نگام ، اقتصادی _ زهرا ساعی میگوید: متاسفانه ما مسئولان خیلی به صنعت گردشگری بها ندادند زیرا این موضوع، اولویت چندم آنها بوده است. زمانی که حمایت از این صنعت در اولویتهای ابتدایی مسئولان قرار بگیرد و در این رابطه روی به تصمیم و اجرای واقعی بیاوریم، خواهیم دید که چطور میتوانیم به بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کنیم.
میثم بازیاری
به گزارش رویداد 24 _ صنعت توریسم به عنوان یک صنعت بزرگ اقتصادی و پولآور در دنیا مطرح است و در این بین کشورهای زیادی توانستند با خلق جاذبههای بیشتر، سهم عمدهای را از این بازار داشته باشند. برخی کشورها که در اقتصاد کلان دنیا حرفی برای گفتن ندارند، توانستند با گسترش صنعت توریسم، وضع اقتصادی کشورشان را متحول کنند. آمارها نشان میدهد ترکیه در سال ۲۰۱۶ میزبان بیش از ۲۵ میلیون مسافر خارجی به کشورش بوده است. دبی در سال ۲۰۱۷، از نیم میلیون ایرانی پذیرایی کرده است.
چند روز پیش سازمان گردشگری اعلام کرد که ایران سالانه میزبان پنج میلیون مسافر خارجی بوده است. مهرداد لاهوتی نماینده لنگرود البته به این خبر واکنش نشان داد و آن را کذب دانست. فارغ از اینکه این آمار چقدر واقعی باشد آن چیزی که مسلم به نظر میرسد، ضعف کشور در جذب توریست است.
زهرا ساعی نماینده تبریز در مجلس دهم در خصوص اینکه اهمیت دادن به صنعت گردشگری در دوران تحریم و فشارهای اقتصادی چقدر لازم و ضروری است به رویداد۲۴ گفته است: صنعت توریسم به عنوان یکی از صنعتهای بزرگ اقتصادی در جهان مطرح است و در این ایام که مخصوصاً کشورمان در جنگ اقتصادی با دشمنان نظام قرار گرفته، حمایت از این صنعت ضرورت بیشتری پیدا کرده است.
او گفته است: در شرایط سخت اقتصادی که ایران گرفتار آن شده باید به دنبال جایگزینهایی باشیم که بتوانیم به کمک آنها به وضع اقتصادی کشور رونق دهیم. مثلاً اگر فروش نفت ما در دنیا با تحریمهایی روبرو شد باید تا حد قابل ملاحظهای روی به صنعت توریسم و گردشگری بیاوریم، مخصوصاً که ایران یک کشور چهار فصل با جاذبههای طبیعی و تاریخی فراوانی است. صنعت توریسم نه تنها برای ما ارزآور است که میتواند به رشد آمار اشتغالزایی کشور هم کمک شایانی کند.
عضو فراکسیون امید مجلس تصریح کرد: متاسفانه مسئولان خیلی به صنعت گردشگری بها ندادند، زیرا این موضوع، اولویت چندم آنها بوده است. زمانی که حمایت از این صنعت در اولویتهای ابتدایی مسئولان قرار بگیرد و در این رابطه روی به تصمیم و اجرای واقعی بیاوریم، خواهیم دید که چطور میتوانیم به بهبود شرایط اقتصادی کشور کمک کنیم. حیف است با وجود این همه فضاهای فوقالعادهای که در کشور است ما از این صنعت ارزآور محروم بمانیم. شمال غرب کشور ما سهند و سبلان را دارد که بینظیر است و اگر برای توریست برنامه داشته باشیم میتوانیم از وجود آنها در ایران به نفع اقتصاد کشور استفاده کنیم.
ساعی افزود: حضور یک توریست در ایران میتواند معادل فروش چند بشکه نفت باشد و ما نباید از این موضوع مهم غافل باشیم. برخی از نمایندهها در مجلس به دنبال این بوده و هستند که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به وزراتخانه تبدیل شود، زیرا معتقدیم اداره هرچه بهتر این تشکیلات در قالب وزارتخانه، عملیاتیتر است.
نماینده تبریز یادآور شد: امروز برای جذب توریست در کشور باید مشکلات خود در این حوزه را برطرف کنیم. به طور مثال بسیاری از هتلها، راهها و … در ایران، باب دل توریستها نیست و باید تلاش کنیم زیرساختهای ما به استاندارهای جهانی نزدیک شود. از طرفی ما برای متقاعد کردن اینکه یک خارجی به ایران بیاید کار سختتری را نسبت به برخی کشورهای دیگر داریم، زیرا دشمنان ما تبلیغات وسیعی را بر علیه ایران در دنیا کردند و ما برای اینکه بتوانیم این فضا را بشکنیم باید روی به کار فرهنگی بیاوریم تا حقانیت خود را به جهانیان اثبات کنیم تا آنها بدانند ما کشوری امن و مهماننواز هستیم.
عضو فراکسیون زنان مجلس گفت: تبریز در سال ۲۰۱۸ به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی برگزیده شد. همین اتفاق باعث شد توریستهای قابل ملاحظهای به این شهر بیایند و ما دیدیم که آنها چقدر از این سفر احساس رضایت کردند. پس باید به تبلیغات در این حوزه بها داده شود ما نباید دست روی دست بگذاریم تا توریست خودش به این نتیجه برسد که به ایران بیاید. آمدن توریست در گرو تبلیغات هدفمند و ایجاد زیرساختها و رفع نواقص مرتبط با این صنعت است. با وجود اینکه امسال توریست خوبی به تبریز آمد، اما میشد شاهد وضع به مراتب بهتری هم باشیم که به شخصه از برخی مسئولان گله دارم که چرا در تبلیغات بیشتر این رویداد ما را یاری نکردند.
ساعی خاطرنشان کرد: حتی در رابطه با مسافرتهای داخلی که مردم خودمان هم میخواهند داشته باشند عملکرد ضعیفی داشتیم. متاسفانه بسیاری از مردم ما هنوز خیلی از جاذبههای طبیعی و تاریخی ایران را ندیدند، اما روی به سفر خارجی میآورند. امیدوارم مسئولان ما در این حوزه تلاش کنند تا جاذبههای کشور بیش از پیش برای مردم معرفی شود و از طرفی سفارتخانهها و رایزنهای فرهنگی ما سعی داشته باشند بستری را آماده کنند که توریستهای بیشتری برای آمدن به ایران متقاعد شوند.
از دی ماه سال ۹۶ تعداد سفر گردشگران اروپایی به ایران رو به کاهش رفته، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم اعلام کرده در بهار امسال اروپاییها ۲۴ درصد کمتر به ایران آمدهاند. عقبنشینی که بیشتر ناشی از تنشهای سیاست داخلی و بینالمللی ایران بوده، با این حال برخی از تورگردانها معتقدند علت ریزش آماری آن است که ایران دیگر در سلیقه توریست اروپایی نیست.
در سه ماه نخست امسال عراقیها ۷۵ درصد، اتباع آذربایجان و افغانستان به ترتیب ۳۰ و ۲۸ درصد و ترکیهایها ۲۴ درصد نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته بیشتر به ایران سفر کردند، جمعیتی که رشد ورود گردشگران خارجی به ایران را طبق اعلام رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، بیش از ۳۰ درصد افزایش داده است، مسافرانی که میزان درآمدشان برای ایران مشخص نیست و به نظر میرسد تنها نمودارهای جمعیتی گردشگری را تکان دادهاند.
ابراهیم ابراهیمی ـ از جمله توگردانهای مستقل که خارج از تشکلهای صنفی در گردشگری فعالیت میکند، درباره هدفگذاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری روی کشورهای همسایه با توجه به افزایش سفر آنها به ایران در چهار ماه گذشته به ایسنا، گفت: آنهایی که با کاهش ارزش ریال به ایران سفر میکنند و مواد غذایی از ایران میخرند، گردشگر نیستند. درست است آمار آنها در ترددها محاسبه میشود ولی گردشگر تعریف مشخصی دارد. باید برای کشور درآمدزایی داشته باشد، نه آنکه مرغ، گوشت و برنج و مایحتاج اولیه مردم ما را بخرد و به کشورش ببرد. گردشگر باید فرش و صنایع دستی بخرد، به هتل پول بدهد، موزه برود و برای دیدن آثار تاریخی پول خرج کند.
عراقیها از وقتی که دلار نوسان پیدا کرده به ایران سفر میکنند گوشت، لبنیات و مایحتاجشان را میخرند و به کشورشان برمیگردند و ما آنها را جزو گردشگران حساب میکنیموی افزود: درست است که وضعیت مالی کشورهای همسایه به مراتب از ایران بدتر است اما با این تورم و نوسانات ارز و کاهش ارزش ریال، سفر و خرید مواد خوراکی در ایران برای اتباع این کشورها مقرونبه صرفه شده است.
این تورگردان که در حوزه آلمان اتریش بیشتر فعال است، از ابتدای سال تا کنون ریزش آماری گردشگران اروپایی را با از دست دادن ۲۵۰ گردشگر، شدیدتر تجربه کرده است، درباره این عقبنشینی گفت: درست است که کشور ما درگیر مسائل سیاسی شده و اتفاقاتی که در دی ماه افتاد خیلیها را از آمدن به ایران منصرف کرد اما این همه موضوع نیست. آژانس ما تقریبا با ۲۰۰۰ آژانس خارجی مدام درحال مکاتبه است، هیچ کدام از همکاری با ایران کنار نکشیدهاند و تورهای این مقصد را حذف نکردهاند اما میگویند ایران دیگر متقاضی سفر ندارد.
وی افزود: بیشتر گردشگرانی که به ایران سفر میکنند سن بالایی دارند، یک اروپایی مگر چند بار در سال میخواهد یا میتواند به یک کشور سفر کند، گردشگرانی هستند که بالای ۶۰ سال دارند و بیشتر از شش بار به ایران سفر کردهاند. ما با مساله تازهای روبرو شدهایم؛ جمعیت گردشگران مسن و علاقمند به ایران کم شده و نوبت به نسل جوانتر رسیده است، همین حالا هم میانگین سنی گردشگران حاضر در تورهای ایران کاهش یافته و یا تعداد خانوادهها به نسبت گذشته بیشتر شده است، اما ایران از سلیقه این گردشگران فاصله دارد.
ابراهیمی در پاسخ به این پرسش که نرخ پایین سفر به ایران نمیتواند عاملی جذاب برای گردشگران جوانتر که در قیاس با توریستهای کهنسال درآمد کمتری دارد، باشد؟ اظهار کرد: درحال حاضر قیمت عامل انگیزشی نیست، درست است که موضوع مهم و تاثیرگذاری در انتخاب مقصد است اما ترس از جنگ و بسته شدن مرزهای ایران، مساله مهمتر و تاثیرگذارتری است.
وی اضافه کرد: همراه با نوسانات ارز تقریبا همه آژانسهای ایرانی قیمتها را پایین آوردند، اما آینده اقتصادی کشور مبهم است بنابراین خیلی نمیتوانیم روی قیمت مانور بدهیم و یا خطر کنیم چون امروز کاهش ارزش ریال، سفر را برای خارجیها مقرونبه صرفه کرده، سال دیگر که احتمال افزایش تورم و رکود بیشتر وجود دارد، چه کار باید کرد.
این تورگردان ادامه داد: آن عده که معتقدند آژانسهای گردشگری دلار و یورو پارو میکنند، فقط همین یکی دو ماه را میبینند، همین امروز برای سفر هوایی یک گردشگر خارجی در مسیر تهران ـ شیراز ۷۰۰ هزار تومان پول بلیت دادهایم، درحالیکه زمزمه گرانی هتلها، دستمزد رانندهها و راهنماها را از همین حالا برای سال آینده میشنویم بنابراین اگر با اعتماد به نرخ دلار امروز (بیش از ۱۰ هزار تومان) به آژانسهای خارجی قمیت بدهیم و سال آینده با تورم و افزایش نرخ خدمات و کالا روبرو شویم، نمیتوانیم قیمتها را دوباره بالا ببریم، با این کار فقط باعث بیاعتمادی در بازار قدیمیمان میشویم.
این تورگردان در قیاس وضعیت موجود گردشگری ایران با اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ که ایران در تحریم به سر میبرد، گفت: به هیچ وجه شرایط قابل مقایسه نیست، آن زمان ایران کشور منفوری بود و اکنون جایگاهی پیدا کرده که آن دوره نداشت. آن سالها آژانس من شاید در یک سال ۲۰۰ گردشگر میتوانست جذب کند، درحالیکه اکنون فقط در دو ماه شهریور و مهرماه ۵۰۰ گردشگر جذب کردیم.
ایران برای خارجیها ارزان شده اما وقتی ترس از جنگ و بسته شدن مرزها وجود دارد، مفت هم بدهیم نمیآیند. باید حمله تبلیغاتی کنیم تا این ترس بریزدبا این حال او نسبت به ترسی که در کشورهای اروپایی نسبت به ایران فراگیرتر شده است هشدار داد و گفت: بهترین کاری که میتوان در این شرایط انجام داد حمله تبلیغاتی است، همان کاری که بیشتر کشورها انجام میدهند یعنی در یک دوره زمانی خاص، فقط یک کشور را هدف قرار میدهند، کمپین تبلیغاتی گستردهای راه میاندازند و نتیجه خیلی خوبی هم میگیرند. در وضعیت کنونی شرکت کردن در نمایشگاه فایده چندانی ندارد. چون ما باید مردم را برای آمدن به کشورمان تشویق کنیم نه فقط آژانسها را.
او درباره ایده سازمان میراث فرهنگی، برای پرداخت پورسانت به آژانسهای خارجی با هدف تبلیغ ایران مشابه آنچه ترکیه با مشارکت آژانسهای ایرانی انجام میدهد، اظهار کرد: چند سال پیش ما این ایده را شخصا اجرا کردیم، البته هدف تبلیغات رسانهای بود. از آژانس همکارمان در اتریش خواستیم در روزنامههای پرشمار این کشور درباره ایران تبلیغ کند که در دو صفحه آن هم برای یک بار این کار را به هزینه ما انجام داد، در ادامه هم تعدادی از آژانسداران اتریشی را با هزینه خودمان به ایران دعوت کردیم و نتیجه آن شد که در مقطع کوتاهی ۳۰ تور گردشگری از آن کشور به ایران سفر کرد.
وی اضافه کرد: سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میتواند چنین استراتژی داشته باشد. از رسانههای خارجی بهره ببرد، در هر دورهای کشوری را هدف قرار داده و روزنامهنگاران و خبرنگاران مطرح که در رسانههای موثر فعالند را به ایران دعوت کند و به این شکل هجمه تبلیغاتی گستردهای راه اندازد، چون آژانس گردشگری آنقدر توان و سرمایه ندارد که همه این کار را به تنهایی و بلندمدت انجام دهد.
او تاکید کرد: با مونولوگ نمیتوانیم جریان ایرانهراسی را تغییر دهیم، باید یک خارجی به هموطنانش نشان دهد که ایران کشور امنی است و سفر به آن جایی برای نگرانی ندارد.
ابراهیمی رسانه را تنها راهحل برون رفت از وضعیت موجود دانست و گفت: حتی اگر تور ایران را هم مفت بدهیم در شرایط فعلی مشتری نخواهیم داشت تا وقتی که این ترس از دل مردم جهان برچیده شود.
گردشگر خارجی معمولا به کشوری سفر میکند که امنیت آن تامین باشد و خطری او را تهدید نکند، درست است که ایران در خاورمیانه کشور امنی به شمار میآید، ولی این شرایط را فقط ما حس میکنیم، تصویری که رسانههای کشورهای اروپایی و آمریکایی و حتی آسیاییها از ایران نشان میدهند، کشوری بحرانزده است که بهزودی در آن نزاع داخلی و یا جنگی با نفوذ نیروهای خارجی اتفاق خواهد افتاد.
مصطفی شفیعیشکیب ـ عضو جامعه تورگردانان ایران ـ درباره دلایل کاهش سفر گردشگران خارجی به ایران و اینکه چرا دلار یازده دوازده هزار تومانی سفر به ایران را برای خارجیها جذاب نکرده است؟ به ایسنا گفت: گردشگر خارجی معمولا به کشوری سفر میکند که امنیت آن تامین باشد و خطری او را تهدید نکند، درست است که ایران در خاورمیانه کشور امنی به شمار میآید، ولی این شرایط را فقط ما حس میکنیم، تصویری که رسانههای کشورهای اروپایی و آمریکایی و حتی آسیاییها از ایران نشان میدهند، کشوری بحرانزده است که بهزودی در آن نزاع داخلی و یا جنگی با نفوذ نیروهای خارجی اتفاق خواهد افتاد.
او سپس به اثرات این تصویرسازی در سفر گردشگران خارجی به ایران اشاره کرد و افزود: بهار امسال در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته سفر گردشگران خارجی تا بیش از ۳۰ درصد کاهش داشته است، این آمار را به استناد تعداد تورهای انجام شده در آژانس خودم و سایر همکارانم ارائه میدهم.
این تورگردان درباره تفاوت این آمار با آنچه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعلام کرده است، توضیح داد: از نظر ما گردشگر شخصی است که با تور و همراهی راهنما سفر میکند، هتل رزرو کرده و در خانه، کمپ و یا حسینیه اقامت ندارد، اما آماری که سازمان داده تمام ورودیها را از نیروی کار تا ایرانی مقیم، دانشجو و هیاتهای تجاری و سیاسی را حساب کرده است.
وی اظهار کرد: از نظر ما آنهایی که از طریق مرز آزاد وارد کشور میشوند و بهدنبال کسب و کارند و و مدت اقامتشان به ۲۴ ساعت هم نمیرسد یا آن زواری که مکان ارزان را برای اقامت پیدا میکنند و از خدمات توریستی هیچ استفادهای نمیکنند و درآمدی برای کشور ندارند، گردشگر نیستند. شاید از بین دو میلیون عراقی که به ایران سفر میکنند، بیشتر از یک و نیم میلیون نفر در حسینیه و خانههای شخصی اقامت داشته باشند که از قِبل آنها درآمدی عاید کشور نمیشود.
شفیعی اضافه کرد: البته ما گردشگرانی داریم که برای زیارت میآیند و درآمد قابل توجهی هم ایجاد میکنند، هرچند تعداشان خیلی اندک است، اما از خدمات توریستی بهره میبرند و اقامتشان مثل آن دسته دیگر در حسینیه و خانههای شخصی نیست.
او ادامه داد: برای اطلاع از واقعیت آماری گردشگری ایران میتوان مقایسهای در وضعیت فروش فروشگاههای صنایع دستی در شهر گردشگرپذیری چون اصفهان داشت یا میزان اِشغال هتلهای ۳ تا ۵ ستاره را در ابتدای سال بررسی کرد که طبق آنچه هتلها به ما آژانسدارها اعلام کردهاند؛ در این فصل بین ۳۰ تا ۴۰ درصد ریزش آماری داشتهاند.
این عضو جامعه تورگردانان گفت: برای تایید صحت آماری که سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اعلام کرده، یک محاسبه سرانگشتی در میزان آورده اقتصادی گردشگران ورودی به کشور میتوانیم داشته باشیم که به گفته معاون گردشگری، اگر متوسط هزینهکرد هر نفر ۶۸۰ دلار درنظر گرفته و در ۵ میلیون و ۱۴۰ هزار گردشگری که سال ۹۶ وارد کشور شدند، ضرب کنیم، به رقمی در حدود سه و نیم میلیارد دلار میرسیم که باید ببنیم این عدد قابل توجه در کجا هزینه شده است که زیرساختهای گردشگری هنوز مشکل دارند.
وی با اعتقاد بر اینکه دوران طلایی گردشگری رو به غروب است، افزود: نخستین نشانهها را اسفندماه سال ۹۶ هنگام حضور در نمایشگاه گردشگری برلین دریافت کردیم، وقتی تعداد آژانس های مراجعهکننده و بازدیدکنندگان غرفه ایران ۳۰ درصد کمتر شد. ما یکی از مقاصد گران آن نمایشگاه بودیم، نرخمان هنوز هم نسبت به ترکیه، ارمنستان، ترکمسنا و حتی آذربایجان بالاتر است که اصلیترین علت آن نرخ هتلها است.
شفیعی پیشبینی کرد؛ ریزش آماری در فصل دوم گردشگری ایران که پاییز و زمستان است، ادامه داشته باشد.
او گفت: جمعیت تورهای گردشگری رو به کاهش رفته است، آژانسهای بزرگ خارجی چون از مدتها قبل برای تور ایران تبلیغ و هزینه کردهاند نمیتوانند برنامه خود را به یکباره کنسل کنند، بنابراین با هر تعداد که شده، این تور را اجرا میکنند، اما آژانسها کوچکتر با توجه به شرایط بیثبات بازار ایران که سود کافی هم ندارد، تورهایشان را کنسل کردهاند.
به گفته این تورگردان، عقبنشیتی از سفر به ایران، بیشتر از سوی کشورهای اروپایی بوده است، همان ۳۸ کشوری که مشمول قانون محدودیت ورود بدون ویزا به آمریکا شدهاند. توریستهای این کشورها اگر به ایران سفر میکنند، یا تقریبا بیشتر کشورها را دیدهاند و اهل ماجراجویی هستند و به این تهدید آمریکا زیاد اهمیت نمیدهند یا اهل مطالعه هستند و حسابی عاشق ایران که میخواهند این تمدن را از نزدیک ببینند.
شفیعی سپس درباره تاثیر نوسانات ارز بر مقرون بهصرفه شدن سفر به ایران، اظهار کرد: از دید گردشگر مخصوصا آنهایی که بدون تور و انفرادی سفر میکنند این نوسانات خوب است، چون سفرِ ایران را ارزان میکند، اما همین نوسانات نرخ تور ایران را متناقض کرده است، برخی از آژانسها تورهایی را که قبلا ۷۰۰ دلار قیمت داشت، حالا با نصف قیمت عرضه میکنند، چون دلار گران شده و ارزش ریال پایین آمده است. شاید بتوانیم چنین قیمتهایی را برای این فصل به خارجیها بدهیم، ولی با این شرایط بیثبات ارز در ایران که پیسبینی آینده را دشوار کرده، نمیتوانیم روی نرخها ریسک زیادی کنیم. متاسفانه تنقاضهایی که در نرخگذاری تورهای ایران وجود دارد، آژانسهای خارجی را بیاعتماد و پرتوقع خواهد کرد