پایگاه خبری / تحلیلی نگام – از زمان آغاز به فعالیت پیامرسان تلگرام در ایران در سال ۱۳۹۴، غیر از مسدودکردن امکان صدا در سال ۹۶، همواره دسترسی به تلگرام در ایران آزاد بوده است. تنها در یک مقطع زمانی، در دو هفته اول دیماه سال ۹۶، و در جریان ناآرامیهای موسوم به «اعتراضات سراسری»، تلگرام به مدت دو هفته و به صورت سراسری در ایران فیلترشد و علیرغم اظهارات جستهوگریخته برای محدود کردن تلگرام، همواره با حمایت حسن روحانی برای بازنگداشتن تلگرام، فعالیت این پیامرسان بدون اختلال در کشور ادامه داشت.
اما به نظر میرسد پس از اعتراضات سراسری دی ماه، و درحالی که بسیاری از شهروندان از تلگرام برای خبررسانی در مورد تجمعات، دستگیرها و سرکوب دستگاههای انتظامی و امنیتی در شهرهای مختلف، گرایش محافظهکاران برای مسدودکردن تلگرام در داخل کشور، افزایش یافتهاست. مقامات ایران، به صراحت نگرانی خود از قادر نبودن به کنترل اطلاعات و ارتباطات کاربران و در نهایت تحلیل و مداخله در این دادهها را بر روی تلگرام ابراز کردهاند.
برخی مقامات اصولگرا مدعی شدند که تلگرام در جریان ناآرامیهای سراسری توسط مخالفان برای «خشونت و اغتشاش» استفاده شده بود. برای مثال رمضانعلی سبحانیفرد عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که مسوول مسدود کردن و رفع مسدودیت از سایتها، اپلیکیشنها و سرویسهای اینترنتی است، در تاریخ ۱۶ دی ۱۳۹۶ به خبرگزاری مهر در مورد علت فیلتر شدن موقت تلگرام گفت: «عده ای از شرایط و ظرفیت تلگرام سوءاستفاده کردند و شرایط خشونت و اغتشاش را به وجود آوردند که بر همین مبنا شورای عالی امنیت ملی تصمیم به فیلتر تلگرام گرفت.»
در تاریخ ۲۳ دی ۱۳۹۶، سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافندغیرعامل، با اشاره به اعتراضهای دی ماه گفت: «آنها از همین بیگ دیتا شبکه های اجتماعی اطلاعات را بدست آوردند از همین اطلاعاتی که برای ما هیچ اهمیتی ندارد اما برای آنها یک تصویر شفاف و عمیق از پدیده ها بدست می آورند و به جامعه نگاه میکنند ببینند کجاها نقطه انفجار است.» او اضافه کرد: «ما بیگ دیتاهای ۴۰ میلیون نفر را در اختیار دشمن قرار دادهایم و احاطه اطلاعاتی دشمن نسبت به دستگاههای اطلاعاتی خودمان بعضا بیشتر است.»
با توجه به احاطه نهادهای امنیتی و قضایی بر زیرساختهای ارتباطاتی کشور و نبود حاکمیت قانون که عملا شهروندان را در برابر نقض حریم خصوصی بیپناه میکند و نیز بیاعتمادی و بدبینی عمیق نسبت به نحوه استفاده از اطلاعات کاربران در ارتباطات داخل کشور، تلگرام از انتقال سرورهای خود به ایران و همکاری با مقامات ایران در خصوص حذف محتوا به نحوی که آزادی بیان را طبق استانداردهای جهانی نقض میکند خودداری کرده است و به نظر میرسد که پس از چندین سال ارتباط مستقیم با تلگرام و ناامیدشدن در خصوص احتمال تغییر نظر این شرکت، مقامات ایرانی، از آنجا که قادر به اصلاح روابط و ساختارهای داخلی به منظور ایجاد اعتماد برای تولیدات داخلی در این حوزه نیستند، هم اکنون برای مسدود کردن این پیامرسان در کشور زمینهسازی میکنند. حمیده زرآبادی عضو اصلاحطلب کمیسیون صنایع مجلس با تصریح بر این «زمینهسازی»، در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۹۶ به خبرگزاری ایلنا گفت: «بنابر اطلاعات موثقی که از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات دارم، فیلترینگ دائم تلگرام در سال آینده به تصویب شورایعالی فضای مجازی رسیده و این اظهارات بهنوعی زمینهسازی برای انجام این تصمیم در افکار عمومی است.»
با توجه به حضور گسترده تلگرام در زندگی روزمره مردم، برای مسدود کردن این پیامرسان، نه تنها زمینهسازی لازم است، بلکه با توجه به اختلافنظر بین دستگاههای دولتی و حکومتی بر سر مسدودکردن یا مسدود نکردن آن، چنین حکمی زمانی نافذ و قابل اجرا خواهد بود که امضای علیخامنهای را در زیر خود داشته باشد.
از اظهارنظر اخیر علاءالدین بروجردی رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، چنین برمیآید که علی خامنهای به چنین تصمیمی رضایت داده و زمینهسازیهای انجام شده و موج حملات گسترده و هماهنگ و از جبهههای مختلف به تلگرام، پس از جلب موافقت او انجام شده است. آقای بروجردی در تاریخ ۱۱ فروردین ۱۳۹۷ به وبسایت خانه ملت-خبرگزاری رسمی مجلس شورای اسلامی- به اشاره به اعتراضهای دی ماه ۱۳۹۶و تصمیمگیری در مورد سرنوشت تلگرام در کشور گفت: «دراین مدت با وجود ارتباط دولت با مدیر تلگرام در جهت فیلتر کانالهایی که مشوق ضد امنیت بودند مسئولان تلگرام با ایران همکاری نکردند.» او در مورد مرجع تصمیم گیری در مورد فیلترینگ تلگرام اضافه کرد: «تلگرام جای خود را به یک سامانه مشابه ملی خواهد داد و این تصمیمی است که در بالاترین سطح اتخاذ شده است.»