می گوید: میزان آبهای سطحی طی پنج سال گذشته به زیر ۱۰۰ میلیاردمترمکعب رسیده است همچنین ۳۸۰ دشت کشور در وضعیت قرمز قرار دارند و کشور در زمینه آبهای زیرزمینی هم وضعیت شکنندهای دارد، در حال حاضر از ۶۰۹ دشت یا آبخوان کشور، حدود ۳۸۱ دشت در مرحله ممنوعه و قرمز قرار دارند و دیگر قابلیت برداشت آب ندارند.
مجابی در ادامه تصریح می کند: وضعیت تعدادی از دشتهای کشور به حدی وخیم شده است که دچار نشست شدهاند که این وضعیت به دلیل خالی شدن آبخوانها است. واضح است که در شرایط نشست امکان نفوذ آب به خاک از بین میرود. به همین علت کمترین بارشها سیلاب ایجاد میکند.
وی با اشاره به اینکه پدیده تغییر اقلیم بحران آب را تشدید کرده است، می گوید: بر اساس گزارشهای ثبت شده میزان متوسط بارندگی ایران طی ۵۰ سال گذشته از ۲۵۰ میلیمتر به ۲۰۵ میلیمتر کاهش یافته است. علاوه بر کاهش میزان بارش، متوسط دما نیز طی ۱۵ سال گذشته ۱.۱ درجه سلسیوس بیشتر شده است. اولین اثر افزایش دما روی آبهای سبز (رطوبت موجود در زمین) خواهد بود و میزان تبخیر این نوع آب را بالا میبرد و طبیعتا باعث تشدید پدیدههایی مثل گرد و غبار میشود.
مجابی با اشاره به کاهش شدید آبهای تجدیدپذیر کشور طی سالهای گذشته، می گوید: طی ۵۰ سال گذشته، میزان آبهای تجدیدپذیر ایران از ۱۳۲ میلیارد متر مکعب به ۱۱۶ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است حتی در پنج سال اخیر آب تجدیدپذیر به زیر ۱۰۰ میلیاردمترمکعب رسیده است که نشاندهنده وضعیت نامساعد آبی کشور است.
وی در ادامه افزایش بارشهای غیرموثر را عامل مهمی در وضعیت کنونی آب کشور دانسته و می افزاید: متاسفانه میزان بارندگیهای زیر ۱۰ و پنج میلیمتر که بارشهای موثر محسوب نمیشوند، افزایش یافته است. این نوع بارشها در بارانسنج مورد بررسی قرار میگیرند اما اثری روی وضعیت آبی کشور نمیگذارند چون به سرعت تبخیر میشوند بنابراین کاهش میزان بارندگی، افزایش بارشهای غیرموثر و افزایش دما مشکلاتی است که در حوزه آبهای سطحی با آن مواجه هستیم.
پیش از این محمدرضا تابش، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس ایران گفته بود که اقلیم کشور بسیار شکننده است و تاب تحمل فشار بیشتر را ندارد و در حال حاضر آژیرها در برخی عرصه ها مانند استفاده از ذخایر استراتژیک آب به صدا درآمده است.
او گفته بود: خشکی تالاب ها از جمله دریاچه ارومیه معضل بزرگ محیط زیستی کشور است؛ برای مسائل زیست محیطی که حالت اورژانسی، حاد و ویژه دارند باید انجام اقدامات فوری و عاجل برای کنترل آنها در دستور کار قرار گیرد.