✍️ مجتبی نجفی
امروز جهان نفس راحتی در انبوه بحرانهایش کشید. هر چند که پیش از ترامپ هم فضای تنفس اندک بود و چه بسا بهبود زیادی نیابد، اما با ترامپ کمتر هم شد. شادی رفتن ترامپ برای مخالفانش تک علتی نیست. برای کسانی که هم باید رنج بحران مدیریت جمهوری اسلامی را میکشیدند و هم رنج تحریم های ترامپ این شادی مضاعف است.
هنوز هستند کسانی که تصور میکنند ترامپ میخواست حمله کند و به خاطر آنها با جمهوری اسلامی بجنگد، این تصور از ابتدا غلط بود. نابودی برجام برنامه اصلی ترامپ برای بازگرداندن جمهوری اسلامی به وضعیت بحرانی پیشابرجام بود. چه وضعیتی بهتر از این؟
چهل سال است جمهوری اسلامی با سیاست خارجی نابجا که در خدمت توسعه ایران نیست کشور را در وضعیت اضطراری قرار داده. شبح جنگ و تداوم تحریم برای عقب ماندگی یک کشور کافی نیست ؟ اضافه کنید غارتگری منابع ملی و فساد روزافزون را . در این فضا تحریم های ترامپ به سود نیروهای مدنی نبود و البته اقشار متوسط و ضعیف جامعه. چون آنها هم زیر بار این مجازات جمعی له میشوند. تحریم ها به عدم شفافیت ، تداوم وضعیت اضطراری ، تقویت باندهای مافیایی کمک میکند. به عبارتی کاتالیزور بحران است.
قربانیان تحریم صدایی ندارند چون هم از فساد و بحران مدیریت جمهوری اسلامی میخورند و هم از مجازاتهای جمعی آمریکا. هر کس هم گمان کرده جمهوری اسلامی با تحریم ها فروپاشی میشود بیراهه رفته. م
دیریت جمهوری اسلامی با تحریم و بی تحریم فاجعه است. جمهوری اسلامی نظام شلخته مدیریتی، سنگین و کم تحرک، آکنده از فساد دارد اما مدیریت میکند منتها با کشیدن شیره جان مردم. با تورم سنگین اخلاق برانداز. با هدر رفتن منابع مالی و سروکله زدن با یک مسایل ابتدایی مثل حق پوشش، سبک زندگی و آزادی بیان.
این وضعیت به نفع جنبش های مدنی همبسته نیست. این آخری با بحث تقابل اصلاح طلبی-اصولگرایی در ساختار قدرت متفاوت است به صحنه اجتماع همه نیروهای متکثر جامعه مربوط است با تنوع حداکثریشان.
حالا هم که ترامپ رفته گمان نکنیم بازگشت به برجام آسان است. این بازگشت زمانبر و دشوار اما شدنی است که در این مصاحبه به علتهای داخلی در ایران و منطقه ای اشاره کرده و توضیح داده ام.
امروز نخستین روز پساترامپ است. اوضاع تغییری نکرده . اما امید است مذاکره و دیپلماسی احیا شود، مبارزه برای شناسایی شهروند معترض در ایران تشدید شود. ترامپ برای مردم عادی رنج داشت اما برای عده ای در خارج از کشور نان و برای بسیاری از اهالی قدرت نان بیشتر داشت.
ترامپ رفته اما ترامپیسم ایرانی هم باید برود.گدایی محبت از یک پوپولیست ضد ارزشهای انسانی. تحقیر شخصیت ایرانی برای دریوزدگی قدرت. تضعیف عاملیت داخلی به بهای تقدیس عامل خارجی. ترامپیسم ایرانی در خارج تنها نبود فقط لباس اپوزیسیون بر تن نداشت در ساختار جمهوری اسلامی هم طرفدار داشت.
اصولا بین حکمرانی جمهوری اسلامی و ترامپیسم ایرانی ارتباط برقرار است. هر جا که عاملیت داخلی سرکوب شود، شهروند صاحب حق ایرانی تحقیر شود ، رسانه های داخلی محدود شود و اراده برای ناامید کردن مردم تشدید شود زمینه برای ظهور ترامپیسم ایرانی آماده میشود.
اصولا مبارزه با استبداد اولویت اول است، چون استبداد شخصیت انسانی را حقیر میکند، اعتماد به نفسش را زایل میکند. مبارزه با استبداد نه صرف مستبد به نوعی مبارزه برای اعاده شخصیت انسانی مان هست. ترامپیسم ایرانی در فضای آزاد ثمر نمی دهد در فضای استبدادی امکان رشد و نمو دارد و محصول مستقیم حکمرانی نامطلوب جمهوری اسلامی است.