نگام ،اجتماعی _ رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: درمان مواد مخدر صنعتی و روانگردان های جدید طولانی مدت و بسیار سخت است و حتی درمان دارویی جایگزین هم ندارند.
میثم بازیاری
سعید صفاتیان گفت: پیش از این در مورد درمان تریاک یا هروئین به عنوان مخدر سنتی درمان نگهدارنده تجویز می شد و فرد مصرف کننده پس از سه دوره مصرف متادون و ارتباط با روانشناس و مددکار می توانست بسیاری از مشکلات خود را برطرف کند اما در مورد مواد مخدر صنعتی این امکان وجود ندارد. او تاکید کرد: هیچ کجای دنیا هم درمان روانگردان ها، دارویی نیست و باید این افراد تحت روان درمانی های طولانی مدت قرار گیرند.
رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: تنوع مواد مخدر در حوزه مقابله نیز چالش هایی را ایجاد می کند زیرا شناخت این مواد سخت است و حتی در شکل و ظاهر هم قابل تشخیص نیست.
وی افزود: زمانی قرص های اکستازی برای جلب نظر مصرف کنندگان و ترغیب آنان با رنگ های جذاب و علائم خاص طراحی می شد اما اکنون کاملا به قرص های دارویی شبیه است به همین دلیل قابل حمل است و ممکن است در بازرسی ها ایجاد شک و شبهه نکند.
صفاتیان اضافه کرد: در حوزه درمان مواد مخدر هم تنوع زیاد ما را دچار چالش می کند زیرا عموما حتی کارشناسان اعتیاد، اثرات و پیامدهای مواد جدید را نمی شناسند و متاسفانه باید گفت آموزش های حوزه اعتیاد به ویژه در زمینه پیشگیری قدیمی است و نیاز به بروز رسانی دارد.
رسانهها واقعیات موادمخدر را اعلام کنند
رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد کمیته مستقل مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: رسانه های رسمی باید واقعیت های مواد مخدر را بیان کنند زیرا اگر اطلاعات ناقص و ناکافی به مخاطبان بدهند، فردی که دنبال دستیابی به اطلاعات است از کانال های نادرست به دست می آورد. او با تاکید بر لزوم شفاف سازی و ارائه اطلاعات کامل به مخاطبان در زمینه انواع مواد مخدر و اثرات آنها، افزود: سودجویان و قاچاقچیان در زمینه اطلاع رسانی بسیار دقیق و حرفه ای برنامه ریزی می کنند و از اینرو رسانه های رسمی به عنوان جبهه مقابل باید برای پیشگیری و کاهش تقاضا، اطلاعات صحیح و کامل در اختیار مخاطبان قرار دهد.
صفاتیان ادامه داد: سهولت دسترسی به اینترنت و فضای مجازی باعث شده است که هرکسی تنها با یک کلیک، اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورد؛ بنابراین رسانه ها باید از کارشناسان خبره به طور پیوسته برای اطلاع رسانی درباره انواع مواد مخدر بهره گیرند و جلوتر از شتاب تند تنوع مواد مخدر پیش بروند. او درباره تنوع مواد مخدر اظهار داشت: تنوع این مواد یکی از موضوعات مهم برای متخصصان، کارشناسان و سیاستگذاران اعتیاد است؛ تا ٢ دهه قبل حداکثر ١٠ نوع ماده مخدر و روانگردان وجود داشت که تقریبا برای همه افراد جامعه شناخته شده بود اما اکنون اینطور نیست.
پژوهشگر اعتیاد یادآور شد: تنوع مواد مخدر به ویژه در مواد صنعتی و روانگردان ها نسبت به مواد سنتی بیشتر است؛ در واقع مواد صنعتی بر اساس فرمول شیمیایی و ترکیبات مختلف، ماده جدیدی را به وجود می آورد که هر یک می تواند علایم و اثرات خود را در پی داشته باشد. به عنوان مثال گفته می شود که بیش از 5٠٠ نوع ماده اکستازی وجود دارد اما در مجموع همه اینها روانگردان است.
صفاتیان تنوع مواد مخدر در حوزه پیشگیری از اعتیاد را بسیار خطرناک عنوان کرد و گفت: گزینه های متعدد، سهولت دسترسی و استعمال و ناشناخته بودن مواد همچنین قیمت پایین آنها باعث تمایل به تجربه و مصرف می شود.
پرویز افشار سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر پیش از این درباره تنوع مواد مخدر به ایرنا گفته بود که مواد محرک جدید صناعی (NPS) با تنوع زیاد و بیش از 700 گونه در دنیا شناخته شده است اما تنوع مواد محرک صنعتی در کشور ما زیاد نیست و این مواد جدید به هیچ عنوان به صورت تجاری وارد کشور ما نشده است.
او همچنین افزود: اطلاع رسانی درباره تنوع مواد مخدر و محرک از طریق رسانه ها، محیط های آموزشی و عمومی باید به صورت مستمر انجام شود تا مردم در مورد اینگونه مواد هوشیار باشند. بر اساس آخرین آمار، ٢ میلیون و ٨٠٨ هزار نفر مصرف کننده مستمر مواد مخدر در ایران هستند و تریاک، گل، هروئین و شیشه به ترتیب بیشترین میزان مصرف را دارد.
معرفی انواع و اقسام مواد روانگردان
انواع مواد مخدر حشیش (CANNABIS) بهصورت تکههای جامد، از رزین گیاه شاهدانه میباشد، قهوهای و یا مشکی است. خطرات کوتاه مدت: احساس سردرگمی، اضطراب، هراس، بدگمانی، توانایی یادگیری کاهش مییابد، هماهنگی حرکات مختل میشود…
انواع مواد مخدر
حشیش (CANNABIS) بهصورت تکههای جامد، از رزین گیاه شاهدانه میباشد، قهوهای و یا مشکی است. خطرات کوتاه مدت: احساس سردرگمی، اضطراب، هراس، بدگمانی، توانایی یادگیری کاهش مییابد، هماهنگی حرکات مختل میشود.
خطرات دراز مدت: پارانوئید، اسکیزوفرنی، جنون، روانپریشی، افسردگی و اضطراب، استعمال آن همراه با سیگار سبب آسیب جدی به ریهها میگردد.
ماریجوانا (MARIJUANA) از گل گیاه شاهدانه (ماده) بدست میآید. خطرات: پارانوئید، سرگیجه، خشکی محتلمه چشم، افزایش فشار خون.
هروئین (HEROIN) از خشخاش بدست میآید، شکل تغییر یافته مورفین است. خطرات: بسیار اعتیاد آور است، هپاتیت، استعمال بیش از حد تنفس را متوقف کرده و سبب مرگ میشود. چون با موادی همچون گچ، آرد، تالک و غیره ترکیب میگردد استعمال تزریقی آن سبب ایجاد حساسیت در بدن و خارش شدید میشود. صدمه به قلب و عروق خونی، عفونت، هموروئید و سوء تغذیه، آسیب به کبد و کلیه.
مرفین (MORPHINE) که از تریاک گرفته میشود و بدو صورت مایع و پودر مصرف میگردد، مصرف این مواد در بین جوانان زیاد است و مادهای خواب آور و اثرات تریاک را دارد.
کوکائین (COCAIN) گرد سفید رنگی که از برگهای خشک شده گیاه کوکا بهدست میآید. خطرات: استنشاق آن از راه بینی سبب آسیب به پره میانی بینی شده و در آن ایجاد حفره میکند. آنقدر خطرناک است که با اولین مصرف میتواند سبب سکته قلبی شود. مشکلات تنفسی، آسیب به ریه، تشنج و مرگ ناگهانی. در دراز مدت نیز سبب پارانوئید، توهم، خشونت و کاهش وزن میگردد. به مغز و قلب نیز آسیب جدی میرساند.
ال اس دی (LSD) مخفف LYSERGIC-ACID-DIETHYLAMIDE است. خطرات: افسردگی، روانپریشی، جنون، تشنج، مرگ، خودکشی از عواقب مصرف آن بشمار میرود.
اکستازی (ECSTASY) خطرات: گرمازدگی، افزایش شدید گرمای بدن که بسیار خطرناک است، فرد برای رفع تشنگی ممکن است آب فراوان بنوشد که این خود سبب رقیق شدن بیش از حد خون و از میان رفتن تعادل سدیم خون شده و سبب تورم اعضاء بدن همچون مغز و در نهایت مرگ فرد میشود، پس از یکی دو روز بعد فرد احساس افسردگی و خستگی میکند، سبب آسیب به کبد، کلیه و مغز میشود، توهم گویی، استفراغ، تشنج.
کتامین (KETAMIN) خطرات: در کوتاه مدت سبب مشکلات بینایی، عدم تعادل و هماهنگی، توهمات وحشتناک و در دراز مدت سبب احساس گم گشتگی و جدایی از واقعیت میگردد.
متادون (METHADONE) خطرات: سبب کما و مرگ میگردد.
آمفتامین (AMPHETAMINES) خطرات: درکوتاه مدت سبب احساس اضطراب، افسردگی و خستگی میشود، افزایش ضربان قلب و تنفس، اختلال در دید، خشکی دهان، سرگیجه و خشونت، مرگ ناگهانی و سکته قلبی شده و در دراز مدت سبب توهم، وحشتزدگی، کاهش وزن، آسیب به مغز و حافظه، تشنج و مرگ میشود.
قارچ (MAGIC MUSHROOMS) خطرات: درد شکم، اسهال، تهوع و مرگ در پی مصرف قارچهای سمی.
جی اچ بی (GHB) مخفف GAMMA HYDROXYBUTYRATE است. خطرات: تهوع، خواب آلودگی، احساس گم گشتگی، تشنج و مشکلات تنفسی.
حلالها (INHALANTS) خطرات: کوتاه مدت سبب تهوع، سرفه شدید، لکه اطراف دهان، خفگی و در دراز مدت سبب سر درد، خونریزی بینی، کاهش حس بویایی، کاهش اکسیژن به مغز و آسیب به مغز، آسیب به کلیهها، کبد و سیستم عصبی و ششها میشود.
استروئیدها (STEROIDS) خطرات: افزایش فشار خون، کلسترول بالا، بیماری کلیه و کبد، صدمه به قلب، دیابت، یرقان، افسردگی، رفتارهای خشونتآمیز. در مردان: رشد سینه، تحلیل بیضه، کاهش اسپرم، ناباروری، آکنه، سکته.
سرکوبگرها و مسکنها (TRANQUILIZERS= DEPRRESSANT) خطرات: اعتیاد آور، کاهش انرژی، کاهش حافظه، افسردگی، بی خوابی و حملات هراسی.
پی سی پی (PCP) اثرات: عدم تمرکز، اضطراب، افسردگی.
اکسی کنتین (OXYCONTIN) خطرات: مانند مسکنها.
تریاک (OPIUM) خصوصیاتی شبیه هروئین دارد. تریاک از گیاهی به نام کوکنار یا خشخاش گرفته میشود. با مصرف تریاک ابتدا نوعی خوشحالی زودگذر به شخص دست میدهد. پس از آن مرحله منفی آغاز میشود که فرد را به مصرف مجدد تریاک وا میدارد. حرکات ارادی معتاد پس از مرحله اول کند میشود و شخص نسبت به امور بیتفاوت میشود. مصرف تریاک میتواند باعث مسمومیت حاد و مزمن شود.
مواد روانگردان
مواد روانگردان به ۴ گروه اصلی تقسیمبندی میشوند:
STIMULANT (محرکها): افزایش انرژی، هوشیاری ذهنی و فعالیت جسمانی، کاهش خستگی، سرکوب گرسنگی، افزایش ضربان قبل و فشار خون. مثال: کوکائین و کافئین.
DEPRESSAN (سرکوبگرها): کاهش انرژی، هوشیاری ذهنی، ضربان قلب، فعالیت جسمانی و سرعت تنفس، کاهش سرعت عکس العمل، خواب آور و القاء حالت رؤیا. مثال: الکل، مرفین و هروئین.
HALLUCINOGENS (توهم زاها): تغییر و اختلال در خلق و خو، ادراک و حواس بینایی، شنوایی و احساسات، اختلال در درک زمان و مکان، در بعضی موارد همراه با ترس و وحشت، القاء حالت رؤیا. مثال: ماری جوآنا و ال اس دی.
NARCOTICS (مخدرها): القاء بیحسی، کرختی، رخوت و خواب شدید.
انواع گیاهان روانگردان
OPIUM POPPY (خشخاش)
داروهای استخراجی: هروئین، مورفین، کدئین، تریاک…
CANNABIS SATIVA (شاهدانه)
داروهای استخراجی: RAHYDROCANNABINOL که مادهای مسکن، شل کننده عضلات، خواب آور و آنتـی بیوتیک است.
COCA از آن کوکائین استخراج میشود که یک آلکالوئید بیحس کننده موضعی است.
اعتیادآورترین مواد جهان
از دیدگاه پژوهشگران مختلف، پتانسیل اعتیادآور بودن یک ماده مخدر می تواند از جنبه های مختلف مانند میزان آسیبی که وارد می کند، ارزش خیابانی ماده مخدر، مقداری از ماده مخدر که سیستمدوپامین مغز را فعال می کند و… مورد قضاوت قرار بگیرد.[۲]
هروئین
هروئین ماده مخدری است که سطح دوپامین در سیستم پاداش مغز را در آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات تا ۲۰۰ درصد افزایش می دهد. برخی از کارشناسان هروئین را اعتیادآورترین ماده مخدر جهان می دانند و جدا از این ویژگی آن را به عنوان ماده ای خطرناک نیز طبقه بندی می کنند زیرا دوزی که می تواند موجب مرگ فرد شود تنها پنج برابر بیشتر از دوزی است که نعشگی را موجب می شود. هروئین به عنوان دومین ماده مخدر مضر از نظر آسیب هم به مصرف کنندگان و هم به جامعه رده بندی شده است.
الکل
اگرچه مصرف الکل در برخی از کشورهای جهان قانونی است اما یکی دیگر از اعتیادآورترین مواد در جهان شناخته می شود. الکل آثار بسیاری روی مغز می گذارد. آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات از افزایش سطح دوپامین در سیستم پاداش مغز بین ۴۰ تا ۳۶۰ درصد حکایت دارند و هرچه میزان مصرف الکل افزایش یابد، سطح دوپامین نیز افزایش می یابد. برخی از کارشناسان الکل را مخربترین ماده مخدر می دانند که آسیب های ناشی از مصرف آن بر بدن انسان می تواند به مرگ نیز منجر شود.
کوکائین
کوکائین به صورت مستقیم در میزان دوپامین مورد استفاده مغز برای انتقال پیام از یک نورون به نورون دیگر اختلال ایجاد می کند. در اصل، کوکائین نورون ها را از غیرفعال کردن سیگنال دوپامین باز می دارد که به فعال سازی غیر طبیعی مسیرهای پاداش مغز منجر می شود. آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات نشان داده اند کوکائین افزایش سطح دوپامین به میزان سه برابر بیشتر از سطح عادی را موجب می شود. کراک کوکائین توسط کارشناسان به عنوان سومین ماده مخدر مخرب و پودر کوکائین که نعشگی خفیف را موجب می شود به عنوان پنجمین ماده مخدر مخرب رده بندی شده است. حدود۲۱ درصد از افرادی که کوکائین را امتحان می کنند در زندگی خود به آن اعتیاد پیدا خواهند کرد. کوکائین همانند دیگر محرک های اعتیادآور مانند متامفتامین و آمفتامین می تواند مشکل آفرین باشد.
باربیتوراتها
باربیتوراتها گروهی از مواد مخدر هستند که در ابتدا برای درمان اضطراب و به عنوان ماده خواب آور استفاده می شدند. این مواد در پیام رسانی شیمیایی مغز اختلال ایجاد می کنند و غیر فعال شدن بخش های مختلف مغز را موجب می شوند. در دوزهای پایین، باربیتورات ها موجب شادی و سرخوشی می شوند اما در دوزهای بالاتر می توانند مرگبار باشند زیرا موجب قطع تنفس می شوند. اعتیاد به باربیتورات در گذشته به واسطه تجویز پزشکان و در دسترس بودن رایج بود اما این شرایط به طور قابل توجهی کاهش یافته است زیرا مواد مخدر دیگر جایگزین آن شده اند.
نیکوتین
نیکوتین ماده اصلی اعتیادآور موجود در تنباکو است. هنگامی که فردی سیگار می کشد نیکوتین به سرعت توسط ریه ها جذب شده و به مغز ارسال می شود. نیکوتین ماده مخدر اعتیادآور قدرتمندی محسوب می شود و عوارض ناشی از آن سالانه مرگ افراد بسیاری را در پی دارد. بنابر ارزیابی صورت گرفته توسط سازمان جهانی بهداشت، تنباکو تا سال ۲۰۳۰ موجب مرگ سالانه بیش از هشت میلیون نفر می شود. آزمایش های صورت گرفته روی حیوانات نشان داده اند نیکوتین افزایش سطح دوپامین در سیستم پاداش مغز به میزان حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد را موجب می شود.