لطفا دلواپس آب هم باشید / علیرضا حق پرست

 

 

منتسکیو فیلسوف بزرگ فرانسوی یکی از فاکتور های مهم فهم قوانین و نهادهای اجتماعی را آب و هوای آن منطقه می داند، از دیدگاه منتسکیو انواع حکومتها با اقلیم‌ها و آب و هواهای مختلف ارتباط دارند یعنی آب و هواهای خاص انواع حکومتها را می‌پرورانند:
۱- آب و هوای سردسیر که متناسب با جمهوری است.
۲- آب و هوای معتدل که متناسب با مشروطه است.
۳- آب و هوای گرم و خشک که متناسب با استبداد است.
او می‌گوید آب و هوای گرم و خشک باعث تبلور حکومت استبدادی در آسیا شده است و روح استبدادی در سراسر تاریخ آسیا گسترده شده است.
صورت مساله:
غرض من در این نوشته تاکید روی کلمه قانون و استبداد یا آزادی نیست، یلکه تاکید و هدف از نگارش این نوشته نشان دادن وضعیت آب و هوای کشور ما ایران است. بیش از ۹۲ درصد از آب قابل شرب در بخش کشاورزی مصرف می شود، حال سوال این است چرا؟ آیا راهی وجود دارد که این مصرف ویرانگر را کاهش داد؟ ایا سهم ما از مدرنیزاسیون فقط این است که چاه عمیق حفر کنیم ؟ آیا می شود کاری کرد که تالاب گاوخونی، دریاچه ارومیه، دریاچه پریشان و … خشک نشود؟ آیا به راستی دولت های قبل و دولت کنونی نمی تواند مشکلات آب شرب شهری در ۱۲! استان کشور را حل کنند؟
کشور ما در طول تاریخ کشوری خشک به شمار می رود، حجم وسیعی از کشورما بیابان است، که در این مناطق یا جمعیت بسیار کم و یا فاقد جمعیت هستند؛ طبق آمار تهران امسال مشکل کم آبی خواهد داشت، شهری در شمال کشور که هر ساله بارشهای قابل توجهی را به خودش اختصاص میدهد؛
کمتر از ۸ درصد از آب صرف بخش خانگی و صنعت می شود، بیش از ۹۲ درصد صرف بخش کشاورزی میشود، اما آیا به راستی می شود کاری کرد که این مقدار مصرف را در بخش کشاورزی کاهش داد تا تالاب ها و دریاچه های ما خشک نشوند، آیا می شود کاری کرد که پایتخت ما و خیلی از شهرهای ما کم آب نشوند؟
آیا تاکنون مسوولی از خودش پرسیده است که چرا باید این مقدار آب در بخش کشاورزی صرف شود یا بهتر است بگویم هدر رود؟ آیا می توان به جای اینکه به قطره قطره آبی که از لوله آب خانه هایمان میچکد بی توجه بود یا حداقل کمتر توجه کرد و توجه و هم خود را معطوف به میلیون های متر مکعب که در هر روز دارد هدر می رود، کرد؟ غرض این نیست که مردم در بخش خانگی در مصرف آب صرفه جویی نکنند! نه، غرض این است که دولت باید به اولویت ها توجه کند.
بگذارید با مثالی انضمامی مساله را برایتان روشن کنم: منطقه جنوب استان کرمان بخش عمده ای از سیفیجات، مرکبات و خشکبار کشور را تامین میکند؛ خوب تا اینجا که الحمدالله! اما این پایان کار نیست این تولید به منزله آرامش پیش از توفان است! اما دریغ که نه کشاورزان می دانند که این محصولات را چطورآب می دهند و نه به طریق اولی مسوولین .در مناطقی مثل جیرفت و شهرها و بخشها و روستاهای آن به جرعت میتوانم بگویم بیش از ۵۰ هزار حلقه چاه به صورت فعال درحال بهره برداری است آن هم متاسفانه به صورت غرقابی! بگذارید بگویم که یک حلقه چاه که لوله ۸ اینچ بر آن نصب است به اندازه ۲۰۰ شیر آبی است که ما در منازلمان داریم! تصور کنید وحشتناک است. این فقط یک لوله آب است حالا خود شما ۵۰۰۰۰ هزار حلقه چاه را در نظر بگیرید.
می دانید روزانه حجم وسیعی از این آب اساسا صرف محصولات هم نمی شود! از خودتان لابد می پرسید پس کجا می رود؟ این حجم میلیون متر مکعبی با وجود آنکه سخت و استوار است اما پوچ(بخار) می شود و به هوا می رود!. فاصله تقریبی زمینی که محصول بر روی آن کشت می شود تا پمپ آب فرض کنید یک کیلو متراست، این فاصله در چه زمانی طی می شود؟ ما دست پایین می گوییم ۴۵ دقیقه. خوب آیا در طی این مدت همه آب به مقصد میرسد؟ نه، بخشی از این آب بخار و از لابلای جویهای آب هدر می رود. می توانم مثالهای عینی زیادی را بگویم که دیگر لازم نیست، برویم سراغ راه حل.
راه حل
به نظر من راه حل بسیار آسان است اما به شرط اینکه یک نفر به این یک نفر توجه کنید مدیریت کند. اگر دولت به کشاورزان پولی در قالب وام بدون درصد اصلا با درصد بدهد که آبیاری غرقابی را به آبیاری بارانی وتحت فشار تبدیل کنند برای محصولاتی مثل گندم و بارانی برای محصولاتی مثل ذرت و مرکبات و سیفیجات، دیگر نیازی نیست که داد سخن دهیم آیا خانه دار، بچه دار مواظب اون یک قطره آب باش تا نیومدم قطعش نکردم! باور کنید نیازی نیست.
من معتقدم که اگر ما میخواهیم مستقل شویم باید به استعدادهای داخل توجه کنیم کشور ما خوشبختانه در جایی قرار گرفته است که بیشترین منابع طبیعی را داراست؛ بیایید دست در دست هم دهیم تا میهن خویش را کنیم آباد اگر می خواهیم بیگانگان از جمله چین وروسیه کشورمان را به تاراج نبرند.