نگام، سهراب سهیلی _ درباره وضعیت اصلاح طلبان در انتخابات مجلس آینده با جمشید ایرانی ،فعال اصلاح طلب، به گفتگو نشسته ایم. ایرانی اعتقاد دارد به علت عملکرد ضعیف اقتصادی تیم دولت، و عدم توجه کافی این دولت به اصلاح طلبان از یک طرف و همچنین عملکرد ضعیف اصلاح طلبان حکومتی که وارد مجلس شدند از طرف دیگر، انتخابات دوره بعد به نفع اصول گرایان رقم خواهد خورد. انتخابات مجلس آینده از نظر ماهیت تفاوتی با انتخابات ادوار گذشته نخواهد داشت. انتخابات با همان مدل نظارتی شورای نگهبان انجام خواهد شد، اصلاح طلبان نیز مانند سال 1390 به علت فاصله گرفتن مردم و به تبع آن عدم مشارکت آنها، عرصه را در انتخابات به حریف اقتدارگرای خود واگذار خواهند کرد.
نگام _ لطفا ابتدا در خصوص انتخابات مجلس آینده طرح مسئله کنید.
بحث انتخابات مجلس آینده به نحوی اکنون ما شاهد آنیم، می توان گفت دو طیف اصول گرا و اصلاح طلب به یک نوع بن بست سیاسی رسیده اند. در دوره هایی اکثریت مردم که اصطلاحا به آنها اکثریت خاموش می گویند، با امید تغییر و اصلاح در زمینه های متفاوت زندگی خود با شور تمام در انتخابات شرکت کردند. اما درعمل تغییرمثبتی در زندگی آنها اتفاق نیفتاد. این عدم تغییر هم به علت نظارت استوصابی مجلس بود که بسیاری را رد صلاحیت کرد. آنهایی هم که به نام اصلاح طلبی وارد مجلس شدند بدون داشتن پیشینه اصلاح طلبی، خیلی زود همه چیز را به بوته فراموشی سپردند. با وجود آنکه 188 نماینده به نام لیست امید وارد مجلس شدند، اما در زمان انتخاب رئیس مجلس، هیئت رئیسه و کمیسیون های مختلف، این عدد به نصف هم نرسید. با توجه به این مسائل، در انتخابات مجلس آینده نا انتخابات پرشوری نخواهیم داشت. به ویژه در کلان شهرها، مردم حضور چشمگیری در انتخابات نخواهند داشت. این سرخوردگی ملت و به تبع آن عدم حضور پرشور در انتخابات، فضا را به جریان سنتی اقتدار طلب خواهد داد تا بهترین نتیجه را از فرصت پیش رو بگیرد.
با این حال، چیزی که نظام از آن ترس دارد، حضور مردم نه در انتخابات بلکه در اعتراضات گسترده در روز انتخابات باشد. بی دلیل نیست که سران نظام از فتنه 98 سخن می گویند. آنها ازاین ترس دارند که مشارکت حداکثری ولو در شهرستان ها، به یک مشکل حداکثری تبدیل شود. اما اصلاح طلبان از یک هژمونی موثری برخوردار نیست، حتی در دولت نیز آقای روحانی از اصلاح طلبان استفاده ای نکرد. از این روست که آقای جهانگیری به عنوان یک اصلاح طلب می گوید من قدرت تغییر منشی ام را هم ندارم. تیم در قدرت روحانی نیز یک جریان خنثی و بی اثری است که چند صباحی برای حضور در قدرت آمده است. این سبب ناامیدی مردم از جریان اصلاحات می شود . بنابراین تجمع مشکلات و عدم اعتماد مردم به مسئولین هم درصد حضور مردم در انتخابات را کم می کند و هم در عین حال امکان تجمع شورش گونه وجود دارد.
نگام _ بنابراین شما معتقدید در انتخابات آینده، اگر اصلاح طلبان در انتخابات حضور پیدا کنند، به علت عدم حضور پر شور مردم، عرصه را به حریف سنتی خود واگذار می کنند؟
بله، مردم اکنون امیدشان را به اصلاح طلبان نیز از دست داده اند. شعار معنا دار اصلاح طلب، اصول گرا دیگه تموم ماجرا که در حوادث 96 توسط مردم سر داده شد، به خوبی گویا این است که مردم به مانند سال 1394 در انتخابات شرکت نخواهند کرد. این عدم مشارکت مردم ناراضی از اوضاع مملکت، و حضور همیشگی طیف تقلیدی مردم در انتخابات، سبد رای لیست سنتی را پر می کند. و ما شاهد خواهیم بود، که به مانند سال 1390 افرادی از جبهه مقابل به راحتی وارد مجلس می شوند.
نگام _ چقدر فکر می کنید شورای نگهبان همان رویه گذشته را در ریزش اصلاح طلبان پی بگیرد؟ آیا فعالیت امثال تاج زاده برای محدود کردن نظارت استصوابی، می تواند فقها و حقوق دان های شورای نگهبان را مجاب کند که به اصلاحات اجازه حضور در انتخابات بدهند؟
شورای نگهبان همان رویه سابق خود را در پیش می گیرد. سیاست شورای نگهبان در انتخاب نامزدهای مجلس، ربطی مستقیم با انتخابات ریاست جمهوری دارد. بنابراین شورای نگهبان با حذف کردن عده ای عملا پای آنها را از انتخابات ریاست جموری نیز قطع می کند. بنابراین حضور اعتدال گرایان در قدرت که می تونست بارقه ی امیدی باشد، مردم را سرخورده کرده و دست حاکمیت را باز می کند تا فضا را هر چه بیشتر رادیکالتر کند برای حضور خود در عرصه های مختلف قدرت. از طرف دیگر بسیاری از کسانی که به علت قانون بازنشستگی از دولت رفتند، خود را برای حضور در مجلس آماده می کنند. این وضعیت بیمارگونه همه این بازنشستگان را دوباره به قدرت باز خواهد گرداند. قریب 2000 بازنشسته که در شهرستان ها حضور دارند، خود را مجدد وصل به ساختار می کنند تا به نوعی مجدد وارد قدرت شوند.
نگام _ آیا اصلاح طلبان از سازوکار مشخصی برای عبور از سد شورای نگهبان و حضور در انتخابات مجلس دارند؟
اصلاح طلبان هنوز از یک رویه و راهبرد مشخص و دقیقی برخوردار نیستند. حتی اگر شواری هماهنگی اصلاح طلبان با ارائه لیستی از فیلترینگ شورای نگهبان عبور کنند، بسیار بعید است در انتخابات برنده شوند. چرا که عبور از شورای نگهبان با عدم همراهی مردم خواهد بود و این عدم همراهی سبب شکست آنها خواهد شد. این وضعیت صرفا منحصر به انتخابات مجلس نخواهد بود، بلکه درانتخابات ریاست جمهوری نیز ما با یک عدم اقبال مردمی رو به رو خواهیم بود. چرا که اساسا طیف حاضر در قدرت دچار یک فروپاشی فکری و گفتمانی شده است. این وضعیت منحصر به این دوره صرفا نیست. عدم وجود تحزب به معنای واقعی کلمه و حضور شورای نگهبان یک فضای بسته به وجود آورد که اکنون نتیجه آن را شاهدیم.
نگام _ آیا فکر می کنید اصلاح طلبان همان انسجام کج دار و مریز سال ۹۴ را نخواهند داشت؟
اصلاح طلبی به معنای همان اصلاح طلبی مجلس ششم نخواهد بود، یعنی دیگر انتظار آن خیزش تئوریک از اصلاح طلبان را نباید داشته باشیم. اصلاح طلبان حکومتی همچون عارف و جهانگیری در قدرت حضور خواهند داشت همچون دوره گذشته. با همان کارآمدی. بنابراین حضور این طیف از اصلاح طلبان نیز تاثیر مثبتی نخواهد داشت. اساسا اصلاح طلبان فاقد هرگونه تاثیر گذاری مثبت هستند.
نگام _ آیا حضورشان بیش از آنکه ایجابی باشد، سلبی خواهد بود؟
اگر بخشی از اصلاحات بخواهد خود را احیا کند، به احتمال زیاد به این سمت خواهد رفت که حاکمیت را ایجاب کند، که احتمال شورش های گسترده وجود دارد، و این شورش زمانی از بین میرود، که حاکمیت به گفتمان اصلاحات بله بگوید. اما حاکمیت به این راحتی به این جریان اجازه حضور در قدرت را نخواهد داد و این خود امکان به هم ریختگی جامعه را بیشتر خواهد کرد.
نگام _ با این حال به نظر شما آیا جامعه به سمت انقلابی دیگر خواهد رفت؟
من فکر می کنم نه. جامعه ما به یک رشدیافتگی رسیده است که دیگر به آن سمت نخواهد رفت. به خوبی دیده ایم که موج انقلابی 57 چه خساراتی داشت، از این رو من فکر می کنم جامعه ان خسارات را دوباره تجربه نخواهد کرد. و با همه این وضعیت فشل مدیریتی از صدر تا ذیل این نظام، گویی وضعیتی بهتر رخ خواهد داد، اما ان وضعیت به ناچار باید بعد از اتمام دوره این وضعیت سر برآورد.