پایگاه خبری / تحلیلی نگام_ رئیسجمهوری جدید آمریکا در بدو ورود خود به کاخ سفید بر لزوم تمرکز بیشتر واشنگتن بر چین بهعنوان مهمترین تهدید علیه ایالات متحده تأکید کرد و متعهد شد که وارد جنگهای پرهزینه نشود و از جنگهای فعلی هم به مرور خارج شود. اما جو بایدن نمیخواهد خاورمیانه را فدای چین و تغییر اولویتهای سیاست خارجی واشنگتن کند و تقریبا تیم خاورمیانهای خود را برای مقابله با چالشهای این منطقه تکمیل کرده است.
تاکنون و با گذشت حدود 50 روز از آغاز ریاستجمهوری بایدن، قرار است هفت مقام جدید به تیم خاورمیانه شورای امنیت ملی آمریکا بپیوندند. این افراد باید اقدامات خود را به «برت مکگورک» که به «سزار بایدن در خاورمیانه» مشهور شده گزارش دهند. مکگورک پیشازاین در دولت بوش پسر حضور داشته و همچنین بهعنوان نماینده دولتهای اوباما و ترامپ در حوزه ضدداعش فعالیت میکرد. این هفت مقام جدید، از جمله برخی از مقامهایی که در آخرین سمت مک گورک در کنارش بودند، قرار است در چهار سال پیشرو سیاستهای ایالات متحده را در مورد دشوارترین بحرانها مدیریت کنند.
حتی اگر در این میان دولت بایدن بخواهد تمرکز واشنگتن را از حضور پررنگ دو دهه اخیر در خاورمیانه به یک دوره دیگر از رقابت بین قدرتهای بزرگ و اینبار رقابت با چین تغییر دهد. با وجود تغییر تمرکز کاخ سفید به سمت چین، خاورمیانه بازهم بخشی کلیدی از سیاست خارجی کاخ سفید را به خود مشغول خواهد کرد و بایدن مجبور است در این حوزه انرژی زیادی مصرف کند. تلاش برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره و پایاندادن به جنگ در یمن مهمترین اولویتهای بایدن در خاورمیانه خواهد بود.
مدیر بخش ایران در شورای امنیت ملی، «سام پارکر» یکی از کارشناسان باسابقه وزارت خارجه آمریکاست. «زهرا بل» هم در حوزه عراق و سوریه فعالیت میکند و تمرکز «مکس مارتین» هم بر لبنان و اردن خواهد بود.
قرار است «جاش هریس» یکی از مقامهای وزارت خارجه آمریکا که بهعنوان معاون عملیاتی سفارت آمریکا در لیبی فعالیت میکرد هم برای رسیدگی به مسائل آفریقای شمالی به شورای امنیت ملی بپیوندد.«زهرا بل» و «سام پارکر» هر دو در زمان «مکگورک» بهعنوان فرستاده ویژه ریاستجمهوری آمریکا در ائتلاف برای شکست داعش تحت رهبری اوباما و ترامپ خدمت میکردند و هر سه، پس از آنکه در سال 2018 ترامپ بهطور ناگهانی از برنامه خود برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه خبر داد، از مقامهای خود کنارهگیری کردند. پارکر، کارمند دولت آمریکا که در گذشته بهعنوان مدیر شورای امنیت ملی در حوزه سوریه و عراق در دوران اوباما خدمت میکرد و بل، افسر خدمات خارجی حرفهای است و هر دو سالها در حوزه خاورمیانه کار کردهاند و کاملا به زبان عربی مسلط هستند. بل اخیرا به سمت مسئول سیاسی آمریکا مستقر در استانبول منصوب شده بود که تحولات داخل سوریه را از نزدیک دنبال میکرد.
فارن پالسی همچنین به نقل از دیپلماتهای وزارت خارجه خبر داده که «آنی رارهاف» هم بهعنوان مدیر مبارزه با تروریسم در شورای امنیت ملی منصوب شده است. از آنجا که دولت بایدن امیدوار است در پی برنامه صلح دولت ترامپ برای خاورمیانه که به «معامله قرن» معروف شده بود، روابط خود را با تشکیلات خودگردان فلسطین بازسازی و تلاشهای خود را برای راهحل دو کشوری احیا کند، قرار است «جولی ساویر» دستیار سابق نماینده ویژه اوباما در مذاکرات صلح اسرائیل و فلسطین، بهعنوان مدیر حوزه اسرائیل- فلسطین در شورای امنیت ملی مشغول به کار شود.
دولت بایدن میگوید که تلاش خواهد کرد تا کمکهای ایالات متحده به سرزمینهای فلسطینی را که در دولت ترامپ قطع شده بود، دوباره از سر بگیرد و همچنین به برقراری ارتباط با نمایندگی دیپلماتیک تشکیلات فلسطینی در واشنگتن که در سال 2018 به دستور ترامپ تعطیل شد هم کمک کند. درهمینحال، «ایوینا سیدریاس» یکی از افسران خدمات خارجی وزارت خارجه هم مسئولیت تحولات شبهجزیره عربستان را بر عهده خواهد گرفت و در کنار او هم «کی. سی. ایوانز» مدیر جدید شورای امنیت ملی در امور سیاسی و نظامی یمن خواهد بود. این دو مقام با هدایت «تیم لندرکینگ» فرستاده ویژه آمریکا نقشی کلیدی در پشت صحنه تلاشهای ایالات متحده برای به سرانجام رساندن مذاکرات صلح در یمن بین دولت مورد حمایت عربستان و شبهنظامیان حوثی مورد حمایت حکومت ایران ایفا میکنند.
کارشناسان میگویند انتصاب این افراد دقیقا منعکسکننده اولویتهای بایدن در خاورمیانه است. تلاش برای ایجاد ثبات در خاورمیانه و مذاکره مجدد در مورد توافق هستهای 2015 با ایران مهمترین برنامههای بایدن در خاورمیانه محسوب میشوند و درعینحال سیاستهای ضدتروریستی ایالات متحده که مک گورک در دولت ترامپ هم آن را اجرا میکرد، همچنان ادامه خواهد یافت.
«کریس مایر»
یکی از مقامهایی که در گروه مقابله با داعش در وزارت دفاع آمریکا مشغول به کار بود و در دوره ترامپ از سمت خود برکنار شد، درحالحاضر به سمت معاون دستیار وزیر دفاع آمریکا برای عملیات ویژه و درگیری کمشدت منصوب شده است.
همچنین «لیندا توماس گرینفلد» سفیر ایالات متحده در سازمان ملل هم تعدادی از متخصصان خاورمیانه را در تیم خود استفاده میکند که از جمله میتوان به «جفری پرسکات» مدیر سابق شورای امنیت ملی در دولت اوباما و «اندرو میلر» مدیر سابق شورای امنیت ملی در حوزه مسائل نظامی مصر و اسرائیل اشاره کرد.
بایدن همچنین «رابرت مالی» كه پیش ازاین یکی از مذاكرهكنندهگان اصلی توافق هستهای ایران در زمان اوباما بود را بهعنوان نماینده امور ایران در وزارت خارجه منصوب کرده است. فردی که به دلیل «مواضع نرم در قبال حکومت ایران و رویکرد منتقدانه نسبت به اسرائیل» مخالفان زیادی در میان جمهوریخواهان دارد.
تعدادی از دیپلماتهای سابق از رابرت مالی در برابر انتقادات دفاع کرده و او را بهعنوان یک متخصص توانمند و باتجربه در منطقه توصیف کردهاند. اخیرا «ریچارد نفیو» که بهعنوان عالیترین کارشناس تحریمها در تیم مذاکرهکننده وزارت خارجه دوران اوباما برای توافق هستهای 2015 خدمت میکرد هم بهعنوان معاون رابرت مالی به مشغول به کار شده است.
«نیکلاس هراس» تحلیلگر ارشد در انستیتوی نیولاینز به فارن پالسی میگوید: «یک موضوع واضح و جالب وجود دارد و آن این است که افرادی در شورای امنیت ملی دولت بایدن مشغول به کار شدهاند که اغلب آنها نهتنها در دولت اوباما حضور داشتند بلکه ترامپ هم با باقیماندن آنها در سمتهای خود موافقت کرده بود. تصور من این است که مکگورک گروهی را گردهم میآورد که سازگاری و کارایی خود را در زمان سیاستگذاری نشان دهد».
اخیرا جو بایدن با انتشار خلاصه استراتژی موقت خود وعده داد که دولت او نمیخواهد سیاست «جنگهای ابدی» را ادامه دهد و حضور نیروهای آمریکایی را در خاورمیانه کاهش خواهد داد. اما بایدن سومین رئیسجمهوری است که پس از جورج بوش پسر وعده داده تا تمرکز سیاست خارجی ایالات متحده را به خارج از خاورمیانه منتقل خواهد کرد و هیچکدام از دو رئیسجمهوری قبلی در عمل نتوانستند به این وعده عمل کنند.
ترکیب افرادی که در هفتههای اخیر در وزارت خارجه، شورای امنیت ملی آمریکا و دیگر نهادها منصوب شدهاند هم حاکی از این واقعیت است که بایدن بیش از دو رئیسجمهور قبلی میخواهد درگیر تحولات و تنشهای خاورمیانه باشد.