نگام ؛ حسن مقیمی _نزدیک به سه دهه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و پیدا شدن سه کشور ساحلی تازه برای خزر، سرانجام کنوانسیون رژیم حقوقی جدید این دریا را روسای جمهور پنج کشور ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، قزافستان و ترکمنستان امضا کردند.متن امضا شده یک سند مادر است و حاصل ۲۶ سال مذاکره درباره رژیم حقوقی دریای خزر که مبنای تصمیم گیریهای بعدی است و می توان از آن با عنوان قانون اساسی دریای خزر یاد کرد.
پیرامون همین موضوع همکلام شدیم با آقای محمدرضا فرزین ، نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون که در ادامه میخوانید :
نگام : محمد جواد ظریف در توییتی با اشاره به تصویب کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر نوشت: *توافق کردیم تا گفتوگوی دوستانه درباره مسائل حل نشده تحدید حدود و سهم از دریا و منابع آن تداوم یابد* ؛ از دید شما این توئیت میتواند جنبه فریب اذهان عمومی را داشته باشد برای کم کردن هجمه ها به دولت؟
متاسفانه آنچه بر این مرز و بوم رفته عدم مذاکره در وقت مقتضی بود و هست ما یک سری تابو درست کردیم برای خودمان برای اینکه تصور حاکمیت این بوده که اینجوری میتواند بقای خودش را تضمین کند و لذا از مذاکره فراری بوده، ما هرجا رفتیم مذاکره کردیم موفق بودیم. یکی از موفق ترین مذاکراتی که داشتیم در تاریخ ایران این مقوله برجام بود البته قبلش هم مذاکرات گوناگونی انجام شده که به نفع این مملکت بوده و هرجا ما ابا داشتیم از مذاکره ، باعث شد که ما ضرر کنیم و نمونه هایش فراوان است و در تاریخ چهل ساله انقلاب به کرّات دیده شده و تکرار شده و علتش هم این بوده که حاکمان ما زیر بار این قصه نرفتند.از طرفی در مذاکره همه به دنبال این هستند که منافع خودشان را کسب بکنند. ما چه توقعی داریم ؛ توقع داریم که همه بیایند به سمت ما و هرچی ما میخواهیم بدهند و بگویند خیلی خوب کاری کردید، اینجوری نیست هر کشوری برای منافع خودش تلاش میکند، کوشش میکند، فضاسازی میکند و برنامه ریزی میکند. حالا چه کشورهای حاشیه دریای خزر و چه روسیه به عنوان یکی از ابر قدرت های فعلی دنیا بالاخره ما باید ورود پیدا کنیم و حقوقمان را مطالبه کنیم و به پیش برویم .من بخش هایی از صحبت های آقای ظریف را گوش کردم. نشان دهنده این بود که رویکرد ها ، رویکردهای درستی است و ما صحیح داریم به آن ورود پیدا میکنیم. این را باید حواسمان باشد و به آن توجه بکنیم واقعیت اَمر این است که ما هیچوقت از مذاکره ضرر نکردیم لذا من معتقدم که باید حتما این مذاکرات ادامه پیدا کند حتی مذاکره با آمریکا . بزرگترین خلاف بیانی که الان وجود دارد این تابو کردن آمریکاست و این کار بسیار غلطی بوده است .در طول این چهل سال ما ضرر های هنگفتی کردیم از این نوع رویکرد حاکمیت مخصوصا در این سی سال با رهبری آقای خامنهای ما روز به روز متاسفانه در همه موارد عقب نشستیم و یکی از علت های اساسی آن عدم مذاکره بوده است.
نگام : آیا ایران تحت فشار آمریکا و کشورهای حامی آن در منطقه قرار گرفت تا پای میز مذاکره بنشیند ؟
این که آیا ما تحت فشار کشورهای مثل آمریکا و…. خودمان را میندازیم در بغل کشورهایی مثل روسیه و چین و… آینده نشان میدهد.
واقعیت اَمر این است که من در چهره ی آقای ظریف و آقای روحانی تسلیم را نمیبینم ولی در چهره ی دولت پنهان و حاکمیت دولت پنهان این را میبینم که به یک جاهایی برسند که مجبور شوند جام زهر بنوشند. ما انقدر نوع برخوردمان و کارکردهایمان متحجرانه میشود که در نهایت مجبور میشویم که دست به تسلیم بزنیم و این ذلت را برای خودمان بخریم ، بخاطر بقای خودمان.
یک سخن آیت الله خمینی گفت و این اصطلاحا شاه بیت است و متاسفانه رویکرد سیاسی و حاکمیتی دولت پنهان و حاکمیت بدان پاسخگوست .آن جمله این است : *حفظ نظام از اوجب واجباته* من معتقدم برای حفظ نظام که چه عرض کنم برای حفظ خودشان تن به هر چیزی خواهند داد زمانش که فرا برسد .ولی واقعیت امر این است که داشتن یک دشمن به قول چرچیل حتی اگر دشمنی هم وجود ندارد به بقای دیکتاتوری و حاکمیت دیکتاتور کمک میکند. حاکمیت های بسته به دنبال این هستند که یک دشمن برای خودشان بسازند و این دشمن را هر روز عَلَم کنند چون بالاخره اگر فردا با آمریکا بنشینند پای میز مذاکره دیگر چیزی ندارند که آن را علم کنند. الان ما را با اسم آمریکا و حمله y.. x و امنیت و اینجور مسائل میترسانند و ما را تسلیم کردند که اگه هیچی نداریم امنیت داریم که خدا رو شکر آن را هم نداریم. واقعیت امر این است که فضا به گونه ایست که اگر ما بنشینیم پای میز مذاکره و سوال بکنیم همونجور که قرار بود برجام دو، سه، چهار انجام شود و آقای خامنه ای نگذاشت ما قطعا به جایی خواهیم رسید که حاکمیت باید پاسخگوی مسائل داخلی به مردمش باشد که الان با بهانه قرار دادن آمریکا و اسرائیل و دیگر جاها این کار را نمیکند.
نگام : با توجه به فشارهای داخلی و اقتصادی و هجمه و حملاتی که در شرایط فعلی نسبت به دولت وجود دارد، آیا از دید شما اکنون زمان مناسبی برای نشستن پشت میز مذاکره رژیم حقوقی دریای خزر بود ؟
در پایان معتقدم در هر زمانی، در هر مکانی مذاکره ضروری، لازم و مفید است الان هم ما در شرایطی هستیم که باید مذاکره بکنیم، مذاکره به معنای این نیست که ما یک چیزی را حتما قبول بکنیم .مذاکره این است که ما یاد بگیریم حرف بزنیم، خدانگهدارش باشد آقای خاتمی را که مقوله ی گفتگو را بیان کرد. ما یاد بگیریم حرف زدن را، یاد بگیریم با خودمان با دیگران با کشور های گوناگون حرف بزنیم چرا تمام دنیا آمد پای طرح گفتگوی تمدن های آقای خاتمی ایستاد و سال 2001 را به عنوان سال گفتگوی تمدن ها معرفی کرد برای اینکه اینها در کشور ما یک فردی را پیدا کردند که معتقد به گفتگو بود و معتقد به تعامل بود.ما در سیاست خارجی بده بستان داریم ، باید یک چیزی را بدهی و یک چیزی را بگیری. قرار بر این نیست که همش یکی بیاید یک چیزی به ما بدهد و بعد ما زور باشیم .هیچوقت هم نیستیم و در انتهای قضیه یک جور میشود که ما عقب عقب میرویم که از اون ور پشت بوم میوفتیم .اینقدر به مذاکرات تن نمیدهیم توسط کسانی که رهبری سی ساله مملکت را به عهده دارند تا آخرش مجبوریم به یک چیزایی تن بدهیم که واقعا خارج از مذاکره است و ظلمیست بر مردم کشور. لذا من مذاکره راجب به دریای خزر یا هر چیز دیگری را ضروری، لازم و مفید میدانم و هر زمانی را هم مفید میدانم بر خلاف اینکه گفته بشود چون ما ارتباط با کشور های حاشیه دریای خزر نداشتیم و مشکل داشتیم .اینها همه بهانه ایست که ما مذاکره نکنیم به اعتقاد من مذاکره ضروری و لازم است و این حرکت باید شروع بشود و ادامه پیدا کند چرا که هم به حال ما مفید است و هم جامعه ی بشری.