نگام ، مهرداد شاکری _ اعتراضات سراسری در ایران نسبت به فقر و بیکاری و گرانی چند روز است که فضای سیاسی و اجتماعی ایران را تحت تاثیر قرار داده به همین بهانه گفتگو کردیم با آقای جاماسب محمدی فعال سیاسی اصلاح طلب،به عقیده ایشان رواج تظاهر،ریا،وچاپلوسی و ویژه خواری برای طبقه حاکم فساد را نهادینه کرد و افراد کار آمد و دلسوز را منزوی کرد و مانع میدان داری و جولان نخبگان برای اداره صحیح جامعه شده است، در ادامه این گفتگو را با هم میخوانیم :
نگام : به عنوان سوال اول لطفا تحلیل خود را از چرایی بوجود آمدن اعتراضات و تجمعات اخیر بیان بفرمایید؟
با سلام خدمت شما و سپاسگزارم از اینکه فرصتی را فراهم نمودید تا بتوانم نظراتم را با مخاطبین خوب شما در میان بگذارم.انقلاب اسلامی حرکتی بود که بااهداف و آرمانهای والایی همچون عدالت،برابری و کاهش فاصله طبقاتی در کشورمان به وقوع پیوست.اما به تدریج و پس از استقرار طبقه حاکم شاهد به انحراف رفتن این آرمانهای والایی شدیم که مردم با فداکاری هزینه های زیادی بابت آن پرداخت کرده است.در کشورهای در حال توسعه و ایران که دولت به معنای واقعی موتور و محرک اصلی توسعه میباشد به عنوان بازیگر نقش اول صحنه سیاست های اقتصادی ناکامی های زیادی داشته است.پس از انقلاب گزینش های مدیریتی و ایدئولوژیک برعرصه مدیریتی و سیاسی کشور سایه انداخته است و عملا فضای دوقطبی خودی و غیرخودی رادر عرصه حاکمیت ملی ترسیم کرده است ومانع ورود افراد متخصص ونخبه برای اداره کشورشده است.این دیدگاه تنگ نظرانه میزان جذب افراد برمبنای میزان نزدیکی و حتی سرسپردگی آنان به طبقه حاکم را به عنوان ایدئولوژی رسمی قرار داد.
رواج تظاهر،ریا،وچاپلوسی و ویژه خواری برای طبقه حاکم فساد را نهادینه کرد و افراد کار آمد و دلسوز را منزوی کرد و مانع میدان داری و جولان نخبگان برای اداره صحیح جامعه شده است.مشکلات اقتصادی در ایران بنیادین و ریشه ای وتابع نگرشهای سیاسی حاکم بر جامعه و نگاه غیر صحیح و غیر کارشناسی در حال توسعه میباشد.یکی دیگر از جلوه های این حرکت سراسری نظریه ای بود که از طرف تئوری پردازان و کارشناسان به تحولات مطرح میشد،آنان همواره اذعان میداشتند در جامعه هرگاه رفاه نسبی صورت گیرد باعث رشد طبقه متوسط میشود، این طبقه پس از شکل گیری اولین گام خود را به سمت تغییرات سیاسی برمیدارد.به همین خاطر حاکمیت ها در ایران در تلاش بودند تا به بهانه ها شکل های گوناگون مانع گسترش این طبقه شوند تا ثبات سیاسی خود را نهادینه کنند.این تحولات و شورش ها نشان داد که خیل عظیم ارتش بیکاران و گسترش فقر نه تنها ثباتی را در پی نخواهد داشت بلکه میتواند ثبات سیاسی یک حکومت و امنیت جامعه را مورد تهدید جدی قرار دهد.ای بسا که شورش گرسنگان به مراتب خطرناک تر از طبقه متوسط خواهد بود زیرا خواسته ها و توقعات آنها نامحدود و حتی غیر معقول خواهد بود که جنبش تهی دستان و حرکت آنها میتواند وارد یک فاز خون آلود شود.فاصله طبقاتی،فقر،بیکاری و گرانی و عدم شفافیت و فساد نهادینه شدهناشی از سومدیریت و توسعه طلبی های سیاسی و بلند پروازانه در عرصه سیاست خارجی عملا نظام سیاسی ما را ناکارآمد و پیشرفت و توسعه کشورهای همطراز با ایران و حتی عقب مانده تر نوعی تصویر ذهنی عمومی در کشور ایجاد کرد که باعث شد زمینه های نارضایتی عمومی را به وجود آورد.
نگام : عده ای بر این باورند که شروع این تجمعات با دستور آقای علم الهدی در مشهد و جهت تخریب دولت آقای روحانی انجام گرفت نظر شما دراین باره چیست؟
این که آقای علم الهدی و اصولگرایان در شروع و شکل گیری این تحرکات نقش داشته اند یا خیر فاقد خبر موثق و دقیق در این زمینه میباشدو نه تاکنون هیچ گونه موضع گیری رسمی در این زمینه ازطرف مقامات مسئول را ما شاهد نبوده ایم.به جز اخباری که به صورت غیر رسمی و تایید نشدهدر فضای مجازی و رسانه ای منتشر گردید.
اصولگرایان از ابتدای روی کار آمدن دولت آقای روحانی از طریق تریبون ها و رسانه های زیادی که در اختیار قرار دارند برای ناکارآمدجلوه دادن دولت آقای روحانی سنگ تمام گذاشتند و لحظه ای از انتقاد و حتی تخریب درنگ نکردند تا مردم راسرخورده و ناامید کنند.آنها تصورشان این است که اگر مردم سرخورده و نا امید شوند زمینه های ظهور و شکل گیری یک پوپولیسم احمدی نژادی دیگر برای آنان فراهم میگردد.انتقاد سازنده و مفید اگر از سر درد و دلسوزی باشد میتواند راهگشای مشکلات و از عوامل بازدارندگی از انحراف برای دولت ها تلقی شود.باید به این نکته توجه داشته باشیم که مرز بین نقد و تخریب مشخص باشد .خط مشی آقای روحانی و اصلاح طلبان فرصتی است برای نظام که باید از این شرایط استفاده کرد تا از سرخوردگی و روی گردانی مردم از نظام جلوگیری شود.یاس و دلسردی مردم از دولت باعث فرصت سوزی و لطمه به اعتماد مردمی ست که برای برون رفت از بحرانهای موجود راه حل مشکلات را در درون خود نظام جستجو کردند و با مسالمت آمیز ترین شکل ممکن پای صندوق های رای آمدند.گسترش فضای رسانه ای و فراگیر شدن اطلاعات و آگاهی های عمومی باعث میشود که در صورت روگرداندن مردم از اصلاحات به سمت اصولگرایان نخواهد رفت و به دنبال راه های دیگری خواهند بود که این مهم برای کشور زیانهای غیرقابل جبرانی را در پی خواهد داشت.و زمینه را برای بهره برداری مخالفین خارجی نظام مهیاتر میکند.
نگام : چه عواملی دست به دست هم داد تا در اعتراضات اخیر شاهد هنجار شکنی از طرف معترضین باشیم؟
به علت شرایط و بحرانهای کشور سالهاست که شکاف ها و گسل های زیادی در جامعه ایران به وجود آمده است،شکافهایی بین دولت و ملت،شکاف بین نسلی،شکاف جنسیتی و شکاف مذهبی و عقیدتی سالهاست در زیر پوست این جامعه در جریان است.با پیروزی آقای خاتمی در دوم خرداد۱۳۷۶انرژی خواست عمومی به بهترین نحو در یک فرایند انتخاباتی و دموکراتیک متراکم شد و یک پیامی را از طرف مردم به حاکمیت منتقل نمود.با پیروزی آقای خاتمی مردم امیدوار شدند و شکاف بین دولت و ملت تا حدودی ترمیم پیدا کرد و این امر میتوانست به تمامی عرصه ها منتقل گردد و فرصت مناسبی برای نظام به وجود آمد تا از این شرایط به خوبی بهره برداری کند اما متاسفانه با مقاومت و سرسختی طیف مقابل روبرو گردید و مطالبات عمومی نه تنها محقق نگردید بلکه انباشت مطالبات باعث دریده شدن پرده پندار بین دولت و ملت گردید و زمینه هایی را برای هنجار شکنی هایی که در این چند روز شاهدش بودیم برای کسانی فراهم کرد که احساس میکنند برای از دست دادن چیزی برای آنها باقی نمانده ،از طرفی هم این حرکت یک حرکت توده ای و فراگیر بود که جمعیت معترض فاقد یکدستی لازم بود و هر کسی ساز خود را میزد..
نگام : در صحبتهای اخیر فرمانده سپاه و سید احمد خاتمی این شرایط را نقشه کشورهای بگانه نظیر امریکا و عربستان بیان کردند لطفا تحلیل خود ر در این مورد بیان بفرمایید؟ا
در این که در این زمینه آیا کشورهای خارجی نقشی داشتند یا نه باید عرض کنم که زمینه های اجتماعی هر رخدادی ابتدا در داخل خودکشور و در درون آن جامعه رقم میخورد.فقر و بیکاری و تورم و عدم اطمینان به آینده واقعیت های اجتماعی جامعه ما میباشدکه نباید چشم را بر روی آنها ببندیم.کشورهای خارجی که رفتار مداخله جویانه دارند ممکن است از شرایط عمومی یک کشور به نفع خود بهره برداری کنند.
نگام : آیا تحرکات چند ماه گذشته احمدی نژاد و یارانش در شعله ور شدن این اعتراضات دخیل بود؟
در مورد اینکه آقای احمدی نژاد در شکل گیری این تحولات نقش دارد یا نه،اگر ما هر رخدادی را تبارشناسی کنیم باید بگوییم آری نقش داشت.زیرا که آقای احمدی نژاد از ابتدای فعالیت جهت انتخابات ریاست جمهوری و بعدش با شعار مبارزه با رانت و رانت خواری و مبارزه با فساد آمد ولی در مدت زمامداری و ریاست ایشان بر دولت شاهد بزرگترین اختلاس ها و جابجایی های مالی نامشروع بودیم و بیشترین فساد در طول تاریخ ایران بودیم.این فسادها و حمایت تمام قد اصولگرایان از ایشان باعث سرخوردگی شدید مردم گردید و به دنبال این هستند که برای عبور از وضعیت موجود هنجارهای رسمی و نظم سیاسی مستقر را زیر پا بگذارند .آقای احمدی نژاد علاوه بر اینکه منابع مالی و امکانات کشور را به راحتی هدر داد اخلاق اجتماعی و اعتماد عمومی را هم از بین برد و اقدامات و تحرکات ایشان در چند هفته گذشته به همراهی اطرافیانشان و جریان انحرافی در شکل گیری فضای بی اعتمادی نقش داشت ولی اینکه ایشان با تیم و اطرافیانش بتوانند یک حرکتی را سازمان دهی کنند به دلیل نداشتن عقبه اجتماعی از چنین توانی برخوردار نمیباشد.ظهور و افول احمدی نژاد با رانت حاکمیت بود.
نگام : لطفا بفرمایید دولت در این شرایط باید چگونه عمل نماید و راه حل برون رفت از این بحران چیست؟
با مردم صادقانه سخن بگویند و دولت باید صادقانه مشکلات را به مردم بگوید چون شفافیت برای مردم خیلی مهم است و مردم باید بدانند علت اصلی مشکلات چیست و چه موانعی بر سر راه دولت است چه میباشد.دولت میبایست مسایل پشت پرده فسادهای کلان را برای مردم برملا کند و علنی با مردم سخن بگویند و از نسبت دادن اعتراضات به حق مردم به کشورهای خارجی و آنها را اغتشاش گر و اراذل و اوباش بخوانیم دردی را دوا نخواهد کرد.اعتراض مدنی و مسالمت آمیز حق قانونی مردم میباشد و این حق در قانون اساسی به عنوان یک اصل به رسمیت شناخته شده است.دولت باید زمینه ای را فراهم نماید تا مردم در چنین مواقعی بتوانند اعتراضات خود را به صورت مسالمت آمیز و مدنی به گوش حاکمیت برسانند.اینکه هر اعتراضی را به کشورهای خارجی یعنی میخواهیم به دروغ از خودمان رفع اتهام کنیم و انگشت اتهام را به دروغ به سمت کسی دیگر دراز میکنیم.
راه برون رفت از این مسئله این است که بزرگان کشور و عقلای دوجناح بنشینند و بر سر مصالح ملی و منافع ملی به یک اجماع واحد دست پیدا کنند و نقاط اشتراک همدیگر را تقویت نمایند.قطعا دولت آقای روحانی خدمات زیادی داشته و این خدمات باید به گوش مردم برسد و رسانه ملی در روش و مشی خود تجدید نظر کند و یک اصلاحات کلی و به نفع مردم در آن شکل بگیرد.