پایگاه خبری / تحلیلی نگام – برای اولین بار در شهر لاهيجان و تنكابن زميني به منظور كشت چاي در اختيارش قرار گرفت. به تدريج لاهيجان مركز چاي کشور شد و چايكاري از اين شهر به ساير شهرها گسترش يافت. محمد ميرزا بعد از حصول این موفقيت در بومي كردن صنعت چاي از طرف مظفرالدين شاه ملقب به كاشفالسلطنه پدر چای ایران شد.
به گزارش نشریه کارخانه دار ، محمدمیرزا قوانلو قاجار مشهور به «کاشف السلطنه» در اول فروردین ۱۲۴۴ در تربت حیدریه استان خراسان دیده به جهان گشود. او شهرت چایکار را از مظفرالدين شاه گرفته بود و هنگام گرفتن شناسنامه، همين لقب را به عنوان نام خانوادگي خود انتخاب كرد
وی آخرين فرزند اسدالله ميرزا نايبالاياله و جهانآرا خانم بود كه پس از پایان دروس سر خانه وارد مدرسه دارالفنون تهران شد و به فراگیری زبان فرانسه و سایر علوم مشغول شد.
استخدام کاشف السلطنه در وزارت امور خارجه
کاشف السلطنه در سن 16 سالگي به استخدام وزارت امورخارجه درآمد. وی با سمت دبير دومي در این سازمان راهی پاريس شد و همزمان در دانشگاه سوربن در رشته حقوق به تحصيل پرداخت. در اواخر دوره ناصرالدين شاه قاجار برای آشنايي با نهضتهاي آزادي خواهانه به مخالفت با نظام استبدادي وقت پرداخت.
به همین دلیل مدتي تحت تعقيب قرار گرفت و فراري بود. تا اينكه پادشاهی ناصر الدین شاه به پایان رسید و مظفرالدین شاه به پادشاهی رسید. در اين دوره به دعوت مظفرالدين شاه به ايران برگشت و مسئولیت ژنرال كنسولي ايران را در هندوستان عهده دار شد.
مظفر الدین شاه ملاقات هایی که با كاشف السلطنه قبل از سفر هند داشت. او کاشف السلطنه را تشويق كرده بود كه مقداری تخم چاي و تعدادی متخصص پرورش چاي به ايران بفرستد. او از همان ابتدای ورود به هند تمامي كوشش خود را با مطالعه در مراكز كشت و كارخانه های چاي کرد.
محمدميزا پس از اينكه تخصص لازم درباره كشت و به عمل آوري چاي را بهطور كامل آموخت. در سال 1279 مقدار زيادي تخم چاي به علاوه سه هزار نهال چاي خريداري كرد و با خود به ايران آورد. از آن جهت که اقلیم آب و هوای شمال ایران برای کشت چای مناسب بود. از مسئولان وقت تقاضای تعدادی زمین برای کشت چای در شمال ایران کرد.
برای اولین بار در شهر لاهيجان و تنكابن زميني به منظور كشت چاي در اختيارش قرار گرفت. به تدريج لاهيجان مركز چاي کشور شد و چايكاري از اين شهر به ساير شهرها گسترش يافت. محمد ميرزا بعد از حصول این موفقيت در بومي كردن صنعت چاي از طرف مظفرالدين شاه ملقب به كاشفالسلطنه پدر چای ایران شد.
تاریخ ورود چای به ایران
اشتباه رایجی که در مورد ورود چای به ایران مطرح است این است که می گویند کاشف السلطنه تخم چای را در عصای خود پنهان کرده بود. تاكنون هيچ سندي در اثبات اين ادعا بدست نيامده است و تمامي اسناد و مدارك موجود خلاف اين موضوع را اثبات ميکند؛حقیقا آن است که كاشفالسلطنه نهال و تخم چاي را آزادنه وارد ايران کرده است. كاشفالسلطنه پدر چای ایران در پاييز 1307 براي سومين بار و آخرين بار به سفر درازي میرود.
مقصود سفر کاشف السلطنه عمدتا چين، ژاپن و هند بود. منظور اين سفر آوردن انواع جديدي از چاي و استخدام متخصصين چاي بوده است. در چين چهار متخصص چيني را استخدام ميكند و ماشينآلات كشاورزي جديد براي کشت چاي خريداري ميکنند.
مرگ کاشف السلطنه
در هنگام بازگشت از سفر آخر و در مسير بوشهر به شيراز اتومبيل كاشفالسلطنه به درهاي موسوم به «كتل ملو» سقوط ميكند و او در اين حادثه كشته ميشود. اين حادثه دوم فروردين 1308 به وقوع پيوست. بعد از مرگش چهار چيني استخدام شده ادامه دهنده راه كاشفالسلطنه شدند و صنعت چاي را گسترش دادند.
طبق وصيت كاشفالسلطنه خانوادهاش جنازه او را به لاهيجان حمل ميكنند و در سر تپهاي كه خود خريداري كرده بود تا بعد از مرگش آرامگاه ابدياش باشد به خاك ميسپارند. در سال 1336 ه.ش به همت مردم لاهيجان بناي يادمان به جهت پاسداشت زحمات كاشفالسلطنه آرامگاهش ساخته شد.