✍️رحیم قمیشی
دیپلماسی یک علم، یک تخصص و یک هنر است.
طبق قانون اساسی سیاستهای کلی نظام، و تعیین سیاستهای کلی خارجی بر عهده ولی فقیه است و وزیر امور خارجه نمیتواند در این حدود وارد شود، مثلا نمیتواند ناگهان تصمیم بگیرد ایران را وارد شورای همکاری خلیج فارس کند.
اما اتخاذ تدابیری برای رساندن کشور به اهداف از پیش تعیین شده، که همان عزت، اعتبار و رفاه و سربلندی ایرانیان است جزو وظایف ذاتی این وزارتخانه است، که با ابزار دیپلماسی باید آن را برآورده نماید.
با به قدرت رسیدن بایدن و تغییر هیأت حاکمه آمریکا، فرصت بسیار مناسبی فراهم گردید تا وزارت امور خارجه با به کار گیری دیپلماسی فعال و خردمندانه، اجازه ندهد لابیهای اسرائیلی و عربی فضا را به سود خود تغییر داده و ابتکار عمل را به دست گیرند. که در این زمینه آنچه انتظار میرفت متاسفانه مشاهده نشد.
امروز هنوز دیر نشده، گره ایجاد شده در موضوع برجام و تحریمها با فن دیپلماسی بهراحتی قابل باز شدن است. ایران میتواند ابتکار عمل را در مسئلهی تحریمها و زنده نگاه داشتن توافق برجام به دست گرفته و همه دشمنان کشور را غافلگیر نماید.
ایران، بهعنوان حسن نیت، تمام فعالیتهای هستهای خود را در چارچوب برجام تعریف نموده (فعالیتهای فوق برجام را متوقف نموده) و فرصت سه هفتهای برای بازگشت آمریکا به برجام و رفع تمام محدودیتهای وضع شده در دوره ترامپ را مهیا نماید، و اخطار دهد چنانچه ظرف مدت تعیین شده اقدامات مثبت مورد انتظار ایران فراهم نشوند، این کشور خود را محق میداند تمام فعالتهای هستهایاش را بدون هیچ محدودیتی از سر گیرد.
در این سیاستِ مدبرانه، ایران اقتدار خود را به خوبی نشان داده و سایر شرکای برجام بهویژه اروپا و امریکا را به موضع انفعال میاندازد.
ایران را به عنوان پیشتاز حسن نیت به جهان معرفی نموده و رسما عدم پایبندی خود را به محدودیتهای برجام پس از مهلت تعیین شده رسمیت میبخشد.
وزیر امور خارجه طی ضربالعجل معین شده بین ۵ کشور دیگر عضو برجام بهشدت فعال شده و از طریق آن کشورها فشارهای لازم را به آمریکا وارد مینماید.
نهایتا با یک هفته تمدید مهلت، در صورتی که اتفاق غیر مترقبهای رخ ندهد، شرایط به سود مردم ایران چرخش مهمی خواهد داشت.
اجرای پیشنهادی که در بالا ذکر کردم یا هنر دیپلماسی، یک بازی دو سر برد را برای کشور ایران در پی خواهد داشت. پذیرش امریکا در الحاق به برجام یک برد مهم برای کشور به حساب میاید و عدم پذیرش آمریکا و بازگشت ایران از چارچوب برجامی که نخواهد منافع برای ایران داشته باشد نیز یک برد حکیمانه نصیب ایران خواهد کرد.
همه اینها مبتنی بر این است که هدف مقامات ایران، شکستن تحریم، بازگشت به برجام و ایجاد رفاه برای همه مردم در داخل کشور باشد. اما چنانچه برخی وجود تحریمها را نعمت دانسته، برجام را خیانت و ضرر مطلق، و رفاه مردم را اولویت سیاستگذاری هایش ندانند، و اگر قصد داشته باشند در این کشمکش به نوعی رفتار کنند که نشان دهند ایران یک ابرقدرت در برابر آمریکا بوده و دوست دارد از این تقابل به نفع سیاستهای خود استفاده کند، همین راه فعلی و ایجاد بنبست در پیشرفت توافقات منطقی است!
برههی تعیین کنندهای است و فرصت برای تصمیمگیری ایران بسیار محدود است.
سی روز عقب افتادن پروژههای غنی سازی هیچ ضربهای به آینده کشور و یا عزت آن نمیزند، اما تداوم تحریمها سالها کشور را از اهداف توسعهای اش عقب میاندازد.
سیاست پیشدستی ایران، همراه با ابتکار عمل، تماما فایده برای کشور بههمراه داشته و ضمن ایجاد عزت و سربلندی، منافع دراز مدتی نیز در پی خواهد داشت.
مطمئنم سیستم دیپلماسی کشور به جای دلخوشی به حمایتهای نیمبند روسیه و چین، به همین جمعبندی خواهد رسید و آن را به مقامات تصمیمگیر نهایی ارائه خواهد داد.